1. YAZARLAR

  2. Erkan Okandan

  3. Hükümetimiz 18,5 milyarlık 2025 bütçe açığını kapatma çalışmalarına devam ediyor!
Erkan Okandan

Erkan Okandan

EKONOMİ YAZILARI

Hükümetimiz 18,5 milyarlık 2025 bütçe açığını kapatma çalışmalarına devam ediyor!

A+A-

32 Sendikanın genel grev kararı almasına neden olan eşelmobil yasası gereği maaşlara 2024 yılında 4 ayda bir konsolide edilen ancak 2025 yılında yılda 2 kere yani 6 ayda bir ancak KONSOLİDE OLMAKSIZIN yapılmasını öngören yasa tasarısını hükümetin 2025 yılı için yıllık (%35) 1. ve 2. altı aylarda öngördüğü (%17 - %18 HP) oranlarını dikkate alarak yazının sonundaki tabloda analiz ettik.

Hükümetimizin 2025 yılı bütçe yasasına göre 18,5 Milyarlık bütçe açığını kapatmak için eşelmobil kapsamındaki kamu/sigorta emeklileriyle kamu ve kurumlarında çalışan ücretlilerin maaşlarına tabiri caizse el uzattı.

Nasıl mı? Tablonun bilgi kısmında da belirtildiği üzere hükümetin 2025 yılı için öngördüğü %35 enflasyon yine öngördüğü gibi yılın ilk yarısın da %17 yılın 2. yarısında ise %18 olarak gerçekleşmesi halinde mevcut konsolideli sistemde bile tablodan da görüldüğü üzere nominal kayıplar vardır. Hükümet buna rağmen hayat pahalılığının maaşlara yansıtılmasında konsolide uygulamasını kaldırmakta kararlı.

Mevcut uygulamayı öngörülen HP oranlarına göre simüle edersek:

Ocak 2025'te brüt maaşı 100 TL olan ücretlinin

Temmuz 2025'te ilk 6 ay HP'si %17 konsolide sonrası 117 TL

Ocak 2026'ta 2. 6 ay HP'si %18 konsolide sonrası 138,06 TL brüt maaşı olur.

Hükümetimiz görüldüğü üzere her 100 TL brüt maaşta %35 yıllık enflasyona rağmen konsolideli eşelmobil ile 138,06 TL yani ücretlilerin 3,06 TL fazla almasını engelleyerek bütçe açıklarını azaltmayı hedeflemektedir!

Bu uygulamayla güya ücretlilerin enflasyon oranının üzerinde artış almasıyla haksız bir kazanç sağladıkları iddiasındadırlar.

Oysa eşelmobilin mantığı ücretlilerin (Emekliler çalışanlar) enflasyon nedeniyle gerileyen satın alma güçlerini korumaktır.

Nitekim 2024 yılında bizzat bu hükümet yüksek enflasyon nedeniyle her 6 ayda bir uygulanan konsolideyi yılda 3 kere olacak şekilde 4 ayda bir olması için düzenleme yapmıştır. Nitekim geçmişte 2 ayda bir konsolidenin yapıldığı yıllarda olmuştur.

Bu noktada mevcut sistemin devam etmesi, yani konsolidenin uygulandığı bir durumda bile yüksek enflasyonun olduğu bir ortamda özellikle çalışanlar başta olmakla birlikte kamu/sigorta emeklilerinin de satın alma güçleri korunmamaktadır.

Çünkü açıklanan enflasyon rakamları gerçekleştikten sonra 2024 yılında 5. ay 2025 yılında da 7. ayda konsolide edileceği için maaşlar nominal artsa bile reel olarak yıl içinde gerilemektedir.

Özetle mevcut sistem yani konsolideli eşelmobil devam etse bile her 100 TL brüt maaşta yıl sonu %35 enflasyona rağmen 3,06 TL daha fazla yani %138,06 TL'lik brüt maaşa ulaşılsa bile yıl içindeki kayıpların tablodan aylar itibariyle görüldüğü üzere yıllık toplam,

nominal tutar 125,45 TL'dir bir başka deyişle,

Ücretlinin 1 aylık brüt maaşının 1,25 katıdır...

Tablo çerçevesinde tespit ve değerlendirmeler:

***Tablodan görüldüğü üzere Ocak 2025 brüt maaşı ilk 6 ay için öngörülen %17 enflasyonun 1/6'sı yani Ocak ayı enflasyonunun

%2,83 olması halinde çalışanın Ocak sonu aldığı maaş reel olarak 97,17 TL'ye gerilemekte yani nominal olarak kaybı 2,83 TL'dir.

***Tablodan görüldüğü üzere Şubat 2025 brüt maaşı ilk 6 ay için öngörülen %17 enflasyonun 1/6'sı yani Ocak ayı enflasyonu gibi

%2,83 olması halinde çalışanın Şubat sonu aldığı maaş reel olarak 94,34 TL'ye gerilemekte nominal kaybı toplamda 5,66 TL'dir.

***Tablodan görüldüğü üzere Temmuz sonunda yani 7. ayın sonunda brüt maaşı ilk 6 ay için öngörülen %17 enflasyonun konsolidesi sonrasında 117 TL olmakla birlikte ilk 6 ayda aylık %2,83'lük enflasyon rakamları ve yılın 2. yarısında öngörülen %18 enflasyonun 1/6'sını yani %3 enflasyonu dikkate aldığımızda 7. ay sonu itibariyle her 100 TL'deki kayıp 62,45 TL olmaktadır.

***Tablodan görüldüğü üzere yılın 2. yarısında öngörülen yıllık %18 ve aylık %3 olarak gerçekleştiğini varsaydığımızda aylık nominal kayıpların toplamıyla,

Her 100 TL'de aralık 2025 sonu itibariyle nominal 122,45 TL

2025 yılının 2. yarı HP'sinin maaşlara yansıtılması OCAK 2026 maaşlarına olacağı için 2026 Ocak ayı enflasyonunun da %3 olacağı varsayımıyla nominal kayıp miktarı 125,45 TL olur.

***Mevcut sistem yani konsolideli eşelmobil uygulaması devam etse bile zaten ücretliler artışları gecikmeli (2024 yılında 5. ayda 2025 yılında 7. ay sonunda) alacağı için yıllık toplamda aylık brüt maaşının 1,25 katı kadar nominal kaybı olacaktır.

***Tablodan görüldüğü üzere konsolideli olmaması halinde ise %35 enflasyon rakamı çerçevesinde Ocak 2026 sonu 100 TL brüt maaş 135 TL reel olarak ise 132 TL olmaktadır.  Yıl içerisinde aylık bazda nominal kayıplar ortadayken.

***Tabloda reel brüt sütunundan görüldüğü üzere hiçbir ayda mevcut sistemde bile ücretlilerin almış oldukları maaşlar reel olarak korunmamaktadır. Gerilemektedir. Buna mukabil yıl sonu sistem gereği brüt maaş tabloda baz aldığımız 100 TL %35 enflasyonla 135 TL yerine 3,08 TL fazlalıkla %138,06 TL olmaktadır.

***Hükümetimiz ekonominin diğer birçok sistem ayarlarında yaptığı gibi burada da kendince bir ayar yaparak gözünü her 100 TL'de 3,06 TL ile bütçe açıklarını azaltmayı hedeflemektedir.

***Hangi ortamda? Çalışanın yıl içerisinde yüksek enflasyonun maaşlara yansıtılması 2025 yılında 7. ayda olacağı için yaklaşık aylık maaşının 1,25 katı nominal kayba uğradığı ortamda.

***Mevcut veriler ışığında hele ki AB ve OECD ülkelerinde yıllık enflasyon rakamlarının ülkemizde AYLIK ENFLASYON olarak gerçekleştiği bir yapıda hiçbir yetkili çıkıp “emeklilerimiz ve çalışanlarımızın satın alma gücünü koruyoruz'' demesin.

***Önemli bir diğer nokta ise kamu ve sigorta emeklileri hayat pahalılığını gecikmeli de olsa net olarak almakla birlikte çalışanların maaşlarına brüt olarak yansıtılan HP. rakamından yasa gereği sosyal güvenlik kesintileri (%9 Sigorta ve %4 İhtiyat sandığı) ve gelir vergisi kesintisi de yapıldığı için net olarak almamaktadır.

Sonsöz: Yüksek enflasyon nedeniyle ki daha önceki yazılarımızda belirttiğimiz gibi bunun en büyük nedeni TL kullanımı ve yine TL'den kaynaklı risklerini azaltmak için ithalatçı ve mal hizmet sağlayıcıların önden yüklemeli yüksek kar marjlarıyla belirlenen mal/hizmet fiyatlandırmalarıyla ücretliler mevcut sitemde bile yıl içinde nominal kayıplar yaşamaktadır.

Bütçe açıkları tabii ki kapatılmalıdır. En azından makul seviyelere çekilmelidir. Bu yazının konusu olmamakla birlikte bununla ilgili yapılacak onlarca uygulama hayata geçirilebileceğini söyleyebilirim.

tablo-058.jpg

Bu yazı toplam 695 defa okunmuştur.
Önceki ve Sonraki Yazılar