Kayıplar Komitesi, Şubat 1964’te Poli’den “kayıp” edilmiş olan iki Kıbrıslıtürk’ün gömü yerinin arandığı Pomo’da kazılara yeniden başladı. Hava şartlarının düzelmesi nedeniyle yeniden başlatılan kazılarda, Kıbrıs’ın tek “kayıp” milletvekili Cengiz Ratip ile beraberinde öldürülen öğretmen Turgut Sıtkı’nın gömü yeri aranıyor. 14 Şubat 1964’te “kayıp” edilen Cengiz Ratip, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin tek “kayıp” milletvekili durumunda... Cengiz Ratip ile Turgut Sıtkı, Poli’nin ortasında vurulup öldürüldükten sonra bazı Kıbrıslırumlar tarafından “kayıp” edilmiş, gömülmüş oldukları yerden bir süre sonra çıkarılarak, başka bir noktaya gömüldükleri de anlatılmaktaydı...

Pomo ormanında biz de bazı Kıbrıslırum okurlarımızla birlikte Cengiz Ratip ile Turgut Sıtkı’nın gömülmüş olabileceği bazı olası gömü yerlerini Kayıplar Komitesi yetkililerine yıllar önce göstermiştik.

Pomo’da son yıllarda bu iki “kayıp” Kıbrıslıtürk için yürütülen kazılara, pandemi nedeniyle bir süre ara verilmiş, daha sonra da hava şartları nedeniyle kazılara devam edilememişti.

Kayıplar Komitesi Kıbrıslıtürk Üye Ofisi Kazılar Koordinatör Yardımcısı Arkeolog Erge Yurtdaş’tan aldığımız bilgilere göre, Pomo’daki kazılara geçtiğimiz günlerde yeniden başlandı.

KAZILARDA SON DURUM...

Kayıplar Komitesi Kıbrıslıtürk Üye Ofisi Kazılar Koordinatör Yardımcısı Arkeolog Erge Yurtdaş, kazılarda son durumla ilgili olarak şu bilgileri paylaştı:

***  Pomo: 1963 kaybı, 2 Kıbrıslıtürk'ün dere yatağına yakın bir yerde gömülü olduğu bilgisi ile başlatılan ve ara verilen kazı çalışmaları, hava şartlarının düzelmesi ile tekrardan başlatılmıştır.

***  Omorfo (Güzelyurt): 1974 kaybı bir Kıbrıslırum'un bir portokal bahçesinde gömülü olduğu bilgisiyle başlatılan kazı çalışmaları sırasında bahçe sınırında yer alan kamışların arasında insan kalıntılarına ulaşılmıştır. Çalışmalar tüm hızıyla devam etmektedir.

***  Petra tu Digeni (Yeniceköy): 1974 kaybı 2-8 Kıbrıslırum'un zeytin ağaçları çevresinde gömülmüş olduğu bilgisi doğrultusunda başlatılan kazı çalışmaları sırasında insan kalıntılarına rastlanmış ve çalışmalar devam etmektedir.

***  Ötüken (Spatharikon): 1963 kaybı üç Kıbrıslıtürk'ün denize yakın kumluk- ormanlık bir arazide gömülü olduğu bilgisine dayanarak başlatılan kazı çalışmaları halen devam etmektedir.

***  Lapta: 1974 kaybı  13 Kıbrıslırum'un gömülü olduğu bilgisi doğrultusunda bölgede gerçekleştirilen Jeofizik çalışmaları sonucunda  toprak altında saptanan anomaliler doğrultusunda başlatılan kazı çalışmaları son bulmuştur. Herhangi bir kalıntıya rastlanılmamıştır.

***  Lefkonuk (Geçtikale) 1974 kaybı bir Kıbrıslırum'un dere yatağında, efgalipto ağaçlarının altında gömülü olduğu bilgisi doğrultusunda başlatılan ve  4 kişiden geride kalanların bulunduğu alanda kazı çalışmalarına halen devam edilmektedir.

***  Zeytinlik (Templos/Temroz): 1974 kaybı bir grup Kıbrıslırum'un harnıp ağaçlarının çevresinde gömülmüş  olduğu şüphesiyle başlatılan kazı çalışmalarına devam edilmektedir.

***  Strovulos: 1963 kaybı 7 Kıbrıslıtürk'ün kuyuya atıldığı bilgisi doğrultusunda başlatılan kazı çalışmaları son bulmuştur. Herhangi bir kalıntıya rastlanılmamıştır.

Biz de kazı ekiplerindeki tüm arkeologlarımıza, şirocularımıza ve diğer çalışanlara “Çok kolay gelsin” diyoruz.Sırbistan’da Kosovalı “kayıp”lar için toplu mezar kazısına başlandı...

Lapta'daki kazılardan görünüm...

***  GEÇMİŞLE YÜZLEŞME KONUSUNDA DÜNYADA NELER YAŞANIYOR?

Sırbistan’da Kosovalı “kayıp”lar için toplu mezar kazısına başlandı...

Sırbistan’ın güneyinde Syenika kenti yakınlarında bir madende, bazı Kosovalı “kayıplar”ın gömü yeri olduğu sanılan bir toplu mezarda kazı başlatıldı.

Balkan Araştırmacı Gazeteciler Ağı BİRN’den edindiğimiz bilgileri okurlarımız için derledik. Haberde şöyle deniliyor:

***  Syenika belediyesine bağlı Stavaly madeninde 1998-99 Kosova savaşında “kayıp” edilmiş bazı Kosovalıların gömülü olabileceği olası bir toplu mezarda ön kazılara başlandı.

***  Kosova hükümetinin Kayıp Şahıslar Komisyonu, yaptığı açıklamada, “Uluslararası Kızıl Haç Örgütü’nden uydu fotoğrafları geçen haftasonu alındıktan sonra kazılara geçildi. Önümüzdeki günlerde bu uydu fotoğrafları, toplu mezarın tam yerini belirlemek maksadıyla kullanılacaktır” dedi.

***  Olası toplu mezar ön kazısının ilk gününe Kosova hükümetinin Kayıp Şahıslar Komisyonu’nun yanısıra, “kayıp” yakınlarının temsilcileri ve Uluslararası Kızıl Haç Örgütü’nden temsilciler de katıldı.

***  Açıklamada, “Kosova’dan adli uzmanlar önümüzdeki dönem bu kazıyı gözlemlemek maksadıyla bu bölgede kalacaktır” denildi.

***  Sırbistan hükümetinin kayıp şahıslar bürosundan yapılan açıklamada ise Stavaly madeninde “yüzey araştırması” yapıldığı, bunun da Sırbistan Savaş Suçlarını Kovuşturma Ofisi’nin emriyle başlatılmış olduğu belirtildi.

***  Geçtiğimiz Salı akşamı yapılan açıklamada, “Yüzey araştırması, olası toplu mezarın tam yerini belirleyinceye kadar devam edecektir” denildi.

***  Kosova hükümetinin Kayıp Şahıslar Komisyonu ise Sırbistan’dan bu madendeki olası toplu mezar hakkında bilgileri paylaşmasını istedi, “Kayıp yakınları acı ve endişe içinde yaşıyorlar, savaştan bu yana sevdiklerinin akibetini öğrenememişlerdir” denildi.

***  Sırbistan’ın güneyinde Kosova savaşından bu yana birkaç toplu mezar kazısı yapılmış bulunuyor. Savaş esnasında Sırbistan kuvvetlerinin öldürmüş olduğu Kosovalı Arnavutlar’ın bedenleri, Miloseviç rejiminin bu suçları saklama girişimlerinin parçası olarak buraya getirilerek gömülmüşlerdi.

***  Sırbistan’ın güneyindeki Kizevak madeninde yapılan bir toplu mezar kazısında Kosovalı Arnavut yedi “kayıp” şahıstan geride kalanlar bulunmuş ve Kosova yetkililerine geçtiğimiz Eylül ayında teslim edilmişti.

***  Kosova savaşında “kayıp” edilmiş altı bin “kayıp” şahıstan geride kalanlar bulunarak kimliklendirildi ancak sayıları 1,600 civarında olan Arnavut kökenli ve bazı Sırp ve Roman “kayıplar” hala aranıyor.

***  Belgrad ve Priştine arasındaki ilişkileri normalleştirmek için halen AB’nin fasilite ettiği müzakerelerde, 2020 yılında taslak bir anlaşma kabul edilmiş ve bu anlaşma çerçevesinde savaşta “kayıp” edilenlerin gömü yerlerinin bulunması için ortak bir komite kurmalarının kararlaştırıldığı belirtilmişti ancak bugüne kadar daha fazla detay verilmedi.

***  Sırbistan ve Kosova, aynı zamanda savaş dönemi askeri arşivlerini açmaları ve gizlenmekte olan gömü yerlerinin aydınlatılması için bunu yapmaları yönünde birbirlerine çağrıda bulunmuşlardı ancak henüz herhangi somut bir adım atılmamış.

(BIRN’den derleyip Türkçeleştiren: Sevgül Uludağ/YENİDÜZEN).

***  KIBRIS’TAN HATIRALAR...

“İkinci Dünya Savaşı’nda faşizme karşı savaşan Kara Kostas...”

İkinci Dünya Savaşı’nda faşizme karşı savaşan Kara Kostas, esmer olduğu için Afanya’da bu lakaba sahipmiş oğlu Kiriakos Cambazis’in anlattığına göre... Çok değerli arkadaşımız Kiriakos Cambazis, babasının bu fotoğrafını paylaşırken şöyle yazıyor özetle:

“Faşizme karşı Zafer Günü için... Babam İtalya’da faşizme karşı savaşmış ve ağır biçimde yaralanmıştı. Savaştan sonra da bu yaraları nedeniyle çok uzun yıllar boyunca acı çekmişti.

Bu fotoğraf Kahire’de çekilmişti... Önce Polemitya’da hızlı bir eğitimden geçirilen Kıbrıslı askerlerin ilk durak yeri Kahire oluyordu. Babam sonra da Filistin’e, Amman’a gönderilmişti – orada kendi dedesinin ve onun çocuklarının evini bulmuştu fakat onlar Suudi Arabistan’a gitmişlerdi çünkü bezirgandılar ve kervanları vardı... Evdeki kadın ise kapının üstündeki pencerecikten yalnızca gözleri görünür vaziyette konuşmuş babama, ona kapıyı açamayacağını çünkü evde hiç erkek bulunmadığını belirtmiş. Ülkedeki ahlak kurallarına göre bunu yapamazmış. Böylece babamın yakın akrabalarıyla temasa geçmesi imkansız olmuştu...

Tüm bunları babam bana kendisi anlatmıştı, aile ağacımızı sorgularken aktarmıştı bu bilgileri... Anne tarafından ise Angastinalı’ydı... Filistinliler arasında çok yaygın olan “Pilli” lakabıyla da anılmaktaydı...

İkinci Dünya Savaşı esnasında babam Filistin’den sonra Şam’a gönderilmişti, Hitler’in petrole ulaşması engellenmeye çalışılıyordu, sonra da İtalya’ya gönderilmişti. İtalya’da bir top ateşinde kürek kemiğinden yaralanmıştı. Çavuş rütbesine yükseltilmiş ve İngiltere Kraliçesi’nden çeşitli madalyalar almıştı. Babam çok esmer olduğu için askerdeyken ona “Kara Kosta” diyorlardı...”

Kiriakos Cambazis'in babası, İkinci Dünya Savaşı'nda faşistlere karşı savaşa katılmıştı...