Ertuğrul SENOVA

Kıbrıs’ın kuzeyinde Aralık 2022’den bu yana devam eden ancak Sağlık Bakanlığı tarafından peyderpey giderilmeye çalışılan ilaç eksikliği konusu yeni bir boyut kazandı.

Çivi batmasından, kedi tırmalamasına; ateşli silah yaralanmasından, paslı bir metal kesiğine kadar gündelik yaşamda başa gelebilecek pek çok yaralanma olayında kilit rol üstlenen “tetanoz aşısında” da eksiklik yaşanıyor.

Sokakta görüp okşadığı kedinin tırmalaması sonucu parmağından yaralanan ve enfeksiyon kapan bir yurttaş, soluğu özel hastanede aldı. Doktor tarafından muayene edilen ve “en kısa sürede tetanoz aşısı yaptırmalısınız, aksi halde ölüm riski var fakat aşı stokta yok” yanıtını alan hasta, 500 TL’lik vizite ücretini ödeyerek ‘aşı arayışına’ başladı.

Eczanelerden de aynı yanıtı alan vatandaş Lefkoşa Devlet Hastanesi’nde şans eseri bulduğu aşıyla “kurtuldu.”

Konuyla ilgili YENİDÜZEN’e konuşan Kıbrıs Türk Eczacılar Birliği Başkanı Umut Öksüz, tetanoz stokundaki eksikliği doğruladı, “devletteki tetanoz stoku da yetersiz” diyerek, ilaç eksikliği konusunun Mart ayı itibariyle giderilmeye başlandığını ancak Sağlık Bakanlığı’nın ilaçları Türkiye’den tedarik etmesi ve Türkiye’de de tetanoz aşısına olan talebin beklenmedik oranda artması nedeniyle bu sorunun yaşandığını söyledi.

Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı, Kıbrıs Türk Tabipleri Birliği’nin (KTTB) Koruyucu Hekimlik, Halk Sağlığı, İnsan Hakları Sorumlusu Dr. Nesil Bayraktar ise “Aşı, olaydan hemen sonra yapılmalı, hastalık yüzde 90 ölümcül, zaman geçerse aşının anlamı kalmaz” bilgilerini paylaştı.

Bayraktar, “Esas sorun şu; tetanoz aşısı genellikle acil serviste yapılıyor ve düzgün kayıt tutulmuyor. Son 5 yılda aşılanmışsanız, tekrardan aşılanmaya gerek yok. Ama kayıtsızlık nedeniyle her gelen hastaya aşı salınıyor, stok hızlı tükeniyor” dedi.

Muayene edildi, “ölüm riski var ama aşı yok” dendi

Elde edilen bilgilere göre, sokakta görüp okşadığı kedinin tırmalaması sonucu parmağından yaralanan bir yurttaş, yaralı olan kısmın şişmesi sonucu tedavi olmak üzere akşam saatlerinde özel bir hastaneye başvurdu.

Lefkoşa’da bulunan söz konusu hastanede doktor tarafından muayene edilen hastaya, son 5 yılda tetanoz aşısı olup olmadığı soruldu, hastanın olumsuz yanıtı üzerine, kısa sürede tetanoz aşısı yapılması gerektiği, aksi taktirde yaranın 4 gün içinde ölümcül bir noktaya varabileceği söylendi.

Ancak bu uyarıya karşın doktor, çalıştığı hastanede tetanoz aşısının bulunmadığını, en kısa sürede bulup salınması gerektiğini bildirdi.

Hasta, ölüm uyarısının ardından 500 TL’lik vizite ücretini ödeyerek ‘aşı arayışına’ başladı,

O akşam çalışan nöbetçi eczanelerden de “stokta yok” yanıtını alan hasta, umutsuz şekilde Lefkoşa Devlet Hastanesi’ne başvurdu, şans eseri bulduğu tetanoz aşısını salınarak “kurtuldu.”

Eczacılar Birliği Başkanı Öksüz:

“İlaç eksikliği peyderpey giderilmeye başlandı”

Konuyla ilgili YENİDÜZEN’e konuşan Eczacılar Birliği Başkanı Umut Öksüz, Aralık 2022’de başlayan Kıbrıs’ın kuzeyindeki ilaç eksikliğinin, hem birlik ve Sağlık Bakanlığı’nın görüşmeleri, hem de Türkiye’deki ilaç fiyatlarına zam gelmesinin ardından, Mart ayı itibariyle peyderpey giderilmeye başlandığını anlattı:

“İlaç eksikliği 6 Aralık 2022’de başladı. O süreçte, hem Türkiye’den hem de yurtdışından ülkemize ilaç tedarikinde kısıtlamalar yaşandı. Önce İlaç ve Eczacılık Dairesi, ardından Sağlık Bakanlığı, TC Elçiliği ve Cumhurbaşkanlığı ile görüşmeler gerçekleştirdik. Son olarak Türkiye’deki yetkililerle görüştük, ardından da Sağlık Bakanlığı Müsteşarı Deren Hanım da Türkiye’deki yetkililerle görüştü ve ilaç eksikliği sorununun kapısını kındırdık. Marttan sonra Türkiye’de ilaçlara zam gelmesiyle, ülkemize tedariki peyderpey başladı.”

“Bakanlığın açıkladığı listeler, zaten normalde gelen ilaçlar”

Sağlık Bakanlığı’nın ilaç tedarikine ilişkin haftalık olarak açıkladığı listelere ilişkin konuşan Öksüz, “Onlar zaten normalde gelen ilaçlar. O ilaçların hepsi zaten eczanelerde var. Sağlık Bakanlığı ilk kez böyle bir uygulama yapıyor. Bu ilaçların tümü zaten eczanelerde olan ilaçlardır. Sıkıntı devlette” dedi.

“Diğer dünya ülkelerinde olduğu gibi burada da vatandaş sigortasıyla ilaca eczanelerden ulaşması gerek”

Eczacıların ilaç depolarıyla çalıştığını ancak devletin; yani Sağlık Bakanlığı’nın ihaleler ve geç bütçelemelerle uğraşarak tedarik ve stok konusunda sıkıntılar yaşadığını aktaran Öksüz, diğer dünya ülkelerinde olduğu gibi devletin ilaç vermekten vazgeçmesi, yurttaşın sigortasıyla birlikte ilaca eczanelerden ulaşması gerektiğini söyledi:

 “Diğer dünya ülkelerindeki gibi devlet artık ilaç vermekten vazgeçmeli. Vatandaş, sigortasıyla gelip, ilacına eczaneden ulaşabilmeli. Bizim ilaç bağımız, depolarla çalıştığımız için tüm dünyaya uzanıyor. Ancak devletin ilaç bağı, Türkiye’den ve ihalelerle kısıtlı. Sağlık Bakanlığı’nın ilaçlarla ilgili kaynağı arttırıldı ama bu adım doğru zamanda atılmadı. Gerekli kaynak, Aralık ayında Meclisteki alt komitede hesaplanıyor ama ilaç alımı, Şubat’ta yapılıyor. Aralık ayında 5 TL olan ilaç, Şubat ayında 15 TL oluyor. Aralık’ta 10 tane ilaç alınabilecekken, Şubat’ta 5 tane alınabiliyor. Bu yüzden devletin stoku azalıyor.”

Tetanozdaki sorun… “Devlette yeterli stok yok”

Tetanoz aşısı özelindeki sorunun, aslında genelde ilaç stoku ve yetersiz bütçe ile çıkılan ihalelerden kaynaklandığını anlatan Öksüz, şu an eczanelerdeki tetanoz stokunun tükendiğini, devletin ise geçtiğimiz hafta birkaç özel hastaneye tetanoz aşısı dağıttığını ancak yeterli stokun olmadığını söyledi.

“Türkiye’de de burada da tetanoz aşısına talep çok fazla”

İlaç ve Eczacılık Dairesi’nin, çıkılan ihale sonucunda gelecek olan tetanoz aşılarını devlet hastanelerine dağıtmaya hazırlandığını ancak esas sorunun son birkaç ayda aşıya yönelik talebin artması olduğunu ifade eden Öksüz, “Türkiye’de de burada da tetanoz aşısına talep çok fazla. Nedenini bilmiyorum ama belli ki sıkıntılı bir süreç yaşanıyor. Tahminime göre 1 hafta içinde tüm devlet hastanelerine tetanoz aşıları gelecek” şeklinde konuştu.

Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Dr. Nesil Bayraktar:

“Aşı, olaydan hemen sonra yapılmalı, hastalık yüzde 90 ölümcül, zaman geçerse aşının anlamı kalmaz”

Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı, Kıbrıs Türk Tabipleri Birliği’nin (KTTB) Koruyucu Hekimlik, Halk Sağlığı, İnsan Hakları Sorumlusu Dr. Nesil Bayraktar ise tetanoz aşısının hangi durumlarda ve ne sıklıkla kullanılması gerektiğine ilişkin YENİDÜZEN’e konuştu.

Kirli yaralar söz konusu olduğunda, tetanoz aşısının tercih edildiğini söyleyen Bayraktar, “Aşının 10 yılda bir tekrarlanmasını öneriyoruz. Batıcı, delici, yanık, ateşli silah gibi enfeksiyon bulgusu olan yaralarda kullanıyoruz” bilgilerini verdi.

Aşının, olaydan “hemen sonra” yapılmasını tercih ettiklerini, en geç 24 saat içinde yapılmasını önerdiklerini söyleyen Bayraktar, “Eğer yapılmazsa, tetanoz hastalığı gelişir. Hastalık, yüzde 90 ölümcüldür” ifadelerini kullandı.

Bayraktar, “Aşı geciktikçe mortalite artar. Tetanoz bulguları geliştikçe, aşının çok bir etkisi kalmaz” dedi.

“Aşı genellikle acil serviste yapılıyor, kayıt tutulmuyor, stok hızlı tükeniyor”

Hastanelerdeki stokla ilgili bilgi sahibi olmadığını ancak riskli yaralanmalarda yapacak kadar stoklarının bulunduğunu bildiğini söyleyen Bayraktar, “Esas sorun şu; tetanoz aşısı genellikle acil serviste yapılıyor ve düzgün kayıt tutulmuyor. Son 5 yılda aşılanmışsanız, tekrardan aşılanmaya gerek yok” dedi.

Bayraktar, “Gerekli kayıt tutulmadığından ve hastanın, son 5 yılda aşı olup olmadığına ilişkin soruya ‘hatırlamıyorum’ yanıtını verdiğinden dolayı hemen aşıyı yapıyoruz. Bu yüzden de stok hızlı tükeniyor” ifadelerini kullandı.