Ortadoğu’da yaşanan savaş, ekonomiyi de kötü etkilemeyi sürdürüyor. İsrail-Hamas savaşı devam ederken,  buna Lübnan Hizbullahı ve İsrail çatışmasının da eklenmesi, ekonomik gelişmeleri daha da olumsuz etkilemeye başladı.

Öte yandan, İran ile İsrail arasında sıcak çatışma yaşanması da, petrol fiyatlarını olumsuz etkileyecektir. Ayrıca TL’de, döviz kurları karşısında değer kaybedebilir.

Döviz kurlarının  yükselmesi, gelişmiş ülkeleri çok fazla etkilemeyebilir ama yükselen kur ve petrol fiyatları, Kuzey Kıbrıs’ı ve Türkiye’yi olumsuz  etkileyecektir.

Geçtiğimiz hafta, Pazartesi günü itibariyle Türkiye ve dünya borsalarında düşüş, TL’ de değer kaybı yaşanmıştı. Bunun nedeni, ABD’ den gelen istihdam verilerinin, ekonomik durgunluk endişesi yaratmasıydı.

Avrupa’da da durgunluk endişesi hakim. Özellikle, AB’nin lokomotifi Almanya’nın ekonomisi durgunluk içerisinde.Bunların üzerine,  Japonya’dan faiz artışı da gelince, Dünya’da  birçok borsa düştü.TL, döviz kurları karşısında değer kaybetti.

Bütün bu olumsuz gelişmeler yanında, Ortadoğu’ da yaşanacak İsrail- İran sıcak savaşından, Avrupa ve Dünya ekonomisi daha da kötü etkilenebilir.

Gazze’ deki savaş devam ederken, İsrail ve Lübnan Hizbullahı ile karşılıklı saldırılar sürerken, İran’ ında catışmalara dahil olması, Ortadoğu’ da savaşın seyrini genişletecektir.İsrail’i  destekleyen ABD ve İran’ destekleyen Rusya’ nın da bu çatışmaya kayıtsız kalmaması, savaşın boyutunu  çok büyütecektir.

Ancak, ABD’ nin seçime giderken, savaşın boyutunun büyümesine fırsat vereceğini düşünmüyorum,Bu bağlamda, İsrail’ i Gazze’ de ateşkese ikna edebilecektir.İsrail’ i durduracak tek güç ABD görülmektedir.İsrail, Gazze’ ye saldırılarını durdurursa, savaşın yayılması önlenebilir.

Bütün dünya, Hamas lideri Haniye’ nin Tahran’ da suikasta uğramasından dolayı, İran’ ın İsrail’ e nasıl bir misillemede bulunacağını merak içinde beklemektedir. Filistin, Hizbullah, Irak şiileri ve Yemen’deki Husiler de İran’ ın yanındadırlar ve İsrail’ e saldırı düzenlemektedirler.Ayrıca, savaş çıkması halinde, Suriye’ de İran’ı destekleyecektir.

Avrupa ülkeleri, Ukrayna -Rusya savaşından dolayı, Rusya’ dan petrol ve gaz alamamakta ve bunun sıkıntısını yaşamaktadırlar.Bir de, İran –İsrail çatışması olursa, Ortadoğu bölgesinden de petrol ve gaz tedariği zorlaşacağı için, ekonomileri daha da zora girecektir.

Ayrıca, Avrupa, çıkacak savaştan dolayı ,yeni bir göçmen  akını ile karşı karşıya kalabilir.Bütün bunlardan dolayı, Avrupa ülkeleri, Ortadoğu’da  yeni bir savaş istemeyeceklerdir.

Bölgemizde bu gelişmeler olurken, Halihazırda, Kuzey Kıbrıs ve Türkiye ekonomileri, yüksek enflasyonla boğuşmaktadır.Bizde yıllık enflasyon yüzde 72,5  düzeyindedir.Üstelik, KKTC Hükümeti’nin  enflasyonla mücadelede başarısız olduğunu da hatırlatmak istiyorum.

Yüksek enflasyondan en fazla etkilenenler, dar gelirli ve asgari ücretle çalışan kesimler ve aileleridir.Bu yıl içinde  Asgari ücret, 2 kez yükselmiş olsa bile, artan pahalılık nedeniyle, satın alma gücü düşüyor ve fakirleşme devam ediyor.

Bir ailede, bir kişi asgari ücretle çalışırsa, aldığı ücret, gıda harcamalarına bile yetmemektedir.Ailede 2 kişi çalışırsa, elektrik, kira, telefon, su, sağlık ve eğitim harcamalarına da diğer maaş yetmemekte ve borçlanmalar artmaktadır.

Aşırı pahalılık nedeniyle, açlık sınırı rakamının arttığını ve net asgari ücrete yaklaştığını hep birlikte görmekteyiz. Açlık sınırı, Temmuz sonu itibarıyle 26,191 TL olarak hesaplanmıştır.

Memlekette, büyük pahalılık söz konusudur. Hükümet ise, enflasyonla mücadele etmiyor ve pahalılığı seyrediyor. Varsa, yoksa kurultay çalışmaları.

Tasarruf tedbirleri uygulanmadığı ve harcamalar artarak devam ettiği için, devletin borçları günden güne artıyor ve bütçe açıkları büyümeye devam ediyor.

Enflasyon artışları, pahalılığını da artırmakta, bu da, devletin yılda 3 defaya çıkan hayat pahalılığı ödeneğini yükseltmektedir. Bu yılın ilk 6 ayında bütçe açığı yaklaşık 3.5 Milyar TL’ ye ulaşmıştır.

Ayrıca, Maliye Bakanlığı, bu ay maaş ve diğer ödemeleri için de yaklaşık 880 milyon TL ve 26.7 milyon dolar borçlanmıştır.

Gidişat iyi değildir.Önümüzdeki Eylül ayı sonunda, kamu çalışanlarına ve emeklilere yapılacak hayat pahalılığı zammı ve yıl sonundaki 13.maaşlarla birlikte, bütçe açığının yıl sonunda çok daha artacağı beklenmektedir.

Maliye’ nin gelirleri düşmekte, giderleri çoğalmaktadır.Herhangi bir tasarruf tedbiri uygulanmamaktadır. Gidişat iyi değildir.Umarım, Ortadoğu’ da daha büyük bir bölgesel savaş çıkmaz.Çıktığı taktirde, ekonomimiz ve halkımız, çok daha büyük zorluklarla karşılaşacaktır.