Fehime ALASYA
Temel’ sayılabilecek giderlerde son 5 yıldaki fiyat farkı, ‘enflasyonun resmi’ni çizdi. Gıda, tüp gaz ve benzin gibi bazı giderlerin hepsinde ciddi fiyat artışı olurken, birçok kalemde fiyatlar ‘üç katına’ çıktı.

Bir evin ana giderlerinden oluşan bazı ürünlerin son beş yıl içindeki fiyat değişimlerini araştıran YENİDÜZEN, vatandaşlara bu değişimden nasıl etkilendiğini sordu.

Fiyatlar 3 KATI arttı

 2018 yılında kilosu 11 TL olan tavuk, günümüzde 34 TL’yi aşan rakamlarla reyonlarda yer aldı. Kırımızı etin kilosu ise 5 yıl içinde 45 TL’den 110 TL ile 160 TL’ye değişen fiyatları gördü.

Benzin fiyatlarında ise üç katını aşan fiyat farkı ortaya çıktı. 2018 yılında 4 TL olan benzinin litresi, 2022’ye geldiğimiz şu günlerde yapılan zam ile 13,70 TL’den işlem görür oldu.

Akaryakıttaki benzer manzara tüp gaz ücretlerinde de yaşandı. 2018’de 45 TL olan 10 kiloluk ev tipi tüp gaz 2022’ye geldiğimizde 200 TL oldu.

En temel giderler arasında olan ekmek ise 4,80 TL’den 23 TL’ye çıktı.

Sütün litresinde bile 5 yıllık sürede üç katı artış yaşandı. 2018 yılında 4 TL olan bir litrelik süt ücretleri 12 TL’yi aşan rakamlara yükseldi.

Elektrik ücretlerine ise 4 yıldan beridir hiç zam yapılmadığı dikkat çekti.

Vatandaşın geçim isyanı:
“Alışverişe gitmeye korkuyoruz"                           

Hayat pahalılığı altında ezildiğini ifade eden vatandaş, “geçinemediğini, markete gitmeye korkar olduğunu” dile getirdi. Özelde kendi çaresizliğini anlatan vatandaşlar, ülke genelinde alım gücünün çok düştüğüne işaret etti…

Hayat pahalılığı altında ezildiğini ifade eden vatandaş, geçinemediğini, markete gitmeye korkar olduğunu dile getirdi. Özelde kendi çaresizliğini anlatan vatandaşlar, ülke genelinde alım gücünün çok düştüğüne işaret etti.

Ürün fiyatlarından dolayı markete girmeye korkar olduğunu anlatan vatandaşlar, “Boğazımdan kıssam bu sefer de ilaç parasına vereceğim, bu nedenle kısmıyorum. İlaç paraları da ayrı dert…” yorumunda bulundu.

Gelirlerinin Türk Lirası, tüm giderlerinin ise döviz cinsinden olduğunu anlatan vatandaşlar, market ürünlerindeki fiyatlar katlandıkça cebinin yandığını belirtti.

Hayat pahalılığı ile eriyen alım gücünün stres ve kimi zaman mutsuzluğa neden olduğunu anlatan yurttaş, bazı geleneklerimizin dahi bu nedenle yok olmaya başladığını işaret etti.

Ekonomik olarak rahat hareket ederek alışveriş yapamayan veya isteklerini karşılayamayan vatandaş, mutsuz olduğunu kaydetti.  Ülkede eğitim veya çalışmak için bulunan ve sınırlı bütçe ile geçinmeye çalışan bazı gençler ise hiç et tüketemediğini anlattı.

“Mutfak alışverişi için 4, 5 ay önce 500 TL market alışverişi yaparken iki gün önce 900 TL ödedik” diyen bu gençler, giderlerini en aza indirgemenin yollarını arıyor. 

VATANDAŞ NE DEDİ?

Müslüm Sağanak:

“Boğazımdan kıssam bu sefer de ilaç parasına vereceğim”

“Dolar ile alıp TL ile harcıyoruz, bunun dışında ne söylesek sanırım boş…” diyen Müslüm Sağanak, mutfakta çok fazla tasarruf edemediğini güzel bir örnekle anlattı. Sağanak, “Boğazımdan kıssam bu sefer de ilaç parasına vereceğim, bu nedenle kısmıyorum. İlaç paraları da ayrı dert” yorumunda bulundu.

İlaç fiyatlarının da yüksek olduğunu anlatan Sağanak, geçim derdinin, hayatta kalma mücadelesinin çok zor odluğunu ifade etti.

Mehmet Ağuş:

“Asgari ücrete yapılan artış artık giderleri karşılamıyor”

Markete ürün fiyatlarından dolayı girmeye korkar olduğunu anlatan Mehmet Ağuş, et, tavuk, yumurta gibi temel tüketim gıdalarından tasarruf etmeye çalıştığını anlattı. “Hayat çok pahalılaştı, fiyatlar kat be kat arttı ama alım gücümüz düştükçe düştü. Mutfaktan da, giyimden de gezmeden de her şeyden kıstık” diyen Ağuş, asgari ücrete yapılan artışın artık giderleri karşılamadığını dile getirdi. Ağuş, bir an önce vatandaşın giderlerinin düşürülmesi gerektiğine vurgu yaptı.

Zehra Özay:

“Yumurta 20 TL idi, 40 TL’yi aştı, et veya tavuk çok fazla tüketemiyoruz

Fiyatların 4 ayda iki katına çıktığını anlatan Zehra Özay, bireysel yaşamından örnekler vererek geçim derdini anlattı. Ülkede öğrenci olarak ikamet eden Özay, “Yumurta 20 TL idi, 40 TL’yi aştı.. Giderlerimizi en aza indirgemek için çok kıstık. Sıvı yağ almaya korkuyoruz. Et veya tavuk çok fazla tüketemiyoruz.” dedi.

Suay Ertürk:

“Normalde 4, 5 ay önce aylık 500 TL market alışverişi yaparken iki gün önce 900 TL ödedik”

“Dışarıdan haftada üç gün yemek yerken şimdi kendimiz evde yapmaya başladık” diyen Suay Ertürk, bunun da geçim derdi için çözüm olmadığını belirtti. Market alışverişlerinde ‘pahalı ürünleri’ mecburen kıstığını dile getiren Ertürk, et, tavuk gibi ürünleri çok az tükettiklerini ifade etti. Ertürk, “Normalde 4, 5 ay önce aylık 500 TL market alışverişi yaparken iki gün önce 900 TL ödedik” dedi.  

Hatice Kerman:

“Artık yemekli misafirliğe gitmeye korkar olduk, gitmiyoruz ki biz de yemeğe çağırmak zorunda kalmayalım”

Hayat pahalılığı ile eriyen alım gücünün stres ve kimi zaman mutsuzluğa neden olduğunu anlatan Hatice Kerman, “Artık yemekli misafirliğe gitmeye korkar olduk, gitmiyoruz ki biz de yemeğe çağırmak zorunda kalmayalım” diyerek bazı geleneklerimizin dahi bu nedenle yok olmaya başladığını işaret etti.

“Maaş artışlarımız hayat pahalılığını çoktan geçti, alım gücümüz çok düştü. Marketten 3,4 TL’ye aldığımız bisküvi bile 5, 6 TL oldu. Bir uzun ekmek 4,50 TL, insanlar nasıl geçinsin. Artık yemekli misafirliğe gitmeye korkar olduk, gitmiyoruz ki biz de yemeğe çağırmak zorunda kalmayalım. Eskiden bunlar aklımızın ucundan bile geçmezdi. Bu duruma düştük.”

Özge Sakallıoğlu:

“Tüp gaz ile mi elektrik ile mi ısınacağımızı düşünürken battaniye alıp örtünüyoruz”

Ülkede her alanda zam yapıldığını anımsatan Özge Sakallıoğlu, “benzin fiyatları maaş artışlarından sonra yükseldikçe yükseldi, tüp gaz ile mi elektrik ile mi ısınacağımızı düşünürken battaniye alıp örtünüyoruz.” dedi. Mutfak sofralarındaki değişikliği sorduğumuz Sakallıoğlu, ‘eskiden her hafta yanan mangallar, artık ayda bir yanar oldu’ diyerek örnek verdi.

Mehmet Ali Çekiç:

“Tavuk almaya, yumurta tüketmeye çalışıyoruz, bir yıldır hiç et almadık”

Ürün fiyatlarının çok pahalı olduğunu anlatan Mehmet Ali Çekiç, altı aylık sürede temel gıda fiyatlarının iki katına çıktığını belirtti. “Ulaşım, iletişim, her şey pahalı.” diyen Çekiç, bir yıldır et tüketmediğini ifade etti. Çekiç, “Tavuk almaya, yumurta tüketmeye çalışıyoruz. Tavuk alabiliyoruz ama bir yıldır hiç et almadık.” şeklinde konuştu.

Aliye Tek:

“Marketten çıkıp fişleri inceliyoruz, kasada ücretleri duyunca bir yanlışlık olmasın diye bakıyoruz”

Birçok insanın et ve tavuk tüketmekte zorlandığını anlatan Aliye Tek, sağlıklı beslenebilmek için yumurtaya ağırlık verildiğini anlattı. Tek, şöyle devam etti: “Marketlerde artık her şey dünya pahası. Et, tavuk alamıyoruz, yumurta ile idare ediyoruz. Onu da mecburiyetten alıyoruz. Çoluk çocuk ne ile beslenecek… Tavuk bile 40 TL, artık et yiyemez olduk. Marketten çıkıp fişleri inceliyoruz, kasada ücretleri duyunca bir yanlışlık olmasın diye bakıyoruz”