Hükümet yetkilileri, KKTC vatandaşı olan kişileri istihdam edecek kurum ve kuruluşlara yüzde 80 oranında sosyal sigorta prim desteği verileceğini açıkladılar.

Öncelikle şunu belirtmeliyim ki, bu bir müjde değildir. Zira, destek, devlet bütçesinden verilmeyecektir. Bu desteğin kaynağı, yabancı uyruklu işçilerin işverenlerinden kesilen primlerden oluşan İstihdamı Destek fonudur.

Bu fon, İhtiyat Sandığı bünyesinde faaliyet gösteren İstihdamı Destek Merkezi tarafından yönetilmektedir. Bu Merkezin ve fonun kurulma amacı da yerli istihdamı desteklemek içindir ve yeni bir oluşum değildir. Yaklaşık 15 yıllık bir geçmişi vardır.

Bu fon, halihazırda yeni istihdam edilen KKTC vatandaşlarına çoğunlukla yüzde 50 oranında, baz sektörlerde yüzde 70’ e kadar destek sağlıyor, şimdi ise KKTC vatandaşlarına yüzde 80 oranında sigorta prim desteği verileceği açıklanıyor.

Buradaki nüans farkı şudur. Mevcut çalışan vatandaşlar için bu destek verilecek midir? Yoksa, sadece yeni işe girecek KKTC vatandaşları için mi bu destek sağlanacaktır? Bunun netleşmesi lazımdır.

Bu destek yeni bir şey değildir. Oranın artırılması elbette ki iyidir ama çok büyük bir fark da yaratmayacaktır.

Öte yandan, Sanayi ve Ticaret odaları Şubat ayında sona eren işveren prim desteğinin devam edilmesi için Hükümet’e çağrıda bulundu.

Kıbrıs Türk Ticaret Odası, Sosyal Sigorta Prim Desteği’nin tüm işletmeleri eşit oranda kapsayacak şekilde devam ettirilmesi gerektiğini açıkladı.

Yapılan yazılı açıklamada, “Ekonomik şartların her geçen gün ağırlaştığı bu zor süreçte; istihdamı korumak, işsizliği azaltmak, işletmeleri sosyal sigorta primlerini zamanında ödemek için teşvik etmek ve kayıt dışılığı önlemek için prim desteğinin önemi” vurgulandı.

KTTO, bu desteğin Mart ayından itibaren sektör ayrımı yapılmadan, tüm işletmeleri kapsayacak şekilde yeniden uygulanmasını talep ediyor.

Kıbrıs Türk Sanayi Odası (KTSO) ise, “sigorta prim desteği” uygulamasının, üretimin sürmesine, istihdamın devamına, artışına katkı sağladığına ve sanayi sektöründe sosyal güvenlik prim desteklerinin, işverenlerin yükünü hafifleterek yatırımları teşvik ettiğini, istihdamı artırıp rekabet gücü kazandırdığını açıkladı.

Açıklamada, desteklerin sektörel bazda yapılandırılması ve tüm işverenlere aynı şekilde uygulanması yerine, sektörlere ve ihtiyaçlara göre şekillendirilmesi gerektiğine vurgu yapıldı.

Sigorta prim desteğinin, tüm dünyada olduğu gibi üreten kesime verilmesi gerektiği belirtildi. Sanayi Odası da desteğin Mart ayı itibarıyla devam etmesini talep ediyor.

Bu fon, yerel işgücü istihdamını desteklemek amacıyla kurulmuştur. Fakat pandemi ile birlikte amacının da dışında, birçok sektör ve işverene, küçük, büyük ayrımı yapılmadan, işveren prim desteği olarak kullandırılmaya başlanmıştır. O dönem için doğru bir hamleydi.

Ancak, pandemi bitmiş olmasına rağmen, bu uygulama içinde bulunduğumuz şubat ayına kadar devam etmiştir. Bu bağlamda, son 1 yılda yaklaşık 1.5 milyar TL işverenlere destek olarak verilmiştir.

Bir diğer konu da, kamu ile özel sektör arasında ayrım yaratan ve asgari ücretlilere daha az yapılan hayat pahalılığı artışını (yüzde 7.5) telafi etmek için, KKTC vatandaşı asgari ücretlilere ekstra prim ve maaş desteği vermek amacıyla, Hükümet tarafından çalışma başlatılmasıydı.

Fakat, bu konuda, aradan 1 aydan fazla zaman geçmesine rağmen somut bir gelişme yaşanmadı. Oysa, 15 gün içerisinde net rakamın belli olacağı açıklanmıştı. Asgari ücret konusunu Sendikalar da Mahkemeye taşımıştı. Bakalım bu konuda, nasıl bir karar verilecek?

Ücret desteğinin, İhtiyat Sandığı bünyesinde bulunan İstihdamı Destekleme Merkezi Fonundan karşılanması düşünülüyor. Peki, bu konuda yeterli kaynak var mı? Ayda 3 bin TL maaş desteği verilmesi düşünülüyormuş.

KKTC vatandaşı, asgari ücret üzerinden prim yatıran yaklaşık 20 bin kişiye bu destek kaç ay sürdürülecektir? Ayrıca, bu maaş desteği de, asgari ücretlileri ne kadar rahatlatacaktır?

Hükümet, istihdamı destekleme fonunun esas amacı olan yerel işgücü istihdamını destekleme görevini sürdürerek, istihdamın artırılmasını sağlamalı (Sosyal Güvenlik katkı paylarını ödeyerek) ve yerli asgari ücretlilere sağlayacağı maaş desteği için de mutlaka kaynak yaratmalıdır. Fonda, kaynak yetersizliği olursa da, Maliye Bakanlığından kaynak aktarılmalıdır.

Netice itibarıyle, işveren prim desteği konusuna gelirsek, ülkemizde girdi maliyetleri günden güne artarken üretim ve ticari aktivite yapan, katma değer ve istihdam yaratan, ekonomik büyümeye ve kalkınmaya katkı koyan sektörlere, işveren prim desteğinin verilmesi ekonomik akla daha uygun gelmektedir.

Kaynakların kısıtlı olduğunu, İstihdamı Destek Fonunun bütçesinin sınırlı olduğunu biliyoruz. Bu bağlamda, İşveren prim desteği katkısı, ince eleyip, sık dokuyarak kullanılmalı, verimli olacak, istihdama, büyümeye ve ekonomiye maksimum fayda sağlayacak sektörlere ve özellikle de küçük esnaf ve küçük işletmelere sağlanmalıdır.