Jale Derviş’in Lâkadamya radyosunda verdiği konserlerin sadece bir “müzik etkinliği” olarak algılanması eksik olur kanımca.

1950’li yıllarda, İngiliz Kolonisi olarak yaşam süren Kıbrıs adasında söz konusu radyo konserlerinin Kıbrıs Türkü adına daha farklı ve önem arz eden bir niteliğe sahip olduğunu görüyoruz. Bu farklı bakış açısını ise Hür Söz gazetesindeki bir haber-yorumdan anlıyoruz. Bu arada haber-yorumu kaleme alan kişi “A.C.G.” olarak baş harflerini kullanmış. Kesin olmamakla birlikte kanımca Ahmet Cemal Gazioğlu beydir söz konusu baş harflerinin açılımı. Habere dönelim.

Jale Derviş’in verdiği radyo konserleri, aynı zamanda Kıbrıs Türkünün lâik, Atatürkçü ve modern yapısının da ispatı olduğu belirtilmekte söz konusu haber-yorumda.  

“Hür Söz, 02 Nisan 1950, syf3

Pazar Konuşmaları

Dünya Batacakmış-Lâkadamya Radyosunda Türkçe Konser-Bombalar

Yazan: A.C.G.

.....

Lâkadamya Radyosunda Türkçe Konser

Birkaç haftada bir, Cumartesi günü geceleri ise saat 7’den 7.30’a kadar, Lâkadamya radyosundan Bayan Jale ve okuyucularının konserlerini dinliyoruz. Bu konserlerin, radyo vasıtası ile, yabancı unsurlara karşı, Ada Türklerinin batı müziğini de benimseyip zevkle dinlediklerini belirtmesi bakımından ehemmiyeti büyüktür. Bu konserlerde, arasıra JALE hanımın kendi bestelerini de zevkle dinliyoruz. Kıbrıslı bir Türk kadın piyanist olarak Bayan JALE bu konserleri ile takdire lâyıktır.

Genç okuyucularını ise, Türk bayanlarımızın medeni cesaret, vakar ve ruh inceliğinin bir mümessili olarak kabul edebiliriz. Kıbrıs Türk kadınlarının da Atatürk inkılâbını ne kadar candan benimsediklerini, medenî olgunluk yolunda Avrup kadınları seviyesine yükselmek azmi ile her gün ileri adımlar attıklarını, bu ve bunun gibi olaylar apaçık meydana koymaktadır.

Bayan Jale ve genç okuyucularını bu yerinde teşebbüs ve hareketlerinden dolayı tebrik eder, her birkaç haftada bir, Lâkadamya radyosunun Türk musikisi saatinde, bizleri kısa bir zaman bile olsun, piyanonun ve tatlı seslerinin nağmeleri ile başbaşa bırakmalarını temenni ederiz.”

Erdinç Gündüz abimizden aldığım bilgiyle Lâkadamya Radyosu’nun 1947 yılında yayın hayatına bir askeri radyo olarak başladığı notunu buraya düşerken, az önce paylaştığım haber içerisinde yer alan bir konuya da dikkat çekmem gerektiğine inanıyorum.

Jale hanım bir kadın bestekârımızdı aynı zamanda. Hür Söz gazetesinde Kâmran Aziz ve Arkadaşları topluluğunun etkinliğine ya da Jale hanımla Kamran Aziz hanımın birlikte verdikleri bir radyo konserine-programına daha rastlamayışımız önemli bir nokta. Belki gazetenin ileri tarihlerindeki nüshalarında buna rastlayabiliriz. Kesin olmamakla birlikte bu alanda ilk kadın bestecilerimizden birinin de Jale Derviş hanım olduğunu görebilmekteyiz. Kâmran hanımla birlikte gerçekleştirdikleri bir radyo programı haberine şu ana kadar rastlamasak da Jale hanımın programda yer verdiği eserlerin bestecileri arasında Kâmran Aziz hanımı da görebilmekteyiz.

Bugüne kadar batı müziği grubu olarak ilk radyo programlarını Kâmran Aziz ve Arkadaşları’nın verdiğini yazmış, kaynak kitaplarımıza da böyle geçirmiştik. Hatta bu önemli ayrıntı aklıma düşünce, 1997 yılında yayımladığım “Kıbrıslı Türklerde Müzik-Darülelhan ve 1955-1965 Müzik Toplulukları” kitabımda yer verdiğim “Kâmran Aziz ve Arkadaşları” başlıklı bölümde şöyle bir giriş yapmıştım:

“1950’li yılların başında aktif olan bir başka topluluk da Kâmran Aziz hanımın kurduğu topluluktu...”

Evet, Jale hanımla Kâmran hanımın ilk birlikteliklerini gazete haberlerinden yola çıkarak söz konusu topluluğun oluşumuyla gerçekleştiğini söyleyebiliriz. Bu durumda özellikle batı müziği türünde “ilk radyo konserlerini veren kişi” olarak Jale hanımdan bahsedebiliriz sanırım. Bunu ilerleyen zamandaki gazete haberlerinden daha net yorumlayabileceğimize inanıyorum.

Ve yine gazete haberlerinden birine daha geçiyoruz. Jale hanımın radyo programında yer alacak repertuarı paylaşılıyordu bu haberde. Ve görüleceği gibi Kâmran hanımın bestesini de yorumlayacaktı.

“Hür Söz, 08 Nisan 1950, syf3

Lâkadamya Radyo Stasyonu

Bu akşam saat 7’de Bayan Jale Şevket’in idaresi altında, okuyucuları tarafından bir tango proğramı daha dinleyeceksiniz. Proğramdaki tangolar şunlardır:

1-Af’et Beni (Kâmran Aziz)

2-Gittin Veda Etmeden (Dr.Atnan)

3-Suna (Fikret Özgün)

4-Sonsuz Şikâyet (Jale R. Şevket)

5-Kirpiklerim (Fehmi Ege)

6-Cemile

7-Hatıra (Nebahat Ülner)”

Jale hanımın sunacağu radyo programındaki eserlere baktığımızda sadece Kâmran hanımın bestesiyle değil, Jale hanım yanında müzik dünyamızın önemli müzik hocalarından Fikret Özgün’ü de görmekteyiz. Aynı zamanda “Dr. Atnan” olarak belirtilen kişinin emin olmamakla birlikte Dr. Adnan Hakkı bey olabileceğini düşünüyorum. Dr Adnan Hakkı bey, Darülelhan’ın ilk kuruluşunda yer almış, ardından Mustafa Kenan Fasıl Heyeti’yle yoluna devam etmiş ve vefatından önce bizzat kendisiyle yaptığım röportajda, bestelerinden oluşan bir band kayıdını da bana hediye etmişti. Adnan bey ud çalan beste yapan bir kişiydi aynı zamanda. Söz konusu eserin bestecisi olabileceğini düşünüyorum.

Ve Jale hanımın radyo programlarıyla ilgili yeni bir gelişmeye de tanık oluyoruz.

O güne kadar kendisinin belirlediği bir repertuarla radyo programları yapan Jale hanım bu kez “dinleyici istekleri” için yeni bir adım atıyor ve bunun duyurusu da gazeteden yapılıyordu.

“Hür Söz, 13 Nisan 1950, syf4

Lâkadamya Radyo Stasyonu Dinleyici İstekleri

Bayan Jale Ratip Şevket ve okuyucuları tarafından, tango serisinden, bir dinleyici istekleri programı açılıyor. Bu program Mayıs ortalarında olacağından, isteklerin 30 Nisan’a kadar isteklerini aşağıdaki adrese göndermeleri rica olunur.

İdadi Sokağı No 15

LEFKOŞA”

Lâkadamya radyosunun yayın akışında değişiklik olacağı haberiyle karşılaşıyoruz 19 Nisan 1950 tarihli Hür Söz gazetesinde. Programların yayın saatleri, radyonun dalga uzunluğu, frekansları yanında önemli bir ayrıntı daha yer alıyordu haberde. Adanın bir diğer sakinlerinden olan Ermeni halkı için de Ermenice program konuluyordu akış içerisine.

“Hür Söz, 19 Nisan 1950, syf4

Lâkadamya Radyosu Programında Değişiklik Yapıldı

16 Nisan Pazar gününden itibaren Lâkadamya radyosunun Rumca ve Türkçe programlarında bir takım değişiklikler yapılmıştır.

Değişikliklerle ilgili tafsilâtı aşağıda dercediyoruz:

Pazar günleri ö.e. 11 ile 11.30 arasında Rumca neşriyat. Pazartesi günleri ö.s. 6.15 ile 7 arasında Türkçe neşriyat. Salı, Çarşamba, Perşembe ve Cuma günleri ö.s. 6.15 ile 7 arasında Rumca neşriyat.

Cumatesi günleri Rumca ve Türkçe neşriyat yapılmayacaktır.

Her ayın iptidasında bir de Ermenice neşriyat yapılacaktır.

Evvelce bildirilmiş olduğu veçhile Lâkadamya Radyosu’nun dalga uzunluğu 211 metre (1420 kcs)den 402 metre (745 kcs)’la geçilmiştir.

B.B.C.’nin Kıbrıs neşriyatı ati bundan böyle Lâkadamya Radyosu tarafından yayınlanmayacaktır. Bu neşriyatı 1966 metreden mutad zamanlarda dinleyebilirsiniz.”