Halide Sarp
Sos. Hiz. Uzm.
DAÜ-PDRAM
(Doğu Akdeniz Üniversitesi Psikolojik Danışmanlık Rehberlik ve Araştırma Merkezi)

Bir 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddetle Uluslararası Mücadele Günü’nü daha dünyanın her yerinde yapılan bir çok farkındalık etkinlikleri ile geride bıraktık. 25 Kasım’ın hemen ertesinde bu konu ile ilgili haberlere baktığımızda ise dikkatimizi çeken haber; bir erkeğin eski kız arkadaşının evine girerek hasar vermesi... Uluslararası farkındalık günleri nedeni ile yazılan yazılar, yapılan yürüyüşler ve diğer tüm etkinliklerle her ne kadar farkındalık yaratılmaya çalışılsa da karşılaştığımız gerçekler yine iç karatıcı olmaya devam ediyor. O nedenle kadına yönelik şiddeti biraz daha iyi anlayabilmek için ve bu konuda kişisel olarak neler yapılabileceği konusunda bir yazı paylaşmak istedik.

Kadına yönelik şiddet, cinsiyete dayanan ve sonucunda fiziksel, psikolojik, cinsel veya ekonomik zarar veya acı veren her türlü eylem anlamına gelmektedir. Kadına yönelik şiddet hem Kıbrıs’ta hem de dünyamızda en sık rastlanan insan hakları ihlallerinden birisidir. Bu sorunun en temel nedenlerinden biri ise insanlar tarafından yaratılan, geçmişten günümüze taşınan ve sessizce kabullendiğimiz/kabullenmek zorunda bırakıldığımız cinsiyetler arası eşitsizliktir.

Kişinin biyolojik cinsiyetine göre şekillenen toplumsal beklentiler ve roller yani toplumsal cinsiyet, toplum içerisinde düzen kurma yöntemi olarak kullanılmaktadır. Kadın ve erkeğin eşit olmadığını aşılayan erkek egemen (ataerkil) toplumlarda küçük yaşlardan başlayarak erkeğe üstünlük duygusu aşılanırken, kadının erkekten daha az önemli olduğu düşüncesi yaratılmaktadır. Bu toplumlarda erkeğe, hükmetme ve istediğini yapabilme gücü verilirken, kadına ise erkeğe itaat etmesi ve erkeğin güç ve korumasına muhtaç olması gerektiği düşünceleri aşılanmaktadır. Bu düşüncelerle beslenen toplumlarda kadına yöneltilen şiddet; baskı, dayatma ve kontrol mekanizması olarak kullanılmaktadır.

Kadının toplum içinde oluşturulan bu konumundan dolayı tarih boyunca kadına şiddet uygulanmasına göz yumulmuş ve kadına yönelik şiddet gelenekselleştirilmiştir. Tarihte en eski kadına yönelik fiziksel şiddet bulguları yaklaşık olarak 3000 yıl öncesine dayanmaktadır. Ne yazık ki, geçtiğimiz yüzyıla kadar kadına şiddet uygulamak erkeklere hak olarak verilmekteydi. Örneğin:

• Eski Roma yazıtlarında erkeklerin belli durumlarda eşlerini cezalandırma, boşama ve hatta öldürme hakları olduğu yazılmaktadır.
• 1920’li yıllara kadar İngiltere’de erkeğin eşini başparmağından kalın olmayan bir sopa ile dövmesi yasal olarak kabul ediliyordu.

Zaman içinde kadına şiddet uygulamak suç haline getirilmiş olsa da günümüz dünyasında halen “hakmışçasına” birçok kadına şiddet uygulanmaktadır. Dünya genelindeki istatistiklere bakıldığında bu sorunun ciddiyeti belli olmaktadır. Birleşmiş Milletler’in verilerine göre kadınların %35’i (yaklaşık her 3 kadından 1’i) en az bir kez fiziksel veya cinsel şiddete maruz kalmaktadır ve bunu yapanların çoğunluğunu kadınların şimdiki veya eski eşleri/partnerleri/sevgilileri oluşturmaktadır. Bunun yanısıra birçok kadın şiddet nedeniyle yaşamını yitirmektedir. Yalnızca Kuzey Kıbrıs’ta 2017 yılının başından bu yana  6 kadın cinayete kurban gitmiştir. Bu nedenle kadına yönelik şiddet geçmişten günümüze taşınmış ve tüm dünyayı etkileyen ciddi bir insan hakları ihlali ve toplumsal sağlık sorunu olmaya devam etmektedir.

Bu sorunun önüne geçebilmek için yasal, eğitimsel, kültürel, ekonomik ve sosyal alanlarda alınabilecek birçok önlem vardır. Ancak kişilerin kendi hayatlarında yapabileceği küçük değişimler de kısa ve uzun vadede kadına yönelik şiddetin sonlandırılmasına katkı koyacaktır.

Peki SİZ kadına yönelik şiddeti önlemek için ne yapabilirsiniz?

KENDİNİZİ EĞİTİN Kadına yönelik şiddet toplumsal bir sağlık sorunudur. Bu konuda bilgi sahibi olmaya çalışın.

SESSİZ KALMAYIN Kadına yönelik şiddeti görmezden gelmeyin. Eğer kendiniz şiddete uğramış ya da hala uğruyorsanız veya  çevrenizden birinin şiddete uğradığını görüyorsanız şiddeti göz ardı edip sessiz kalmayın. Görmezden gelmek şiddeti yok etmez.

destek olun Şiddete uğrayan veya şiddet uygulayan birini tanıyorsanız, ona ihtiyacı olan yardımı alması ve iyileşmesi için destek olun.

CİNSİYET EŞİTSİZLİĞİYLE MÜCADELE EDİN Toplumsal cinsiyet eşitsizliği kadına yönelik şiddetin en temel sebeplerinden birisidir. Kadın ve erkek arasında eşitsizliğe neden olan toplumsal cinsiyet rollerine ve cinsiyet eşitsizliğine meydan okuyun.

DAHİL OLUN Kadına yönelik şiddeti önlemek/sonlandırmak için yapılan farkındalık çalışmalarına katılın.

ÇOCUKLARINIZA ŞİDDETİ ÖĞRETMEYİN Çocuklarınızı yetiştirirken şiddet kullanmayın. Şiddet bir ceza şekli olmamalıdır. Unutmayın, şiddet şiddeti doğurur. Çocuklarınıza şiddetin kötü bir şey olduğunu ve hayatındaki çatışmaları/sorunları şiddet ile çözemeyeceğini  öğretin.

Değişim sizinle başlar, harekete geçin!

Kaynaklar:

Battered Women’s Support Service (18 Nisan 2013) 20 Ways Youth Can Prevent Violence Against Girls & Women, http://www.bwss.org/20-ways-youth-can-prevent-violence/ adresinden elde edildi [27/11/2017].

Dişsiz, M. ve Şahin, H. (2008) Evrensel Bir Kadın Sağlığı Sorunu: Kadına Yönelik Şiddet, Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, Cilt:1, Sayı:1.

Havadis Gazetesi (7 Ekim 2017) 7 yılda 16 kadın cinayeti, https://www.havadiskibris.com/7-yilda-16-kadin-cinayeti/ adresinden elde edildi [27/11/2017].

United Nations General Assembly (1993) Declaration on the Elimination of Violence Against Women, New York.

World Health Organization (2017) Violence Against Women: Intimate partner and sexual violence against women fact sheet, http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs239/en/ adresinden elde edildi [27/11/2017].

Yeni Düzen Gazetesi (27 Kasım 2017) TV'yi kırdı, duvarlara reçel ve salça sürdü!,  https://www.yeniduzen.com/tvyi-kirdi-duvarlara-recel-ve-salca-surdu-96397h.htm adresinden elde edildi [27/11/2017].