Kayıplar Komitesi bilim insanları (arkeologlar) Amerikan Adli Bilimler Akademisi’nde (AAFS), Kıbrıs’taki kuyu kazıları hakkında sunum yaptı... Kayıplar Komitesi Kıbrıslıtürk Üyesi Asistanı Arkeolog Demet Karşılı, Kayıplar Komitesi Kıbrıslıtürk Üye Ofisi Kazılar Koordinatör Yardımcısı Erge Yurtdaş ve Kayıplar Komitesi arkeologlarından Maria Mihail, ABD’de yaptıkları sunuşta, Kıbrıs’taki kuyu kazıları hakkında Amerikalı bilim insanlarını bilgilendirdiler.

Konuyla ilgili olarak Kayıplar Komitesi Kıbrıslıtürk Üye Ofisi Kazılar Koordinatör Yardımcısı Erge Yurtdaş, bir sorumuz üzerine bize bu önemli bilimsel toplantı hakkında şu yazıyı gönderdi:

“Kayıp Şahıslar Komitesi, Amerikan Adli Bilimler Akademisi'nin 76. Bilimsel Toplantısında önemli bir sunum gerçekleştirdi...

19-24 Şubat 2024 tarihleri arasında, Kayıp Şahıslar Komitesi'ni temsilen Arkeolog Erge Yurtdaş, Maria Mihail ve Demet Karşılı, ABD'nin Denver şehrinde düzenlenen Amerikan Adli Bilimler Akademisi'nin 76. yıllık toplantısına katılarak kayıp şahısların kalıntılarına ulaşmak amacıyla Kıbrıs’taki kuyu kazılarını anlatan bir sunum gerçekleştirmiştir. Altı gün boyunca devam eden bilimsel konferansa, adli bilimler alanında uzmanlaşmış birçok bilim insanı katılım göstermiş ve güncel çalışmalarını sunmuştur.”

1948’DE KURULDU...

“Amerikan Adli Bilimler Akademisi (AAFS), adli bilimler konusunda araştırmaların ve uygulamaların geliştirmesi amacıyla liderlik eden profesyonel ve multidisipliner bir kuruluştur. 1948 yılında kurulan AAFS'nin 6.000'den fazla uluslararası üyesi bulunmaktadır. Bu üyeler arasında arkeologlar, antropologlar, kriminalistler, avukatlar, patologlar, toksikologlar, belge inceleme ve dijital kanıt uzmanları, psikologlar, psikiyatristler, eğitimciler, araştırmacılar ve daha birçok bilim insanı yer almaktadır.”

DERİN KUYU KAZILARI NASIL YAPILIYOR...

“KŞK, AAFS’nin 76. Yıllık Toplantısı'nda, kuyu kazılarına odaklanılmış ve özellikle derin kuyuların nasıl kazılacağının anlatıldığı "Forensic Archaeology Methodologies developed in Direct Ratio to Practice and Experience: Well Excavations of CMP" başlıklı bir sunum gerçekleştirilmiştir. Sunumda, KŞK'nin yıllar boyunca kuyuları kazmak için çeşitli yöntemler denediği belirtilmiştir. Komitenin gerçekleştirdiği adli kazıların ilk yıllarında kullanılan rampa metodu, kuyunun dibine ulaşmak için bir erişim rampası kazarak arkeoloğun kuyunun dibine ulaşmasını amaçlamaktaydı; ancak bu teknik uzun zaman, ciddi iş gücü ve mali kaynak gerektirmektedir.”

DRILL YÖNTEMİ, ZAMAN KAZANDIRIYOR...

“Diğer taraftan, KŞK'nin öncelikli amacı 1963/1964 ve 1974 yıllarına ait kayıp şahısların yerini tespit etmek ve hâlâ aileleri hayattayken onları teslim etmektir. Bu nedenle, kuyuları kazmak ve kalıntıları mümkün olan en kısa sürede bulmak için en hızlı yöntemlerin kullanılması oldukça büyük bir önem arz etmektedir. Bu doğrultuda 2018'de pilot çalışması olarak başlatılan Drill yöntemiyle gerçekleştirilen kuyu kazıları, zaman içinde KŞK’nın 3 üyesinin kararıyla öncelikli metod haline gelmiştir. KŞK'nın gerçekleştirdiği kazılar doğrultusunda, Drill yönteminin kuyu kazıları sürecini hızlandırmak için oldukça etkili bir yaklaşım olduğu ortaya konmuştur. Kuyunun derinliğine ve büyüklüğüne bağlı olarak, geleneksel rampa yöntemiyle, yılda yaklaşık olarak 5 kazı yapılabilirken, eğer kuyuda herhangi bir kalıntıya rastlanmazsa drill yöntemiyle haftada yaklaşık olarak 2 kazı yapılabilmektedir. Bu yaklaşım, komitenin boş kuyuları kısa sürede tespit ederek daha fazla kazı yapmasına olanak tanımaktadır. Buna ek olarak şu ana kadar gerçekleştirilen çalışmalar doğrultusunda kuyularda saptanan insan kalıntıları biyolojik profil sunarak kimliklendirilmiş ve ailelerine teslim edilmiştir.”

BİLİMSEL MAKALE OLARAK YAYIMLANACAK...

“Kayıp şahısların aileleri halen hayattayken bulunma sürecini hızlandırmak amacıyla komite, neredeyse 50-60 yıl önce kayıp edilmiş kişilerin yerini tespit etmek için riskli ancak bir o kadar da etkili bir yaklaşım olan drill tekniğini günden güne geliştirmeye devam etmektedir.

Konferans bildirisi olarak sunulan konuşma, bu yıl içinde Forensic Science dergisinde araştırma makalesi olarak yayınlanacaktır.”

Biz de arkeolog arkadaşlarımızı uluslararası alanda yaptıkları bu başarılı sunumdan ötürü kutluyoruz...

***  KAZILARDA SON DURUM... KAZILARDA SON DURUM...

Lefkoşa, Lapta, Atlılar, Kördemen, Ilgaz, Malatya ve Kalavason’da kazılar sürüyor...

Kayıplar Komitesi’nin  askeri bölgeler dahil, adamızın kuzeyinde ve güneyinde yürütmekte olduğu kazılar devam ediyor. Gerek 1963-64, gerekse 1974 “kaybı” Kıbrıslıtürkler’le Kıbrıslırumlar’ın gömü yerlerinin aranmakta olduğu kazıların halen Lefkoşa’da eski hapishane yanında bir alanda, Lapta’da, Atlılar’da, Kördemen’de askeri bölge içinde, Ilgaz’da, Malatya’da ve Kalavason’da devam etmekte olduğu öğrenildi.

Kayıplar Komitesi Kıbrıslıtürk Üye Ofisi Kazılar Koordinatörü Arkeolog Gülseren Baranhan’ın verdiği bilgiye göre kazılarda son durum şöyle:

***  Lefkoşa eski yapishane yanı: 1974 kaybı bir grup Kıbrıslırum'un, hapishane yanındaki arazide gömülü olabileceği bilgisi üzerine başlatılan kazı çalışmaları devam etmektedir.

***  Lapta/Lapithos: 1974 kaybı bir grup Kıbrıslırum'un Lapta'da bir kuyu içerisinde gömülü olabilecekleri bilgisi ile yürütülen kazı çalışmalarına devam edilmektedir.

***  Atlılar/Aloda: 1974 yılında Atlılar toplu mezarına gömülen 37 Kıbrıslıtürk, yine aynı yıl içerisinde Atlılar Köyü'ndeki Şehitliğe nakledilmiştir. Atlılar Şehitliği'ndeki kalıntıları kimliklendirmek amacıyla başlatılan sistematik manuel kazı çalışmaları halen devam etmektedir. 32 Kıbrıslıtürk’ten geride kalanlara ulaşılmıştır ve kazı sürüyor.

***  Kılıçarslan/Kondemenos/Kördemen (askeri bölge): 1974 kaybı bir grup Kıbrıslırum'un yola yakın bir noktada tarlaya gömülmüş olabileceği bilgisi üzerine başlatılan kazı çalışmaları tüm hızıyla devam etmektedir.

***  Ilgaz/Fteriha: 1974 kaybı, bir Kıbrıslırum'un bir badem ağacının altındaki bir çukura gömülmüş olabileceği bilgisi üzerine başlatılan kazı çalışmaları halen devam etmektedir.

***  Malatya/Palaiosofos/Balyosofo: 1974 kaybı bir veya iki Kıbrıslırum'un, Girne Dağları'nın kuzeye bakan cephesinde, ormanlık bir arazide gömülmüş olabileceği bilgisi üzerine başlatılan kazı çalışmaları tüm hızıyla devam etmektedir.

***  Kalavasos/Kalavason: 1974 kaybı bir veya birden fazla Kıbrıslıtürk'ün Kalavason-Mari bölgesinde kuyuya atılmış olabileceği bilgisi üzerine başlatılan kazı çalışmaları halen devam etmektedir.

Biz de kazı ekiplerindeki tüm arkeologlarımıza, şirocularımıza ve diğer çalışanlara “Çok kolay gelsin” diyoruz.