Ekonomistler ve deneyimli bürokratlar, Başbakan Ersin Tatar ile TC Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay arasındaki “117 Milyon TL” diyaloğu ve açıklamaların, ekonomik bir açıklamasının olmadığını dile getirdi, bütçe açığına işaret etti, “durumun onur kırıcı” olduğunun altını çizdi: "Kaynak bu şekilde aktarılmaz"

Fehime ALASYA

‘Seçime Özel’ yayınında tüm adaylarla birlikte televizyon programına çıkması beklenirken, Ankara’ya uçan Başbakan Ersin Tatar’a “mali yardım” sözü verilmesi, yeni bir siyasi polemik başlattı.

TC Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay’ın, canlı yayınla Ankara’dan mesaj vererek, “117 milyon Lira yarın hesabınızda olacaktır” demesi, ekonomi çevrelerini de rahatsız etti.

Söz konusu görüşme sonrasında yapılan açıklamalar, ülkeye sağlanan veya sağlanacak olan maddi kaynak akışlarına ilişkin ‘117 Milyon TL hesabınızda olacak’, ‘Başbakan adaya bu nakitle dönüyor’ gibi söylemler, ekonomi çevreleri tarafından ‘onur zedeleyici’ olarak değerlendirildi, “siyasi” olarak yorumlandı.  

Söz konusu kaynaklar ve aktarılması konuşulan maddi desteklerin neden Maliye Bakanlığı girişimleri neticesinde ve protokol çerçevesinde yürütülmediği sorgulanırken, bunun ülkedeki siyasi gelişmelere paralel olarak yapılması da tepki topladı.

Hatırlanacağı üzere, Başbakan Ersin Tatar, Cumhurbaşkanı adayları Mutafa Akıncı, Tufan Erhürman, Kudret Özersay, Serdar Denktaş ve Erhan Arıklı, önceki akşam TV programında ülkenin geleceğine yönelik düşüncelerini paylaşırken, Ersin Tatar, Ankara’da canlı yayın basın toplantısı düzenleyerek açıklamalarda bulunmuştu. TV programına katılmayan Tatar, Türkiye’den "kaynak aktarımı" canlı yayınına ortak olmuştu.

Maliye Bakanlığı Eski Bürokratı Erkan Okandan:

“Önceki akşam yapılan açıklamalardan iki ülke adına da utandım”

Özelde dün akşam iki ülke arasında yaşanan diyaloğu, genelde ise ülkedeki kamu bütçesi açığı ile ilgili konuşan Maliye Bakanlığı Eski Bürokratı Erkan Okandan, “Son 24 saatte 10 Milyon TL esnaf borcu olması çok da övünülecek bir nokta değil. Siftah yapmayan esnaf, geçinmek için kredi alıyor. Borç üstüne borç ediniliyor” dedi. Bu durumun esnafın batağa gitmesinin göstergesi olduğunu ifade etti. “Ülkede tahsili gecikmiş alacaklar %8’lere çıkarken bu tablo ile övünmek çok üzücü” şeklinde konuştu.

“Bu ciddi bir ayıptır. Dün akşam yapılan açıklamalardan iki ülke adına da utandım” diyen Okandan, Başbakan ve TC Cumhurbaşkanı yardımcısı arasında canlı yayında, mali protokollere ilişkin rakamların detaylarıyla telaffuz edilmesi, ‘uçakla, nakit gidecek’ gibi söylemlerin kullanılmasının gerçekten çok utanç verici olduğunu dile getirdi.

İhtiyaç veya talep doğrultusunda ortaya çıkan bu ziyarette bu denli detayların canlı yayında konuşulmasını değerlendiren Okandan, “Böyle bir şey tarihte ilk kez oldu. Bunu Maliye ilgili muhataplarla takip edebilirdi.” dedi.

Esas sıkıntı bütçe açığı…

Seçim yatırımı gölgesinde yaşanan tüm bu gelişmeler içinde esas sıkıntının bütçe açığıyla ilgili olduğunun altını çizen Okandan, sözlerine şu şekilde devam etti:

“2.3 Milyar’ın 743 Milyon TL’si geldi denildi, oysa Ağustos ayında Maliye Bakanlığı’nın yayınladığı rakamlarda bunun 491 Milyon olduğunu görüyorum. Ortada 740 Milyon TL’lik bir rakam yok. 29 günde 249 Milyon TL daha mı ülkeye geldi? Bizde olan bilgide böyle bir para gelmedi. Bunun yanında 117 Milyon TL daha geleceği söylendi. Yani Eylül ayında Maliye’nin yayınlayacağı raporlarda 857 Milyon TL görmemiz gerek. Bunun yanında yine Maliye Bakanlığı verilerine göre ülkeye 491 Milyon TL geldi. Bunun 451 Milyon’u savunmaya geldi, kamu maliyesine gelen para sadece 66 Milyon. Oysa imzalanan protokolde Kamu maliyesinin desteklenmesi için 1.250 Milyon gelecek denilmişti. Buna karşın 66 Milyon TL’si geldi. Yani yüzde 5’i geldi. Savunma için bütçede öngörülen 650 Milyon, 736 Milyon’a çıktı ama 8 ayda 451 Milyon TL’si geldi. Savunmada öngörülenin 3’te 2’sine yakını geldi.”

“Neye güvenerek, 3 ay önceden 13.maaş açıklaması yapıldı?”

Bütçe açığının artmaya başladığını dile getiren Okandan, “Bunun yanında bir diğer önemli nokta da tarihte ilk kez Eylül ayında, 3 ay sonra ödenecek 13.Maaş açıklaması yapılması oldu. Oysa Başbakan Türkiye’ye giderken ‘bütçe açıklarımız artmaya başladı’ açıklamasında bulunmuştu. Mademki TC ile protokolde olmasına rağmen para akışında da sıkıntılar var, neye güvenerek, 3 ay önceden 13.maaş açıklaması yapıldı?” diye sordu.

“Bu açıklamaya istinaden borçlanan ve 13.maaşını çeken insanlar olduysa ve sene sonuna dek sıkıntı yaşanır, bu kişiler mağdur olmaz mı? Eğer ödeyecek ve sıkıntı yaşanmayacaksa neden Başbakan apar topar para almaya gitti? Bir biriyle çelişen birçok madde var. Hükümet popülizm yaparak seçim uğruna bu açıklamayı yaptı” dedi.

“2021 yılında kamu maliyesinin kurumlar vergisi en alt seviyede bile tahsil edilemeyecek”

Gelecek yıl için çok büyük bir bütçe açığı beklendiğini belirten Okandan, “2021 yılında kamu maliyesini çok ciddi bir bütçe açığı bekliyor. 2021 yılında kamu maliyesinin kurumlar vergisi çok cüzi miktarda tahsil edilecek, cirolar düştü, birçoğu zarar gösterecek. Bu vergi en alt seviyede bile tahsil edilemeyecek. Gelirlerinde de artış olmayacak, demek ki 2021 yılında kamu maliyesinin gelirlerinde ciddi bir düşüş olacak” şeklinde konuştu.

“Kamu maliyesinden önce vatandaştan elde edeceği gelir vergisi de düşecek. Buradan da gelir vergisi tahsilatı azalacak. Pandemiyle birlikte turizm, üniversite gibi diğer sektörler de ciddi şekilde olumsuz etkisi, KDV ve devletin buradaki gelirlerine yansıyacak” dedi.

Okandan konuşmasına şu şekilde devam etti:

“Dövizin seyri ve TL’deki değer kaybı, elektrik ve akaryakıtta yapılan popülizmle birlikte doğan, kurumları zarara sokan uygulamalar ise ayrı birer sıkıntı, ayrı birer büyük kayıp… Tüm bunlarla 2021 yılında kamu maliyesinde en az 2 buçuk 3 Milyar TL’ye yakın desteğe ihtiyacı olacak. 2020 için imzalanan destek de hala gelmemişken, 3 ay sonra paralar oluk oluk akacak da bu açık kapanacak mı? Bu açık daha da büyüyecek. Kamu maliyesinde ciddi bir daralma olurken, giderleri aynı ciddiyetle daralmayacak. Böyle bir noktada tek kaynak TC’den gelecek olan kaynak ama onların da bütçesi sıkıdayken bu akış nasıl sağlanacak ki? Bu hükümetin öngörülerine bu kadar karamsar bir tablo ile nasıl güvenilir bulalım ki?”

Ekonomist Mahmut Sezinler:

“Kaynak aktarımının yansıtma şeklini çok ama çok yanlış buluyorum”

TL’nin değer kaybıyla bütçede her türlü açık olmasından dolayı Türkiye’den ülkeye kaynak akışını doğru bulduğunu ifade eden Mahmut Sezinler, bunun halka yansıılma şeklinin çok yanlış olduğunu anlattı. TC Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay ile Başbakan Ersin Tatar’ın canlı yayında yaptığı açıklama ve içeriğinin çok rencide edici olduğunu dile getiren Sezinler, “Bu yapılanlar ciddi anlamda çok onur kırıcı, gurur incitici bir gelişmedir” şeklinde konuştu.

Sezinler, YENİDÜZEN’e yaptığı değerlendirmede; “Her yıl bütçe açığı oluyordu ama bu yıl bu açığın üst boyutlara çıkacağı kesin. Bunun birçok nedeni var. Kullandırılan herhangi bir kredi zaten devlet bütçesinden kullandırılmıyor. Bunlar banka fonları ile kullandırılıyor.

Bu konuşulan para akışını seçim yatırımı olarak görüyorum. Özellikle birçok adayın TV programında iken Başbakan’ın TC’ye gitmesini seçimlere müdahale olarak görüyorum. Bu hiç hoş bir durum değil. Bu ülkeye TC’den para akışı zaten oluyordu, olacak da ama bunun seçim öncesi bu şekilde yansıtılması çok yanlış. TL’deki değer kaybı ile giderek eriyoruz, bu yardım zaten ülkeye ödenmesi gerekiyordu. Bu yardımları bu bağlamda gayet doğal karşılıyorum ama bunu canlı yayında bu şekilde yansıtmak çok yanlıştı.

Yapılan ziyaretle birlikte, bazı vatandaşların cep telefonuna “TC ile Kıbrıs’ın daha da ileriye gitmesini sağlayacağız” ifadelerini içeren mesajlar gitti.  Seçmene ‘TC ile en iyi ilişki içinde olan benim, beni destekleyin’ mesajı verildi. Bu yapılanlar ciddi anlamda çok onur kırıcı, gurur incitici bir gelişmedir. Doğru olduğunu düşündüğüm bu kaynak aktarımının yansıtma şeklini çok ama çok yanlış buluyorum.” dedi.

Ekonomist Mustafa Baturalp:

“Söylenildiği gibi katkı yapılmıyor”

Türkiye’nin son dönemlerde bütçede gösterilen rakamlara uygun yardım yapmadığını ifade eden Ekonomist Mustafa Baturalp, bütçe açığıyla ilgili yorumda bulundu.

Dün akşamki görüşmeyi de değerlendiren Baturalp, “Başbakan Tatar, bütçeye katkı, suyun bağlanması gibi konuları konuşmaya gittiğini aktardı, seçim öncesinde bu şekildeki yaklaşımların nasıl etki göstereceğini hep birlikte sandıkta göreceğiz.” diyerek yorum yapmaktan kaçındı.

Baturalp, açıklamasında özetle, “TC’nin katkıları bir hibe bir de borçlandırma olarak devam ediyor. Yapılacağı söylenen katkı, yapılan katkıdan çok fazla. Söylenildiği gibi katkı yapılmıyor. Kamudaki, bütçe açığı da gelir giderlere baktığımız zaman bu yıl çok daha yüksek olacağı ön görülüyor. Bu tüm harcamalar ve gelirlerden kaynaklı ortaya çıkıyor.

13.maaşlar ödenecek açıklaması ardından Başbakan’ın TC’ye gitmesi ve bunun açıktan kaynaklı olduğunu belirtmesi çok alakasız. Şu anda 4 Milyar’a yakın bir açık var. 3 ayda bu gelir elde edilemez, bütçe açığı buradan kaynaklanacak. Geçen yıla nazaran daha az gelir vergisi oldu. Geçen yıl toplanan vergiyi bu sene toplayamadık.” dedi.