2. Dünya Savaşı’nda Kıbrıslıların “Cyprus Regiment” yani “Kıbrıs Alayı” ismi altında ada dışında birçok bölgede görev aldığını biliyoruz.

   Kıbrıs Alayı şemsiyesi, altında özellikle “KATIRCILAR” diye bilinen bölükler üzerine nice anılar, araştırmalar yayınlanmıştır. Geri hizmet görevlisi olarak bilinse de, “Katırcılar”ın, İngiliz Ordusu için ikmâlin en uç savaş alanlarına kadar taşınmasındaki rolü her zaman bilinmiş ve bu anlamda Kıbrıs Alay tarafından ödüle de layık görülmüştür.

   1942 yılının Halkın Sesi gazetesinde ise, “Katırcılar”dan başka yine bir geri hizmet bölüğü olan “Kazmacılar” diye bir oluşuma da rastlıyoruz. Dediğim gibi, genelde “Katırcılar” olarak ünlenen bölüğü bilmiş onun üzerine araştırmalar yapılmıştır. Ama haberi-yorumu okuduktan sonra “Kazmacılar”ın da en az “Katırcılar” kadar önemli bir görevi üstlendiklerini görebilmekteyiz. Yazıda, “Kazmacı Alayı” ismiyle özellikle Mısır’ın birçok yerindeki görevleri ve yaşanan olaylar dile getirilmektedir.  

“Halkın Sesi, 08 İlk Kanun (Ocak) 1942, syf:2

Bir Kazmacı Alayı Adamızda

   Bir Kıbrıslı Kazmacı Bölüğü batı çölde 18 ay hizmet gördükten sonra Kıbrıs’a dönmüştür. Bunlardan bazıları Orderli odasına gelerek tekrar çöle gönderilmelerini istemişlerdir.

   Bölük geçen sene Nisan’da Kıbrıs’ı terk etmişse de bunlardan bir çoğu Yunanistan’da ve Girit’te hizmet görmüşlerdi. Hizmette bulundukları müddetçe Marsa Matruh (Mısır’da Akdeniz kıyısında bir şehir ea), Sidi Barrani (Mısır’da, Akdeniz’e 95 km, Tobruk’a 240 km uzaklıkta Libya-Mısır sınırında bir şehir ea.) ve Topruk’ta bir çok heyecanlı tecrübeler geçirmişlerdi. Mühim bir vazifeyi mükemmel ve muayyen bir müddet zarfında başardıkları için takdir edilmişlerdi. Bir müddet için çölde en ileri Kazmacı Bölüğünü teşkil ediyorlardı; bunlar Topruk limanında ve Sollum’da (El Salloum, Mısır) Alman pike bomba hücumlarını görmüşler ve içlerinden birisi vazifesine bağlılığı için askeri madalya ile taltif edilmiştir.

   Bölüğün geçirdiği en meraklı macera geçen sene Son Teşrin’in (Kasım) sonunda Sidi Barrani’de ellerine düşen ve içinde üç de subay bulunan 25 Alman denizcisi idi.

   Bölük Kıbrıs’ı terk ettikten sonra Mersa Matruh’un 60 mil doğusunda çöldeki bir noktaya gitmiş ve orada o zaman Sollum’da bulunan cephe için tayın ve cephane yükletiyorlardı. O günlerde Topruk’a yürümek için hazırlanıyorduk. İlk Teşrin’de (Ekim) bölük Sidi Barrani’de bulunuyordu ve cephe Halfaya (Kuzey Afrika cephesi ea) geçidinde idi. Orada bölük Mescheefa’ya giden tren hattı boyunca telgraf tellerinin tesisi için direk dikecek bir müfreze istenmişti. İşin 6 haftada ikmal edilerek Son Teşrin’de (Kasım) yapılacak hücum için hazır bulunması lâzımdı ve efrattan bu istenmişti. İş fılhakika (doğrusu) tayin edilen zamandan iki gün evvel ikmâl edilmişti. Çünki herkes üzerine düşen vazifeyi fevkâlade bir surette ikmâl etmiş ve şifre memurları bu güzel işi takdir ediyorlardı.

   İkinci Teşrin’in (Ekim) sonunda Halfaya geçidinin düşmesine intizar edildiği günlerde bölük henüz Sidi Barrani’de bulunmakta idi ve bu 25 Alman denizcisini orada esir almışlardı. Bu denizciler, Kazmacı Bölüğü uyanık davranmasa idi bir sandalla Girit’e kaçacaklardı. Teressut memurları kumlu kıyıdan bakarken gri bir muavin motorbotu görmüşler ki bu hakikaten bir İngiliz gemisi idi. Ve Almanlar tarafından Topruk’ta alınmıştı. Tarassut (gözlemci) memurları gemide kendi zabitlerini gördüklerini bildirmişler ve sahile gelmelerini işaret etmişlerdi. Motorbot kıyıya gelince içinden bir Alman zabiti dışarı atılmış ve temiz bir İngilizce ile “ben ve adamlarım teslim oluyoruz, yanımda iki subay daha vardır. Birisi kazmacıdır” demiştir. İçlerinde 3 zabit bulunan 25 denizci ki bunlar Sollum liman memurları idi Kıbrıs bekçilerinin idaresine verilmiş ve karargâha sevkedilmişti.”

   Yine 1942 yılının Ocak ayında Halkın Sesi gazetesinde çıkan bir başka haber de dikkatimizi çekiyor. “Kıbrıslı Esirlerin Dileği” başlıklı yazıda, esir düşmüş Kıbrıslıların ruh hallerini satıraralarında görebilmekteyiz. Özellikle orduları tarafından kendilerine sahip çıkılmadığı yönünde bir serzeniş yer almaktaydı Kızıl Haç vasıtasyıla gönderilen mektupta...

“Halkın Sesi, 05 İlk Kanun (Ocak) 1942, syf:2

Kıbrıslı Esirlerin Dileği

   Ekselâns Kıbrıs Valisi birçok Kıbrıslıların esir bulundukları IIID numaralı Alman kampında kamp başkanı olan ve Kıbrıslı bir esir çavuş Sokratis Aletraristen 16 Eylül tarihli mektubu alınmıştır:

   Bütün Kıbrıslı esirler namına burada Almanya’da İngiliz Kızıl Haçı tarafından muntazaman gönderilmekte olan paketler için yüksek takdirlerimizi sunmak isterim, her hafta bir paket yiyecekle 50 sigara alıyoruz. Bütün bunlar İngiliz Kızıl Haçı vasıtasıyle geliyor. Bu müesseseye karşı muduniyet (ait olma ile olamama arasında kalma) hissediyoruz, ümit ewderim ki bu mektup Kıbrıs’taki bütün ailelerimize bildirilecektir.

   İstihbarat Dairesinden gönderilmiştir.”