Kendi ayaklarımızın üzerinde dursaydık

Ekonomik kriz çerçevesindeki gelişmeleri ve bu krizin Kıbrıslı Türklerin yaşamlarını nasıl etkilediğini empatiyle takip ediyorum. “Empati” kelimesini kullanmam tesadüf değil. Krizin, kaygının, güvensizliğin, belirsizliğin, pahalılığın ne anlama geldiğini çok iyi biliyorum.
Bu kelimelerin yanına zamanla yeni kelimeler de giriyor. Kemer sıkma, memorandum, kesinti,  rasyonalizasyon, yeniden yapılandırılma, konsolidasyon gibi…
Böylesi kriz zamanlarında daha önce pek önem verilmeyen terimler, kurumlar, ekonomik örgütler haber bültenlerini doldurmaya başlıyor.
Derecelendirme kuruluşları, uluslararası piyasalar, uluslararası para fonu…
Ekonominin de kendi psikolojisi olduğunu, finansal değerlendirmede A ve B notunun ne anlama geldiğini, artı ya da eksilerin önemini böyle zamanlarda öğreniyoruz.
“Traşlama” ve “capital control” kelimelerini umarım hiç öğrenmezsiniz!
Bunları yaşamamızın üzerinden çok zaman geçmedi.
İşte böylesi bir duygudaşlıkla krizi izliyorum.

***

Kıbrıs’ın Rumca gazetelerinde kuzeye dair ekonomik değerlendirmeler geniş yer buluyor.
Düşünceme göre birçok Kıbrıslı Rum da gelişmeleri empati duygusuyla takip ediyor.
Ekonomik krizin barikatı aşarak Kıbrıslı Rumlara da yansıyıp yansımayacağı elbette merak ediliyor. Özellikle de alışveriş yapılan ürünlerin durumu, mesela ilaçlarda fiyat artışı olup olmayacağı gibi…
Finansal analizcilere göre bunu kestirmek zor.
Tabii güneye dair bir etki de turizmle ilgili olabilir.
Türkiye, ekonomik kriz nedeniyle tatilciler için daha hesaplı bir seçeneğe dönüşürse, bu durum ada turizmini olumsuz etkileyecektir.

***

Yunanca olarak dinlediğim analizlerin çoğu Kıbrıslı Türklerin Türkiye’ye ekonomik bağımlılığı ile üzerinden başlıyor ve Kıbrıs sorununun çözümü ile son buluyor.
Ekonomist değilim, bizdeki kriz sebebiyle finansal konulara derin bir şekilde müdahil olmuşluğuma karşın finansal analizci de değilim.
Ama Kıbrıs sorununun çözümünün bir sihirli değnek işlevi görüp her şeyi bir günde düzeltebileceğini sanmıyorum.
Çünkü, Kıbrıs sorununun çözümü sonrasında da çözümün işlevsel olması ve fayda sağlaması için çok uğraş gerekiyor.
Elbette şunu da görebiliyorum.
Her iki tarafta da Kıbrıs sorununun çözümü aracılığıyla bağımlı olunan üçüncü ülkelerden özgürleşme seçeneğini itici bir güç görüyor.
Böylesi bir zemin bizi kendi dengelerimizle, kendi kalkınmamızla ve evet kendi hatalarımızla baş başa bırakabilir.
Böylece kendi yolumuzu çizerek, kendi dengemizi kurabiliriz.
Kısacası, kendi ayaklarımız üzerinde durabilmeliyiz.
Evet, bu kolay olmayacaktır.
Ama olursa bizim olacaktır.    

__________________
YENİDÜZEN için yazılmış Yunanca özgün metinden çeviri: Çağdaş Polili

Αν στεκόμασταν στα δικά μας πόδια

Με συμπόνια παρακολουθώ όλες τις εξελίξεις γύρω από την οικονομική κρίση και το πώς
αυτή επηρεάζει τη ζωή των Τουρκοκυπρίων. Επιλέγω τη λέξη «συμπόνια» όχι τυχαία. Ξέρω
πολύ καλά τι σημαίνει οικονομική κρίση, άγχος, ανασφάλεια, αβεβαιότητα, ακρίβεια. Μετά
από αυτές τις λέξεις, μπαίνουν καινούριες όπως λιτότητα, μνημόνια, περικοπές,
εξορθολογισμός, αναδιοργάνωση, εξυγίανση, μέτρα. Νέοι όροι, θεσμοί, οικονομικοί
οργανισμοί γεμίζουν τα δελτία ειδήσεων, πράγματα στα οποία δεν έδινες ποτέ σημασία.
Οίκοι αξιολόγησης, διεθνείς αγορές, διεθνές νομισματικό ταμείο. Μαθαίνεις πώς και η
οικονομία έχει την ψυχολογία της, τι σημαίνουν τα Α και Β των οικονομικών αξιολογήσεων,
τα + και - και πότε η αξιολόγηση τοποθετείται στην κατηγορία «σκουπίδια». Κρέμεσαι από
τα χείλη κάποιου οικονομικού αξιωματούχου διεθνούς εμβέλειας για να δεις τις
αντιδράσεις που θα έχουν τα λόγια του στις διεθνείς αγορές την επομένη. Τις λέξεις
«κούρεμα» και capital control ελπίζω να μην τις μάθετε ποτέ! Δεν πάει πολύς καιρός από
τότε που το έχουμε βιώσει. Συμπονώ.

***

Στον ελληνοκυπριακό Τύπο, το θέμα καταλαμβάνει κυρίαρχη θέση στην αξιολόγηση των
ειδήσεων. Νομίζω ότι και οι περισσότεροι Ελληνοκύπριοι με συμπόνια απέναντι στους
Τουρκοκύπριους παρακολουθούν τις εξελίξεις, αν και μεγάλο είναι το ενδιαφέρον για τις
αυξήσεις στα είδη τα οποία ψωνίζουν, όπως για παράδειγμα τα φάρμακα, αλλά και για το
κατά πόσον αυτή η κρίση μπορεί να περάσει το οδόφραγμα και να επηρεάσει και τους
Ελληνοκύπριους. Σύμφωνα με οικονομικούς αναλυτές, αυτό είναι δύσκολο και αναλόγως
των εξελίξεων, η οικονομική κρίση στην Τουρκία, μπορεί να επηρεάσει τον τουρισμό τηνεπόμενη σεζόν αν η Τουρκία αποτελεί πιο οικονομικά συμφέρουσα επιλογή για διακοπές.

***

Οι περισσότερες αναλύσεις που άκουσα στα ελληνικά ξεκινούν από το γεγονός της άμεσης
οικονομικής εξάρτησης των Τουρκοκυπρίων από την Τουρκία και καταλήγουν στη λύση του
Κυπριακού.
Οικονομολόγος δεν είμαι, και παρά τη σε βάθος τριβή μου με οικονομικά θέματα λόγω της
δική μας οικονομικής κρίσης, δεν λογίζομαι ούτε οικονομική αναλύτρια. Ούτε νομίζω ότι η
λύση του Κυπριακού είναι το μαγικό ραβδί που θα διορθώσει τα πάντα μέσα σε μια μέρα,
γιατί κι αυτή θα χρειαστεί δουλειά για να καταστεί πέραν από λειτουργική και επωφελής.
Αντιλαμβάνομαι όμως εύκολα, πως η εκατέρωθεν επιλογή του απεγκλωβισμού από
εξαρτήσεις από τρίτες χώρες μέσα από τη λύση του Κυπριακού, θα διαμορφώσει το
υπόβαθρο δημιουργίας μιας ενιαίας βάσης σε όλα τα επίπεδα, η οποία θα επιτρέψει τη
δική μας πορεία, με τις δικές της ισορροπίες, τις δικές της αναπτύξεις, και ναι… τα δικά της
λάθη και τις δικές της διορθωτικές κινήσεις προς εξισορρόπηση και ανάκαμψη.
Να σταθούμε στα δικά μας πόδια με λίγα λόγια. Ναι, δεν θα είναι εύκολο. Θα είναι όμως
δικό μας.