Aylardır üzerinde konuşulan Sayıştay’ın Kıb-Tek’in ihalesiz yakıt alımları için hazırladığı rapor nihayet dün ortaya çıktı.

Başbakan Ünal Üstel yanılmıyorsam Eylül ayında bu konuda hazırlanan Başbakanlık Denetleme Kurulu raporunun kendisine verildiğini ama Sayıştay raporu ile birlikte açıklanacağını söylemişti.

Sayıştay raporu açıklandığına göre Üstel aylar önce kendisine verilen bu raporu da herhalde bugün yarın açıklayacaktır.

Kıb-Tek devasa bütçesi ve elektrik enerjisi üretimi, iletimi ve dağıtımı yapan stratejik önemde tek kurum olma özelliğiyle hep gündemin ön sıralarında oluyor. Ama bu ön sıralar kurumun önemi, ya da yaptığı işin kalitesiyle ilgili değil. Kurum hep soyulup soğana çevrilmesiyle gündemin ön sıralarında yer alıyor. 

Kıb-Tek çok çeşitli malzeme alımı ile hemen hemen en çok ihale açan kamu kurumudur.

1995 yılına kadar Trafo, kablo, sayaç vb. elektrik malzemeleri için ihale açılıyordu. 1995 yılında ilk kez kendi elektrik santrallarını devreye alan Kıb-Tek, bu santralların yakıtı olan fuel-oil temini için uluslararası ihale açtı.

Bu ihaleden sonra da her yıl yeni ihaleler açıldı. Bu ihaleleri başka başka şirketler kazandı. Bu dönemde ödemelerde sıkıntı olmadığı sürece yakıt temininde de aksama olmadı.

Nihayet Ekim 2020’de Ersan Saner başkanlığında kurulan ilk UBP-DP-YDP hükümeti Kıb-Tek’in akaryakıt ihalesini zamanında açmayarak TPIC’ten ihalesiz alım yapmaya başladı.

Gecikmeli açılan ihaleler de sudan sebeplerle iptal edilerek ihalesiz alım süresi uzatıldı. Yaklaşık 7-8 ay sonra açılan ihale bağlandı. Ama 1 yıllık ihtiyaç için duyurulan ihale 6 aylık ihtiyaç için bağlandı.

6 ay dolduğunda artık Saner hükümeti yoktu. Yerine Sucuoğlu başkanlığında kurulan ikinci UBP-DP-YDP hükümeti vardı. Ama anlayış değişmemişti. Mayıs 2022’de tamamlanacak olan yakıt alım ihalesi yerine yeni ihale yine açılmadı.

Yine TPIC’ten ihalesiz alım kararı alındı. TPIC zamanında yakıt temini yapamayacağını kuruma son dakika haber verince elektriksiz günler geri geldi. Bu arada Sucuoğlu hükümeti gitti yerine Ankara’dan tayinle Ünal Üstel başkanlığında üçüncü UBP-DP-YDP hükümeti kuruldu.

Kıb-Tek bu dönemde önüne gelen firmalardan elden teklif gibi hiçbir geçerliliği olmayan yöntemle yakıt temin etti.

Bu dönemde 550 USD tonu alınabile yakıtı 1350 USD/ton’a da, 650-750 USD/ton’a da yakıt aldı.

Sayıştay’ın hazırladığı rapor tam da bu dönemi ele alıyor ve Kıb-Tek’in 26.06.2022 – 20.09.2022 tarihleri arasında toplam 75 bin ton akaryakıt temini için 54 milyon 317 bin USD ödediğini belirtiyor.

Rapor devamla Mayıs ayı sonunda ihalesi tamamlanan Sidereal Lines ltd. isimli şirketin sözleşmesi gereği 3 ay daha alım yapılsaydı aynı miktarda yakıt için bu şirkete toplam 47 milyon 575 bin USD ödenecekti.

Bu durumda ihalesiz yakıt alımı nedeniyle kurumun uğratıldığı zarar 6 milyon 742 bin USD’dır.

3 ayda kurumun kasasından birkaç şirketin cebine giren ek para yaklaşık 7 milyon dolar oldu.

Peki sonra ne oldu?

Haziran ayında “ben size istediğiniz kalitede yakıt temin edemem” diyen TPIC Eylül sonunda “istediğiniz yakıtı getiririm” dedi. Üstel hükümeti de hemen yakıtı ihalesiz TPIC’ten alma kararı aldı.

Şimdi Kıb-Tek yakıtı TPIC’ten alıyor. Ama kimse hangi kalite yakıtı kaça aldığımızı bilmiyor.

Konu ile ilgili uzmanlar bu işte en büyük vurgunun yakıtın kalitesinde olduğunu söylüyorlar. Kıb-Tek’in istediği kükürt oranı % 1 olan yakıtın Akdeniz borsa fiyatı 500-550 USD civarındadır. Bu rakam Brent petrol fiyatına göre günlük olarak değişiyor. 

Kıb-Tek yakıt ödemelerini, yakıtın alındığı günkü Akdeniz borsa fiyatından ödemektedir. Buna ek olarak ilgili şirkete ton başına taşımacılık ücreti ödeniyor. Zaten Kıb-Tek ihaleleri taşımacılık için açılıyordu. Yakıt ücreti sabitti.   

Bu işle ilgilenen kişiler asıl vurgunun yakıtın kalitesinden kaynaklanan büyük paralar olduğunu söylüyorlar. Yani siz 500-550 USD/ton’a almanız gereken yakıtın yerine daha az kaliteli 300-350 USD/ton’a yakıt alırsanız ve kurumdan da kaliteli yakıt fiyatı ödenirseniz o zaman 40-45 USD/ton taşımacılık ücretine ihtiyacınız kalmaz. Ton başına 45 USD alacağınıza, ton başına 200 USD alırsınız.

Kıb-Tek daha çok gündeme gelecek. Ama hep vurgun, peşkeş ya da yolsuzluk dosyalarıyla anılacak.

Unutmayın bu durumu değiştirmezsek, bu kurumu kurtaramayacağız.