Kıbrıs Cumhuriyeti Kimliği
 

Kıbrıslı Türk meslektaşımın sorduğu soru karşısında öylece kalakaldım: “Nikos Anastasiadis Crans Montana’nın değerlendirmesini yaptığı basın toplantısına neden Kıbrıs Türk medyasını davet etmedi?”

Dışlamaları ben de hiç sevmiyorum.

Özellikle de bu dışlama tüm Kıbrıslıları ilgilendiren bu denli ciddi bir meselede etnik köken bağlamında yapıldığında...    

Bu soruya verecek bir yanıtım yoktu şüphesiz; ama aniden kendimi manasızca savunma pozisyonunda buldum: “Mustafa Akıncı da aynı konuya ilişkin açıklamalar yaparken Kıbrıs Rum medyasını davet etmedi.”

Bana, “aynı şey değil” dedi. “Kıbrıslı Rumlar KKTC vatandaşı değiller ki Akıncı onlara anlatsın. Fakat Kıbrıslı Türkler, Kıbrıs Cumhuriyeti vatandaşıdırlar”.

Bu görüşü alakasız buldum. Alakasız bulmamın sebebi konumuzun bu olmamasıydı. Konumuz, öncelikle liderlerimizin dışlama ve sorumluluk yükleme oyunlarıdır.

Bu mesele, liderler açısından diğer toplumun gazetecileri ile karşı karşıya olunca daha da zor bir durum halini alır.

***

Kıbrıslı Rumların büyük bir kesiminin Kıbrıslı Türklere Kıbrıs Cumhuriyeti kimliği verilmesine karşı olduklarını söylediğimde, meslektaşımın bunu şaşkınlıkla karşıladığını gördüm.

Onun bu şaşkınlığı, bugünkü makalemi bu konuya ayırmama sebebiyet verdi.

Olabildiğince net olabilmek adına meseleyi en baştan ele alacağım.

2003 yılında Tasos Papadopulos’un cumhurbaşkanlığı döneminde barikatların açılmasıyla, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Kıbrıslı Türklere kimlik verme prosedürünü ileriye taşımaktan başka bir şansı yoktu. Kimlikleri vermeseydi, Kıbrıslı Rumların, Kıbrıslı Türklerin, Maronitlerin, Ermenilerin ve Latinlerin Anayasal olarak Kıbrıs Cumhuriyeti vatandaşları oldukları yönündeki tezinde bir tutarsızlık ortaya çıkacaktı. Bunu yapmasaydı, Kıbrıs sorunu ile ilgili yeni bir strateji belirlemesi gerekecek, muhtemelen Kıbrıslı Türklerin ayrı bir varlık olduklarını kabul etmesi gerecek ve Anayasayı değiştirmek durumunda kalacaktı. Barikatların açılması bir mat hamlesiydi ve Kıbrıs Cumhuriyeti bu hamleden kaçabilecek durumda değildi. Kimliklerin verilmesi süreci bu bağlamda oldukça isabetliydi.

Kamuoyu en baştan itibaren bu hamleyi şüpheli karşıladı. Bazıları eveleyip gevelemeden kimlik verilmesini istemezken, bir diğer kesim ise Avrupa Birliği kimliğinin avantajlarına sahip olacak Kıbrıslı Türklerin artık Kıbrıs sorununun çözümünü istemeleri için bir neden kalmayacağını düşündüklerinden bu konuda şüpheciydiler. Fakat kimse bu işlemin sonlandırılmasına dair açık açık görüş beyan edemezdi, zira herkes böyle bir şey olursa ne olabileceğinin farkındaydı.      

Ancak, tepkiler açık açık dile getirilmekteydi. “Bizim sahip olduğumuz haklara sahipler, ama vergi ödemiyorlar”,  “hem bizde olan haklar onlarda da var, hem de verdikleri vergilerle Türk Ordusu’na destek oluyorlar”, “Kıbrıs Cumhuriyeti’nde oy bile kullanmıyorlar”, “biz onlara kimlik veriyoruz, onlar halen Beşparmaktaki bayrağın üzerindeki ışıkları yakıyorlar” şeklindeki tepkiler söylenenlerin bazılarıdır. Ekonomik kriz döneminde bu tepkiler çok daha yoğun şekilde dile getirilmişti.   

Bugün bu satırlar bazı kişileri incittiyse üzgünüm. Fakat birbirimizi tanımamızın ve diğer toplumda neler olduğunu bilmenin önemli olduğunu düşünüyorum. Hoşumuza gideni de bilelim, gitmeyeni de bilelim. Bu, hepimiz için geçerlidir.     

***

Kendi görüşümü soracak olursanız, Kıbrıslı Türkler de, Kıbrıslı Rumlar da, Ermeniler de, Latinler de, Maronitler de benim yurttaşımdırlar. Haklarıyla Kıbrıs Cumhuriyeti kimliğine sahiptirler. Bunun hakları olmadığını söyleyenlerin kullandıkları sebepler çarpıtmadır. Bunların sorumluları Kıbrıslı Türkler, Ermeniler, Latinler veya Maronitler değildir, ben de değilim. Hatta tepki gösterenlerin çoğunun da farklı bir sistemde yaşadıklarını düşünüyorum. Aynı memlekette iki kimlik tuttukları yönündeki argüman da çarpıtmadır! Kıbrıs Cumhuriyeti kimliğine sahip Kıbrıslı Türklerin kendilerini mutlak suretle Kıbrıs Cumhuriyeti vatandaşı olarak hissetmediklerine kesinlikle eminim. Muhakkak bu Kıbrıslı Türklerden hiçbiri bugünkü şekliyle Kıbrıs Cumhuriyeti vatandaşı olma niyetini taşımıyor. Bu çarpıklığı düzeltemeyeceğimize ilişkin argüman da çarpıtmadır.          

Tıpkı birçok başka durum için söylediğim gibi bu durumun da anomalinin tezahürü olduğunu söyleyeceğim. Statüko demiyorum. Bir anomalidir ve bunu düzeltmenin bir yolunu bulmalıyız.
Derhal! Şimdi! 

Gazeteci arkadaşımın, Sayın Akıncı’nın Kıbrıslı Rumlara karşı sorumluluğu olmadığı yönündeki görüşüne de katılmıyorum. Kendi inancıma göre, herkesten önce, liderlikler tüm Kıbrıslılara yönelik olarak beyanatlarında ortak bir dil kullanarak yolu açsalardı bugün durumlar çok… Çok ama çok farklı olurdu…

--------------------
YENİDÜZEN için yazılmış Yunanca özgün metinden çeviri: Çağdaş Polili
--------------------

Η ταυτότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας

Η ερώτηση του Τ/κ συνάδελφου με έφερε σε αμηχανία: «Γιατί δεν κάλεσε τα τ/κ ΜΜΕ ο Νίκος Αναστασιάδης στη Διάσκεψη Τύπου για τον απολογισμό των συνομιλιών στο Κραν Μοντανά;». Ούτε και σε μένα αρέσουν οι αποκλεισμοί. Πόσο δε μάλλον όταν αυτοί γίνονται στη βάση της εθνοτικής προέλευσης και για ένα τόσο σοβαρό ζήτημα, το οποίο αφορά το σύνολο των Κυπρίων.

Αν και την απάντηση ασφαλώς και δεν την είχα, έπιασα τον εαυτό μου να μπαίνει  χωρίς κανένα απολύτως λόγο σε θέση άμυνας: «Ούτε ο Μουσταφά Ακιντζί απηύθυνε προσκλήσεις στα ε/κ ΜΜΕ όταν έκανε δηλώσεις για το ίδιο θέμα».  

 «Δεν είναι το ίδιο» μου είπε. «Οι Ε/κ δεν είναι πολίτες της ΤΔΒΚ για να απευθύνεται προς αυτούς. Οι Τ/κ όμως είναι πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας».  Θεώρησα τη θέση αυτή άσχετη. Όχι για κανένα άλλο λόγο, αλλά γιατί το θέμα μας δεν είναι αυτό. Το θέμα μας είναι να ξεπεράσουν πρώτα, οι ίδιοι οι ηγέτες μας τους αποκλεισμούς και το παιχνίδι επίρριψης ευθυνών, το οποίο είναι σαφώς δυσκολότερο όταν αντιμετωπίζουν τους δημοσιογράφους της άλλης κοινότητας.

Παρόλα αυτά, η συζήτηση εκτροχιάστηκε από την ουσία. Και είδα τον συνάδελφό μου να αντιδρά με έκπληξη όταν του είπα πώς μια μεγάλη μερίδα Ε/κ αντικρίζει την παραχώρηση ταυτοτήτων της Κυπριακής Δημοκρατίας σε Τουρκοκύπριους. Η έκπληξή του, με ώθησε να αφιερώσω την στήλη σε αυτό το θέμα.

Ας πάρω όμως τα πράγματα από την αρχή για να είναι όσο το δυνατόν πιο σαφή. Με τη διάνοιξη των οδοφραγμάτων το 2003 επί προεδρίας Τάσσου Παπαδόπουλου, η Κυπριακή Δημοκρατία δεν θα μπορούσε να είχε άλλη επιλογή παρά να αποδεχθεί και την παραχώρηση ταυτοτήτων προς τους Τουρκοκύπριους. Αν δεν το έκανε, τότε θα ήταν ανακόλουθη της θέσης της ότι πολίτες της είναι Ελληνοκύπριοι, Τουρκοκύπριοι, Μαρωνίτες, Αρμένιοι και Λατίνοι σύμφωνα και με το Σύνταγμα. Αν δεν το έκανε, τότε θα έπρεπε να χαράξει καινούρια στρατηγική σε ότι αφορά στο Κυπριακό, να αποδεχτεί ενδεχομένως  ότι οι Τουρκοκύπριοι εκπροσωπούνται από άλλη οντότητα και να αλλάξει το Σύνταγμα. Η διάνοιξη των οδοφραγμάτων ήταν μια κίνηση ματ, την οποία η Κυπριακή Δημοκρατία δεν μπορούσε να αποφύγει.  Πολύ ορθά έλαβε την απόφαση για την παραχώρηση ταυτοτήτων.

Η κοινή γνώμη είδε εξ’ αρχής με σκεπτικισμό αυτή την κίνηση. Άλλοι γιατί χωρίς πολλά-πολλά, απλά δεν ήθελαν, και άλλοι γιατί σκέφτονταν πως  με την παραχώρηση των ωφελημάτων από μια ευρωπαϊκή ταυτότητα, οι Τουρκοκύπριοι δεν θα είχαν πια λόγο να επιθυμούν λύση του Κυπριακού. Κανένας ωστόσο δημόσια δεν μπορούσε να τοποθετηθεί υπέρ της άρσης αυτής της πρακτικής, γιατί όλοι αντιλαμβάνονταν πως διαφορετικά δεν θα μπορούσε να γίνει.

Δημόσια όμως καταγράφονταν και καταγράφονται αντιδράσεις . «Έχουν τα ίδια δικαιώματα με εμάς, αλλά εκείνοι δεν πληρώνουν φόρους», «έχουν δικαιώματα, αλλά πληρώνουν φόρους συντηρώντας τον τουρκικό στρατό», «δεν ψηφίζουν καν στην Κυπριακή Δημοκρατία», «εμείς τους δίνουμε τις ταυτότητες και εκείνοι εξακολουθούν να φωτίζουν τη σημαία στον Πενταδάκτυλο», είναι μερικές μόνο από τις αντιδράσεις, οι οποίες πιο έντονες έγιναν κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης.

Λυπάμαι αν σήμερα οι γραμμές αυτές προκαλούν πόνο σε κάποιους. Θεωρώ όμως ότι είναι σημαντικό να γνωριζόμαστε και να ξέρουμε τι συμβαίνει στην άλλη κοινότητα. Και να ξέρουμε κι αυτά που μας αρέσει να ακούμε και εκείνα που δεν μας αρέσει. Και αυτό, ισχύει για όλους μας.

Αν θέλετε τη δική μου άποψη, και οι Τουρκοκύπριοι και οι Ελληνοκύπριοι και οι Αρμένιοι και οι Λατίνοι και οι Μαρωνίτες είναι όλοι συμπατριώτες μου. Δικαίως κατέχουν την ταυτότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Στρέβλωση είναι το ότι κάποιοι από αυτούς για λόγους για τους οποίους δεν ευθύνονται, όπως δεν ευθύνομαι ούτε εγώ και πολύ πιθανόν ούτε οι περισσότεροι που αντιδρούν, ζουν υπό ένα διαφορετικό καθεστώς. Στρέβλωση είναι ότι είναι κάτοχοι δύο ταυτοτήτων στον ίδιο τόπο! Και είμαι απόλυτα σίγουρη πως οι Τουρκοκύπριοι κατέχοντες την ταυτότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας, δεν νιώθουν απαραίτητα πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας. Και ασφαλώς σχεδόν κανένας από αυτούς δεν θα ήθελε να ήταν πολίτης αυτής της Δημοκρατίας έτσι όπως λειτουργεί σήμερα. Στρέβλωση είναι και το ότι δεν μπορούμε να διορθώσουμε αυτή την στρέβλωση.

Θα πω όμως και πάλι ότι και αυτό, όπως πολλά άλλα, είναι αποτέλεσμα μιας ανώμαλης κατάστασης.  Δεν το ονομάζω καν στάτους κβο. Είναι μια ανωμαλία, την οποία πρέπει να βρούμε τρόπο να διορθώσουμε. Άμεσα! Τώρα! Χθες!

Και σε ότι αφορά στη θέση του συνάδελφού μου ότι ο  κ. Ακιντζί δεν έχει υποχρέωση να απευθύνεται προς τους Ε/κ, διαφωνώ . Πιστεύω ακράδαντα πως αν οι ηγεσίες μας πριν από όλους άνοιγαν τον δρόμο με μια ενιαία γλώσσα απευθυνόμενοι προς όλους τους Κύπριους σε όλες τις τοποθετήσεις τους, σήμερα τα πράγματα θα ήταν πολύ… μα πάρα πολύ διαφορετικά.