Neriman CAHİT

K.T.Edebiyatı, kaynaklar bakımından pek zengin değildir…
İngilizler, Osmanlı Arşivlerinin büyük bölümünü götürmüşlerdir…
Sözlü Edebiyat,  Anonim Edebiyat öne çıkmıştır… Destanlar, Efsaneler, Maniler, Türküler, Ninniler, Masallar ve Ağıtlar…
Yazılı ilk Şiir Ürünleri 18. yüzyılın başında…
Kurumlaşma ise (19.) yüzyılda oluşmuştur…

HALK ŞAİRİ
İlk Halk Şairi, Aşık Kenzi, 18. yüzyıl sonlarında doğmuştur…
Osmanlı Edebiyat Merkezlerine göre, o zaman da şimdiki gibi Kıbrıs bir Taşra ve Şairi de Taşra Şairi sayılırdı:
“Demişler Şair-i Meydan çıkar mı Kıbrıs’ta…
Dedim, Kenzi hakikattir, fakat bir dane ben çıktım…”

DİVAN ŞAİRİ…
İlk Divan Şairi, 1782 doğumlu: Müftü Hilmi Efendi’dir…
İkinci Mahmut’a – Sultan Mahmut Kütüphanesi için Methiye – (Sultan – Uş Şuara.’
Aşık Kenzi, Müfti  Hilmi ve Müfti Raci Kıbrıs’ta Türk Şiirinin kurumlaşmasını temsil ederler…

TASAVVUF ŞİİRİ…
17. yüzyıl sonu ve 18. yüzyıl başında Lefkoşa Mevlevi Tekkesi Kıbrıs’taki ilk şairleri yetiştirir ki, bunların ilki: Handi – (Hızır Dede), Feyzi (Feyzullah Dede), Mistik Tasavvuf Şiirleri…

YENİLİKÇİ – 1914 SONRASI…
1873’te Kıbrıs’a sürgün edilen Namık Kemal ve Jön Türklerden etkilenen ama aileden gelme Mevlevi Geleneğini de sürdüren:  Kaytazzade Nazım, (1857-1924) Kıbrıs’tan çıkmış en önemli şairlerden biri ve ilk romancısıdır da…
Osmanlılık ve giderek Türklük düşüncesini Lârnakalı Mehmet Nazım, Müsevitzade Osman Cemal, Kıbrıs’ta ‘Yergi Şiirinin’ kurucusu Ahmet Tevfik’tir.

ÇAĞDAŞ TÜRK ŞİİRİ…
Kemalist Türkiye ile yeniden örgütler kendini Türkiye… Kıbrıs Türkü de Edebiyat ve Sanatı ile buna ayak uydurur…
1940’lı, 50’li ve 60’lı yıllar,  ‘Kıbrıs Türk Şiiri’ gelişmeye ve bir kimlik kazanmaya başlar…
Kıbrıs’ta öğretmen olan: Nihat Sami Banarlı vasıtasıyla İstanbul’un ‘7 gün ve Türk Dili’ Dergisinde şiirleri çıkar… ‘Hececi – Romantik’ şairlerdir bunlar…  Nazif Süleyman Ebeoğlu dışında, kadınlar ağırlıktadır…
Urkiye Mine Balman (Romantik), Engin Gönül (Emine Hazım) ise daha az romantiktir… Pembe Marmara – Hececi – Orhan Veli Kanık – Garip etkisinde, o devrin önemli bir şairidir… Necla Salih Suphi ise – İnce, alaycı, pırıl pırıl bir zekadır…
Osman Türkây da, bu dönemin şairidir aslında. Kısa zamanda İngiliz şiirinin de etkisiyle farklılaşır İngiltere’ye yerleşince: ‘Uzay Şairi’ adıyla anılmaya başlar…
Osman Türkay gibi İngiltere’ye yerleşen, sonunda İngilizce yazan bir başka şairimiz de Taner Baybars’tır. Aynı kategoriye bir Mustafa Adiloğlu’nu da koyabiliriz…
1950’li yıllarda ‘Serbest Şiirin’ güçlü bir şekilde gelişmesine etken olan: Özker Yaşın’dır… Konular, imgeler ve söyleyiş bakımından bir zenginlik getirmiş fakat yine de ‘Türkiyeli Şairlerin’ derin etkisi görülmektedir şiirinde…
1955, EOKA olaylarından sonra da gittikçe daha da kalınlaşan ‘Milliyetçi’ bir çizgiye yönelir…
Bu dönemde, ‘Kıbrıs Türk Şiiri’ neredeyse iki koldan yürür:
a) Milliyetçi Şiir:  Orbay Deliceırmak, Mehmet Oktay Öksüzoğlu, Süleyman Uluçamgil daha farklı bir konum…
b) Serbest - Soyut Şiir: Fikret Demirağ, Kaya Çanca, Mehmet Kansu, Zeki Ali…
*Bu arada, 1950’li yılların sonu ve 60’lı yıllardan başlayarak şiiri hiç bırakmayan ama sürekli takma adlarla yazan bir Neriman Cahit…
1970’li yıllar artık: “Çağdaş Türk Şiirinin’ soluklandığı yıllardır. Bu konuda, sonradan vazgeçseler de: Şener Levent, Cumhur Deliceırmak, Kutlu Adalı, Nevzat Yalçın, M.C.Azizoğlu, Nice Denizoğlu ve İlkay Adalı…
1974 yılı: Kıbrıs Türk Şiiri için çok önemli bir dönemeçtir… Kıbrıs Türkü ilk defa bir yerde toplanmış, K.T.Federe Devleti kurulmuş, kendinin bir devleti olmuştur. Bu, doğal olarak ‘bir kimlik sorgulamasını’ getirmiştir beraberinde ve köklü değişimleri de. Bu derinden gelen bir dalgaydı. Ve şairleri de sarsması doğaldı. Neşe Yaşın, Mehmet Yaşın, Hakkı Yücel yanında daha önce adını andığım bu toprağın şairleri, bu kimlik arayışında yerlerini almışlardır…

***

Günümüz çizgisinde, bunlara ekleyeceğimiz isimler de var kuşkusuz ki… Bu isimlerin her biri K.T.Şiiri için gerçek bir konumdur. Bunlar: Feriha Altıok, Filiz Naldöven, Tamer Öncül, Raşit Pertev, Ümit İnatçı, İbrahim Çangar, Faize Özdemirciler, Gürgenç Korkmazel ve Ayşen Dağlı…  Ve şiire adımını atan ilk imzalardır…
Ve son söz olarak da… Dünyada yadsınamayacak bir “Akdeniz Kültürü” olgusu var. Ki, Halikarnas Balıkçısından Albert Camus’a, Yaşar Kemal’den – Ritsos’a kadar uzanıyor…
Şiir bu toplumda her zaman gündemde olan bir Edebiyat dalı olmuştur ve olmayı da sürdürüyor… Sürdürecektir…

----------------------------------------------------------------

PARANTEZ…

ŞİİR – MÜZİK VE TİYATRO  İŞBİRLİĞİNDE…
Lefkoşa Belediye Tiyatrosu ve Orkestrası ortak yapımı: 5 Nisan 2016 Salı akşamı saat 20.30’da Yakın Doğu Üniversitesi AKM’de:
Hayat Yolunda Sevda ve Kavgaya Dair:
BOZAN ORATORYOSU Gala temsili gerçekleştiriyor…
Lefkoşa Belediyesi’nin gerçekleştireceği etkinliğin yönetmeni Yaşar Ersoy- Müzik Hüseyin Kırmızı ve Cahit Kutrafalı – Orkestra Şefi: Oskay Hoca… Koordinatör Can Sözer…