Şubat ayının ilk Pazar gününde Kıbrıslı Rumlar Kıbrıs Cumhuriyeti’nin yeni Cumhurbaşkanını seçmek üzere sandığa gidecek. Seçimin ilk turdan sonuçlanması beklenmiyor; birinci turun iki galibi ile bir hafta sonraki Pazar günü yapılacak olan ikinci turda sonuç kesinleşecek… Rumların seçimi olacak ama Kıbrıs sorunu bağlamında Kıbrıslı Türkleri de ilgilendiren bir sonuç olacak.

On üç aday var… Yarış Hristodulis, Neofitu ve Mavroyannis arasında; üçü de sağ siyasetten… AKEL aday göstermeyip, Mavroyannis’i destekliyor. Bunun üzerinde biraz durmak gerek… Yüz yıllık geçmişe sahip AKEL, iki ana akım partisinden biri olan AKEL, güçlü örgütlülüğü ve sadık üyeleri olan AKEL kendi adayını göstermemiş?! İşçi sınıfının önder partisi AKEL geçmişte sadece bir kez kendi başkanı Hristofiyas’ı aday göstermiş; onunun dışında sağ siyasetin önemli ve lider isimlerini, örneğin Makarios ve Papadopulos’u desteklemiş ve seçtirmiş… İkisi de EOKA örgütünden; savunmaları ise EOKA ‘B’ değillermiş… Papadopulos tam bir faşistti, hiç de saklanmadı; EOKA B olmamış, kaç yazar… KKTC CB Talat iken AKEL kendi başkanı Hristofiyas’ı aday gösterdi, seçtirdi… Talat-Hristofiyas görüşmelerinden Kıbrıs sorununa çözüm çıkacağı umudu yoğundu; olmadı… Hristofiyas’ın hükümet ortağı Papadopulos’un gölgesi görüşme sürecinin kara bulutu idi… Önümüzdeki seçimlerde destekledikleri aday belki ılımlı bir siyasi kişilik gibi görünebilir ama geçmişinde, hele ki Papadopulos döneminde sertlik yanlısı tavırları olduğu halen unutulmadı…

Hristodulis… DİKO ve EDEK destekli; kilise de var ekipte… Kıbrıslı Türkler için hiç de hayırın değil, kestirmeden… Kıbrıs sorunu onunla çözülebilecek değil… Seçilirse eğer, Kıbrıslı Türk lider Tatar ile görüşme masasına oturduğunda, oralarda olmak varmış; nasıl bir iletişim kuracaklarını ve BM temsilcisinin de neler yaşayacağını görmek harika bir deneyim olurdu… Hani BM Genel Sekreteri şimdilerde liderleri bir araya getirmenin zemini olmadığını çünkü çok farklı sazdan çaldıklarını ifade ediyor ya, Hristodulis seçilirse, o bile “BM Ölçütlerini resmen reddeden bir Tatar vardı, benzer yaklaşımda bir de Hristodulis gelmişse, bu sorun çözülmez” diyebilir…

Averof Neofitu… Kıbrıs Rum siyasetinin sağ eğilimli ana akım partisi DİSİ’nin başkanı… 2004 Annan Planı referandumunda “Evet” demişti, taraf değiştiğine dair bir izlenimim de olmadı… Geçmişte iki toplumlu atölye çalışmalarında birlikte bulunduk; hele ki Annan Planı’nın referandumuna giden süreçte Harvard Üniversitesi Barış Vakfı’nın BM adına organize ettiği yedi aşamalı atölye çalışmaları çok önemli bir siyasi olgu idi… O çalışmalarda Neofitu BM Ölçütlerini destekleyen, Kıbrıslı Türklere saygılı ve ılımlı yaklaşımlı, her iki tarafın da sertlik yanlılarını eleştiren bir katılımcılığı vardı… Bu tavırlarında değişim sergilemedi… Anastasiadis ile ters düştükleri çok konular oldu… Güven duyulur mu? Diğer adaylardan daha fazla duyulabilir…

Kim seçilebilir? Anketler Hristodulis’i önde gösteriyor… Belli ki ikinci turu garantilemiş… Kiminle yarışacak? Büyük olasılıkla Neofitu ile… Kazanır mı? AKEL’in kimi destekleyeceğine bağlı… Hristodulis’i destekleme olasılıkları daha yüksek; geçmişte de DİKO ile aynı adayları desteklemişler, DİSİ adaylarına hep soğuk ve uzak durmuşlar… AKEL’in bu kez de DİKO’nun ve dahi kilisenin adayına destek vermesi sürpriz olmayacak; stratejileri, DİSİ partisini yüceltmemek üzerine kurulacak… Bu tahminde yanılırsam mutlu olacağım…    

Seçimin sonucunda Kıbrıs sorununda neler yaşanabilecek? Henüz belli değil… Yunanistan ve Türkiye’deki seçimler de görüşme sürecinin önemli etkenleri; Türkiye’de Erdoğan ve AKP’nin alacağı sonuçlar sürecin belirleyicisi olacak. Dolayısıyla, Kıbrıslı Rumlar kimi seçse, görüşme sürecinin kaderi Türkiye siyasetinin seçim sonuçlarına bağlı olacak. Ancak, Hristodulis seçilirse, Kıbrıslı Türk lider kim olursa olsun, hiç fark etmeyecek, çözüm yönünde milim ilerleme olmayacak. Mavroyannis seçilse göstermelik bir umut ışığı yanacak ama Kıbrıslı Türk lider kim olursa olsun o ışık dibini ancak aydınlatabilecek… Neofitu seçilirse olumlu bir iklim gelişimi olabilir, Kıbrıslı Türk lider kim olursa olsun BM süreci hareketlendirmek isteyebilecek… Bu aşamada da Türkiye siyasetinin yaklaşımları, katkı ve katılımcılığı önemli olacak… Bir olasılık da, Neofitu da Anastasiadis gibi sol gösterip sağ vurur mu? Anastasiadis kadar iki yüzlü değil ama yapabilir… Neticede Kıbrıs sorununu çözmek için iki tarafın BM Ölçütlerinde buluşması, garantörlerin de desteklemesi ve özellikle Türkiye’nin Annan Planı dönemindeki duruşunu yinelemesi gerek; şimdi seçilecek Kıbrıslı Rum lider kim olsa, süreç ile ilgili olumlu gelişmeler ona bağlı kalmayacak… Çözüm süreci Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki vizyonuna ulaşması sonrasına kalacak…

Kıbrıs Rum tarafındaki seçimlerle ilgili olarak, farklı bir noktaya daha değinmekte yarar var… Rum tarafındaki siyasi yönetim şekli Başkanlık sistemi; kimi zaman KKTC için de önerilmektedir. Şu anda başkan seçimi için on üç aday yarışıyor… Neden? Birinci turda kaybedeceğini kesin olarak bilen on adayın muradı ikinci turun adayları ile siyasi pazarlık yapmak… Bakanlık mı isteyecekler, hükümet organlarında makam mı isteyecekler, yurtdışı görevler mi isteyecekler, halen ifa ettikleri özel işlerinden yeni hükümetin de ‘yararlanmasını’ mı isteyecekler? İstemenin sınırı yok veya sınır gökyüzü… Ve ondan sonra da denilecek ki başkanlık sisteminde teknokrat nitelikli bakanlardan oluşan istikrarlı hükümetler olur… Nerede bunun teknokrat niteliği?! Seçimin birinci turunda yüzde yarım oy almış birisi, ikinci turda seçilecek başkanın elini ayağını bağlayabiliyor… Ve o adaylar aslında bunu elde etmek için aday oluyor, onun için bu kadar çok aday var… Esas olan sistem değil, kafalardır; fes gitti - şapka geldi diye sorunlar çözülmez…

Son söz… 5 Şubat Pazar günü Kıbrıslı Rumların başkanlık seçimleri sakin geçsin; 12 Şubat’ta yapılacak olan ikinci tur ise Kıbrıs adasının halklarının mutlu geleceğine bir katkısı olabilsin.