1. HABERLER

  2. BELGELER

  3. Kıbrıslı Türkler’de tarih boyunca liderlik seçimleri
Kıbrıslı Türkler’de tarih boyunca liderlik seçimleri

Kıbrıslı Türkler’de tarih boyunca liderlik seçimleri

Kıbrıslı Türkler’de tarih boyunca liderlik seçimleri

A+A-

Nisan ayında yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçimlerine az bir süre kaldı. Bu araştırma yazı dizimizde, 1959 yılında başlayan Cumhurbaşkanı Yardımcısı seçiminden günümüze kadar Kıbrıslı Türklerin “lider seçimleri” serüvenini inceleyerek belleğimizi tazeleyecek, meraklılarına bir kaynak sunmaya çalışacağız.

Daha önce İngiliz İdaresi’nde Kavanin Meclisi ve Belediye seçimleri yapılıyordu. Ancak,  toplumumuzda ilk lider seçimi İngiliz İdaresi’nden bağımsızlığını kazanan adada oluşturulan Kıbrıs Cumhuriyeti’nde Cumhurbaşkanı Yardımcısı makamı için yapılacaktı. 1974 sonrası ise,  lider seçimlerimiz, Kıbrıs Türk Federe Devleti’nde Devlet Başkanı ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin kurulması sonrasında ise Cumhurbaşkanı seçimi olarak gerçekleşmiştir.

Kıbrıslı Türklerin statüsü ve makamların adı değişse de, oluşturulan devletler tanınmasa da, “Kıbrıslı Türk Lider” konumu, en başından itibaren uluslararası toplum tarafından hep “meşru” sayılmıştır.

Tüm seçimler doğrudan halkoyuyla,  gizli oy, açık sayım ilkelerine göre yapılmıştır. Aslında, 1974 öncesinde “tek aday” durumlarından dolayı herhangi bir “seçim veya oylama” yapılmadan seçim süreçleri tamamlanmıştır.


1959 KC Cumhurbaşkan Yardımcılığı seçimi: Dr. Küçük tek aday

1959’da imzalanan Zürih ve Londra Antlaşmaları ile Kıbrıs artık bir İngiliz Kolonisi olmaktan kurtulmuş ve iki toplumlu bir bağımsız cumhuriyet kurulmuştu. Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası’na göre, Kıbrıslı Rumlar Cumhurbaşkanı, Kıbrıslı Türkler ise Cumhurbaşkanı Yardımcısı seçeceklerdi.  Kıbrıs Cumhuriyeti'ndeki en yüksek ikinci anayasal makam Cumhurbaşkanı Yardımcılığı makamıydı.

Seçimlerin iki toplumda da, 3 Aralık 1959’da aynı gün yapılmasına karar verilir. Kıbrıslı Rumlarda Makarios ve Yannis Kleridis arasında (Glafkos Kleridis’in babası) çetin bir seçim süreci yaşanmasına karşın Kıbrıslı Türkler’de Dr. Fazıl Küçük rakipsiz tek aday olur.
Dolayısıyla seçimi kazanmış ilan edilir.

Kıbrıs Türk Toplumu, 1964’ten sonra ortak cumhuriyetten ayrılma süreci yaşar.
Yasama (Temsilciler Meclisi), yürütme (Bakanlar kurulu), yargı ve hükümet dairelerinden ayrılsa da 1975’te kurulan KTFD zamanına kadar Cumhurbaşkanı Yardımcılığı statüsünü korumaya devam etmiştir.

 

1968 – Geçici Kıbrıs Türk Yönetimi’nde “Cumhurbaşkanı Yardımcısı” seçiyoruz

“Dönemin Lefkoşa Büyükelçisi Ercüment Yavuzalp, Zeka Bey'i makamına davet ediyor ve yanında teşkilat başkanı olduğu halde derhal konuya giriyorlar… Kendilerinden yaşça büyük ve saygın birisine hiç de yakıştırılamayacak üslup, ton ve öfke ile Zeka Bey’den adaylığını derhal geri çekmesini istiyorlar..

Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası’na göre 5 yılda bir yapılması gereken seçimler, toplumlararası çatışmalar ve olağanüstü koşullar dolayısıyla 1965’te yapılamaz ve ertelenir. 

1968’de durumun nispeten normalleşmesi ve toplumlararası görüşmelerin başlamasıyla artık sadece Rumlardan oluşan Temsilciler Meclisi 25 Şubat 1968’de Cumhurbaşkanlığı Seçimi kararı alır. 1963 çatışmaları sonrasında oluşturulan Geçici Kıbrıs Türk Yönetimi de ayni tarihte Cumhurbaşkanlığı Yardımcılığı yapılması için karar verir. 

Bu koşullar altında parlamento seçimleri  (KC Temsilciler Meclisi) de, 1965 Temmuzunda değil, 5 Temmuz 1970’te yapıldı. Ancak bu seçimler Kıbrıslı Türkler’de yapılmadı.

1968’de adaylardan biri yine Dr. Küçük’tür. Diğer aday ise AİHM’de yargıçlık yapan Zeka Bey’in olacağı konuşulur.  Ancak bu adaylık gerçekleşmez. Akademisyen Mehmet Hasgüler 21.07.2017 tarihli, Kıbrıs Gazetesi’ndeki yazısında bu süreci şöyle anlatıyor: “…Zeka Bey’in 1968’de Cumhurbaşkanlığı Muavinliğine adaylığı söz konusu oluyor… Aslında konu o günlerde Kıbrıs Türk Alayı Komutanı Fazıl Polat Paşa başta olmak üzere çok sayıda mücahit komutanı Zeka Bey’i Strasburg’dan dönüşünde evine ziyarete gidiyorlar ve kendisine adaylık teklifinde bulunuyorlar… Zeka Bey'in adaylığı ahali arasında konuşulmaya başlanıyor… Dönemin Lefkoşa Büyükelçisi Ercüment Yavuzalp, Zeka Bey'i makamına davet ediyor ve yanında teşkilat başkanı olduğu halde derhal konuya giriyorlar… Kendilerinden yaşça büyük ve saygın birisine hiç de yakıştırılamayacak üslup, ton ve öfke ile Zeka Bey’den adaylığını derhal geri çekmesini istiyorlar..

Bu şartlar altında Zeka Bey adaylığını geri çekmek zorunda kalır. Böylece, Dr. Küçük yine tek aday olur ve yine seçilir.

gorsel-2.jpg
Cumhurbaşkanı Makarios ve Cumhurbaşkanı Yardımcısı Dr. Küçük, İttifak Antlaşması uyarınca adada bulunan Türk Alayı’nı birlikte selamlıyor)

gorsel-3a.jpg
25 Şubat 1968 tarihli Bozkurt Gazetesi:  Rumlar’da Cumhurbaşkanlığı seçimi haberi var. Daha altta ise Cumhurbaşkanı Yardımcılığı’na seçilen Dr.Küçük’ün TRT’ye verdiği özel demeç yer almakta..


1973 KC CUMHURBAŞKAN YARDIMCILIĞI SEÇİMİ

“Ankara’dan mesaj geldi, görülen lüzum üzerine adaylığınızı geri çekiniz”

1968’den 5 yıl sonra, anayasa gereği Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Cumhurbaşkanı seçimleri için 18 Şubat 1973 günü ilan edilir. Geçici Kıbrıs Türk Yönetimi’nin KC Temsilciler Meclisi için seçim yapmama kararına rağmen,  aynı gün Cumhurbaşkanı Yardımcılığı seçimleri yapılacağını duyurulur.

Önce Türkiye’ye çağrılan Dr. Küçük adaylıktan vazgeçirilir. Dr. Küçük istemeyerek çekilir, ancak kendisi ve taraftarları, Türkiye’nin tavrına kırılmıştır ve bu uzun yıllar devam eder.

Üç yıl önce kurulan Cumhuriyetçi Türk Partisi’nden (CTP) aday olan Ahmet Mithat Berberoğlu ise TC Lefkoşa Büyükelçiliği’ne çağrılır ve gazeteci Sami Özuslu’nun “Ankara'ya Kafa Tutan Adam” kitabında ayrıntılı şekilde kendi ağzından anlatıldığı gibi, “Ankara’dan mesaj geldi, görülen lüzum üzerine adaylığınızı geri çekiniz” denir. Görüşmede bulunan dönemin Bayraktarı onu ölümle tehdit eder. Berberoğlu çekilmeyi reddeder ve ikinizi de “istenmeyen adam ilan ederim” der. Evinde göz hapsinde tutulan ve hiçbir seçim çalışmasına izin verilmeyen Berberoğlu baskılara uzun süre dirense de seçimlerden çok kısa bir süre önce adaylığını çeker.

Rauf Denktaş rakipsiz tek aday olarak Cumhurbaşkanı Yardımcılığı’na seçilmiş ilan edilir. Denktaş ayni zamanda, Kıbrıs Türk Yönetimi Başkanı sıfatını da almış oluyordu.

 

1976 KTFD BAŞKANLIĞI SEÇİMİ

Kıbrıs Türk Federe Devleti’nde ilk seçimler: % 76.6 Denktaş

1974 sonrasında 13 Şubat 1975'te Kıbrıs Türk Federe Devleti ilan edilir. Yeni anayasayla birlikte siyasal partiler, seçim ve halk oylaması yasaları yapılır. 1959-1976 yıllarında hüküm süren “Başkanlık Sistemi” son bulur, parlamenter sisteme geçilir. CTP’den sonra, Denktaş’ın kurduğu Ulusal Birlik Partisi (UBP), Halkçı Parti ve Toplumcu Kurtuluş Partisi (TKP) siyasi arenaya katılır.

20 Haziran 1976 tarihinde ilk KTFD Başkanlığı seçimleri yapılır. Seçime UBP Başkanı Rauf Denktaş, CTP Başkanı Ahmet Mithat Berberoğlu ve 2 de bağımsız aday katılmıştı. 

Seçimlerde adayların aldıkları oy sayısı ve oranı şöyleydi.

Aday

Parti

Oy

%

Rauf Denktaş

Ulusal Birlik Partisi

41,242

% 76.6

Ahmet M. Berberoğlu

Cumhuriyetçi Türk Partisi

11,739

% 21.9

Mustafa Şevket  Lüzinyan

Bağımsız

427

% 0.8

Servet Sami Dedeçay

Bağımsız

423

% 0.8

Geçersiz/boş oy

2,887

Toplam

56,718

% 100

Kayıtlı seçmen sayısı /Katılım oranı

75,781

% 78.4


Seçimlerde ilçelere göre oy dağılımı ise şöyle olmuştu:

 

LEFKOŞA

MAĞUSA

GİRNE

Denktaş

19,599

14,799

6,844

 

76.4 %

76.7 %

77.2 %

 

Berberoğlu

5,683

4,143

1,913

 

% 22.1

21.5 %

21.6 %

 

Dedeçay 

191

184

48

 

0.7 %

1.0 %

0.5 %

 

Lüzinyan

200

164

63

 

0.8 %

0.8 %

0.7 %

 

 

gorsel-6.jpg

1976 Haziran’ında yapılan seçimlerin sonuçlarını gösteren gazete manşeti
 

silihtar_-foto.jpg
Şu an Cumhurbaşkanlığı Sarayı denilen Silahtar’daki bu bina, makamların adı değişse de tüm Kıbrıslı Türk liderlerin çalışma mekanları olmuştur


gorsel-3.jpg
Kıbrıslı Türklerin iki lideri halkı selamlıyor. (1960’lı yıllarda gerçekleştirilen bir mitingden)


gorsel-4.jpg
1973’te Dr. Küçük’ten görevi devralan Denktaş’ın oluşturduğu Bakanlar Kurulu.


gorsel-5.jpg
1974 sonrasında uzun görüşmeler sonucunda Denktaş-Makarios doruk anlaşmaları imzalanır (1977) ve adada iki bölgeli, iki toplumlu bir federasyonun yolu açılır.

 

secim-1975_-halkin-sesi-karikatur-erten-kasimoglu.jpg

erten-kasimoglu_-11-haziran-1976-halkin-sesi.jpg
 



1981 KTFD BAŞKANLIĞI SEÇİMİ

Rauf Denktaş ile Ziya Rızkı’nın çok tartışılan liderlik yarışı

1981 seçimleri, parlamento seçimleriyle aynı gün yapılmıştı. Denktaş yine UBP adayı olarak seçime katılıyordu, Türk Birliği Partisi, Sosyal Adalet Partisi ve Ulusal Hedef Partisi de onu destekledi. Ana muhalefet TKP ve CTP kendi adaylarını gösterirken, UBP’den ayrılan Osman Örek, Nejat Konuk gibi siyasilerin oluşturduğu DHP ise Kıbrıs Ordusu emekli generali Hüsamettin Tanyar’ı aday göstermişti.


28 Haziran 1981’de yapılan seçimlerde adayların aldıkları oy sayısı ve oranı şöyleydi.

Aday

Parti

Oy

%

Rauf Denktaş

Ulusal Birlik Partisi

36,386

% 51.7

Ziya Rızkı

Toplumcu Kurtuluş Partisi

21,483

% 30.6

Özker Özgür

Cumhuriyetçi Türk Partisi

8,958

% 12.8

Hüsamettin Tanyar

Demokratik Halk Partisi

3,354

% 4.8

Servet S. Dedeçay

Bağımsız

180

% 0.1

Geçersiz/boş oy

4,690

Toplam

75,051

% 100

Kayıtlı seçmen sayısı /Katılım oranı

84,693

% 88.6

Seçimlerin galibi %50’yi az bir farkla aşan Denktaş oldu. Ancak, özellikle bazı Karpaz köylerinin sonuçları halen tartışma konusudur. Ayrıca aynı gün yapılan meclis seçimlerinde de, UBP dışındaki muhalefet partileri çoğunluğu sağlasa da birtakım baskılar sonucu hükümet kuramadılar.

Bu seçimlerde ilçelere göre oy dağılımı ise şöyle olmuştu:

 

LEFKOŞA

MAĞUSA

GİRNE

Özgür

4,072

3,541

1,345

12.4 %

13.8 %

11.3 %

Tanyar

1,738

1,314

302

5.3 %

5.2 %

2.5 %

Denktaş

16,489

13,929

5,968

50.2 %

54.4 %

50.0 %

Rızkı

10,429

6,767

4,287

% 31.8

% 26.4

% 35.9

Dedeçay

86

56

38

0.3 %

0.2 %

0.3 %

 


gorsel-7.jpg
1981 Seçimleri sonrası seçim sonuçlarını gösteren bir gazete kupürü


1985 KKTC CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ

2 dönem sınırında imdada KKTC yetişir

1983’te Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti kurulur. Baskı ve tehditlerle muhalefet de kuruluşuna onay vermek durumunda kalır. KTFD Anayasası’na göre Devlet Başkanlığı 2 dönemle sınırlıydı, dolayısıyla Denktaş artık aday olamayacaktı. Yeni anayasada bu sınırlama da ortadan kaldırılır.

1985 anayasasına, Rum mallarının şahıslara koçan edilebileceği gibi Kıbrıs sorununa çok zarar verecek bir madde eklendi. Anayasa referandumunda muhalefet partilerinden “TKP” evet, “CTP” hayır demişti. İki parti arasında ve TKP’nin kendi içinde de ideolojik anlaşmazlıklar tavan yapmıştı.

5 Mayıs 1985’te yapılan referandumda anayasanın % 70’le kabul edilmesinden sonra 9 Haziran 1985’te ilk KKTC Cumhurbaşkanlığı seçimi yapılır. 

Seçime bağımsız aday olarak katılıp UBP’nin icraatlarının kendisine mal edilmesinden kurtulmak isteyen Denktaş, ayrıca 1983’te ilan edilen KKTC’nin olağandışı koşullarını lehine çevirerek bu seçimleri dört yıl önceye göre çok rahat kazanıyordu.

Seçimlerde adayların aldıkları oy sayısı ve oranı şöyleydi.
 

Aday

Parti

Oy

%

Rauf Denktaş

Bağımsız

55,349

70.2

Özker Özgür

Cumhuriyetçi Türk Partisi

14,412

18.3

Alpay Durduran

Toplumcu Kurtuluş Partisi

7,520

9.5

Arif Hasan Tahsin

Bağımsız

694

0.9

Servet S. Dedeçay

Bağımsız

514

0.7

Ayhan Kaymak

Bağımsız

337

0.4

Geçersiz/boş oy

2,002

Toplam

80,828

100

Kayıtlı seçmen sayısı /Katılım oranı

94,277

85.7

 

1985 seçimlerinde ilçelere göre oy dağılımı ise şöyle olmuştu:

 

LEFKOŞA

MAĞUSA

GİRNE

Denktaş

25,265

21,055

9,029

% 69.9

% 71.2

% 69.0

Özgür

6,979

4,814

2,619

% 19.3

% 16.3

% 20.0

Durduran

3,109

3,149

1,262

% 8.6

% 10.7

% 9.6

Dedeçay

260

182

72

% 0.7

% 0.6

% 0.6

Kaymak

182

110

45

% 0.5

% 0.4

% 0.3

Tahsin

379

250

65

% 1.0

% 0.8

% 0.5



gorsel-8.jpg
Denktaş, 1983’te KKTC’nin ilanı ve anayasanın değişmesiyle seçimlere tekrar katılma hakkını kazanır. Yeni devletin kurulması ve çoğunluğunu kendi atadığı Kurucu Meclis ve kendi güdümündeki “partiler üstü” hükümetin yarattığı “milliyetçi havayı” kullanmasını iyi bildi.

gorsel-8a.jpg
10 Haziran 1985 tarihli Halkın Sesi gazetesi seçim sonucunu Denktaş’ın zaferi olarak duyurur. 

gorsel-8-c.jpg
O dönemin parti bülteni anlayış içerisinde YENİDÜZEN seçim sonuçlarını böyle duyurmuştu


1990 KKTC CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ 

Seçimlere %92’lere varan rekor katılım
Muhalif ittifaka karşı Denktaş manevrası

1990 seçimleri öncesinde UBP’nin milletvekili seçimleri için getirdiği antidemokratik yeni seçim yasası muhalefet partileri arasında büyük tepki toplar. TKP, CTP ve YDP başta olmak üzere Kotak ve İrsen Küçük’ün liderliğindeki diğer küçük partiler hepsi de ortak bir çatı altında birleşerek seçimlere Demokratik Mücadele Partisi (DMP) adıyla katılmaya karar verirler. CTP ve TKP ise Cumhurbaşkanlığı seçimi için İsmail Bozkurt’un ortak aday gösterilmesi konusunda anlaşırlar. Haziran ayında, önce milletvekili seçimleri sonra da cumhurbaşkanlığı seçimi yapılacaktı.

Durumu değerlendiren Denktaş bunu risk olarak görür ve ilginç bir kararla istifa ederek, anayasa gereği cumhurbaşkanlığı seçimlerinin Nisan ayında yapılmasını sağlar. Seçimi İsmail Bozkurt’un aldığı oyun iki katını alarak rahat kazanır. Bu manevra iki ay sonra yapılan milletvekili seçimlerine de yansır ve UBP seçimleri DMP ittifakına karşı kazanır. 

22 Nisan 1990’da yapılan seçimlerde adayların aldıkları oy sayısı ve yüzdesi şöyleydi.

Aday

Parti

Oy

%

Rauf Denktaş

Bağımsız

61,404

66.6

İsmail Bozkurt

Bağımsız

29,568

32.1

Alpay Durduran

Yeni Kıbrıs Partisi

1,157

1.3

Geçersiz/boş oy

2,443

Toplam

94,572

100

Kayıtlı seçmen sayısı /Katılım oranı

103,100

91.7

Bu seçimlere %92’lere varan rekor katılım olmuştu. İlçelere göre oy dağılımı ise şöyle olmuştu:

 

LEFKOŞA   

MAĞUSA

GİRNE

Denktaş

61,404

21,406

10,416

69.9 %

63.4 %

67.8 %

Bozkurt

12,713

12,141

4,714

32.1 %

35.5 %

30.6 %

Durduran

672

234

251

1.6 %

0.7 %

1.6 %

 

gorsel-9.jpg
Seçimlere bağımsız katılmaya başladığında Rauf Denktaş, “yıldız” amblemini kullanmaya başlar ve kendisini “partiler üstü aday” olarak tanımlar. Bir Denktaş mitinginden görüntü. 

yd-kupur_1.jpg

yd-kupur_2.jpg


 

1995 KKTC CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ


Meclis boykotu,  UBP’de bölünme ve UBP ilk kez muhalefette

Denktaş ve Eroğlu ikinci turda
 

1990 genel seçimlerinde yaşanan antidemokratik uygulamalar, seçim sonrasında oyların çöplüklerden çıkması ve seçimlere müdahale edilmesi sonucunda CTP ve TKP meclisi boykot eder. Sol partiler boşalan koltuklar için yapılan ara seçimleri de boykot eder. Bu seçimleri de kazanan UBP’nin mecliste 45 sandalyesi olur.

Buna karşın hükümet başarılı olamaz. 1993 erken seçimleri öncesinde UBP, partiye hakim olamayan Denktaş taraftarlarının ayrılıp, Demokrat Parti’yi kurmasıyla ikiye bölünmüş olur ve erken seçim de kaçınılmaz olur. 1993 Aralık ayındaki erken seçimler sonucu DP-CTP hükümetinin kurulmasıyla UBP, tarihinde ilk kez muhalefete düşer.

Denktaş ve UBP birbirlerinden kopmuştur. Bu ortamda yapılan seçimlere UBP kendi başkanını (Derviş Eroğlu) aday gösterir ve seçimleri ikinci tura taşımayı başarır.

1995 seçimleri, Denktaş’ın 1981’den sonra en çok zorlandığı seçimleridir. Hiçbir aday Anayasa’nın 99. maddesi gereği olan seçilebilmek için geçerli oyların yüzde 50’sinden bir fazlasını alamaz. Seçimler ilk kez ikici tura kalır. Yaklaşık 6 bin seçmen ikinci turda sandığa gitmemişti.

15 Nisan 1995’te yapılan seçimlerin birinci turu ve bir hafta sonra yapılan ikinci turunda adayların aldıkları oy sayısı ve yüzdesi şöyledir:

Aday

Parti

Birinci Tur

İkinci Tur

Oy

%

Oy

%

Rauf Denktaş

Bağımsız

37,563

40.4

53,235

61.5

Derviş Eroğlu

Ulusal Birlik Partisi

22,450

24.1

31,972

37.5

Özker Özgür

Cumhuriyetçi Türk Partisi

17,627

19.0

 

Mustafa Akıncı

Toplumcu Kurtuluş Partisi

13,233

14.2

Alpay Durduran

Yeni Kıbrıs Partisi

1,628

1.8

Ayhan Kaymak

Bağımsız

349

0.4

Sami Düdenoğlu

Bağımsız

132

0.1

Geçersiz/boş oy

3,558

5,684

Toplam

96,540

100

90,891

100

Kayıtlı seçmen sayısı /Katılım oranı

113,398

85.1

113,440

80.1

 

İlçelere göre 1.Tur ve 2.Tur sonuçları: 

 

LEFKOŞA

MAĞUSA

GİRNE

Denktaş

18,192

11,936

7,435

% 42.5

% 35.1

% 45.9

Eroğlu

8,780

10,420

3,250

% 20.5

% 30.7

% 20.1

Özgür

7,730

6,736

3,161

% 18.1

% 19.8

% 19.5

Akıncı

6,827

4,505

1,901

% 15.9

% 13.2

% 11.8

Durduran

1,004

273

351

% 2.3

% 0.8

% 2.2

Kaymak

193

92

64

% 0.5

% 0.3

% 0.4

Güdenoğlu

77

32

23

% 0.2

% 0.1

% 0.1

 

 

LEFKOŞA   

MAĞUSA

GİRNE

Denktaş

 

24,951

18,304

9,980

63.5 %

59.4 %

66.2 %

Eroğlu

14,349

12,536

5,087

36.5 %

40.6 %

33.8 %

 

10-009.jpg
1995 yılında ilk kez Denktaş’ın karşına, kurucusu olduğu UBP’nin genel başkanı Eroğlu aday olarak çıkıyordu.


 


 2000 KKTC CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ 


Ve seçimden 2 gün önce Eroğlu adaylıktan çekilir

2000 yılındaki seçimler de, Denktaş ve Eroğlu’nun çekişmesine sahne oluyordu. CTP ve TKP yine kendi başkanlarıyla seçime katılır ama başarılı sonuç alamazlar.
15 Nisan 2000’de yapılan seçimlerin birinci turunda Eroğlu bu kez Denktaş’ı daha da sıkıştırır. İkinci turun beş yıl önceye göre daha da çekişmeli geçeceği beklenirken, Eroğlu sürpriz şekilde seçimden 2 gün önce adaylıktan çekildiğini açıklar. Uzun yıllar bu çekilmenin tehdit sonucunda olduğu söylenir. Böylece ikinci tur yapılmadan Denktaş seçilmiş olur.

Bu seçimlerde adayların aldığı oy sayıları ve oranları şöyleydi:

Aday

Parti

Oy

%

Rauf Denktaş

Bağımsız

42,820

43.6

Derviş Eroğlu

Ulusal Birlik Partisi

29,555

30.1

Mustafa Akıncı

Toplumcu Kurtuluş Partisi

11,469

11.7

Mehmet Ali Talat

Cumhuriyetçi Türk Partisi

9,834

10.0

Arif Hasan Tahsin

Yurtsever Birlik Hareketi

2,545

2.6

Şener Levent

Bağımsız

899

0.9

Turgut Afşaroglu

Bağımsız

553

0.6

Ayhan Kaymak

Bağımsız

369

0.4

Geçerli oy

98,043

95.5

Geçersiz/boş oy

4,593

4.5

Toplam

102,636

100.0

Kayıtlı seçmen sayısı /Katılım oranı

126,678

81.0

 

İlçelere göre oy dağılımı ise şöyle olmuştu:

 

Lefkoşa

Mağusa

Girne

Güzelyurt

İskele

Denktaş

13,906

10,951

7,803

6,156

4,004

45.5

42

45.3

43.7

39.7

Eroğlu

7,754

8,803

4,828

4,175

3,995

25.4

33.7

28

29.7

39.6

Akıncı

3,935

2,758

1,761

1,728

1,287

12.9

10.6

10.2

12.3

12.7

Talat

3,144

2,858

2,052

1,343

437

10.3

11

11.9

9.6

4.3

Kaymak

118

111

65

39

36

0.4

0.4

0.4

0.3

0.4

Tahsin

966

409

473

422

275

3.2

1.6

2.8

3

2.7

Levent

437

143

140

137

42

1.4

0.6

0.8

1

0.4

Avşaroğlu

303

66

109

64

11

1.0

0.3

0.6

0.5

0.1

 



11-021.jpg

 2000 seçimlerine katılan dört aday da, daha sonra sırasıyla Cumhurbaşkanı seçileceklerdi.
 


 

2005 KKTC CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ: 


Annan Planı rüzgârı, Denktaş’a veda: Talat, Saray’a
 

hg-006.jpg

2002 yılında Annan Planı’nın ortaya çıkmasıyla adeta adanın kuzeyinde siyasi ortam tersyüz olur. Önce 2003 genel seçimleri, ardından da 2004 yılındaki referandum ve 2005 erken genel seçimleri sonrasında Rauf Denktaş 2005 seçimlerine katılmayacağını açıklar.

UBP ve CTP yine genel başkanlarıyla seçime katılırken, Demokrat Parti genel sekreteri Dr. Mustafa Arabacıoğlu’nu aday gösterir. 2003'teki %14 oy oranını Şubat 2005'te %6'ya düşüren Barış ve Demokrasi Hareketi, Cumhurbaşkanlığı seçimlerine katılmayacağını açıklar.

2003’te CTP kontenjanından meclise seçilen ancak daha sonra istifa eden Nuri Çevikel, YDP benzeri Yeni Parti isminde bir parti kuruyor ve bu seçimlerde aday oluyordu. Çevikel, İskele ve Mağusa’nın belli bölgelerinde ciddi bir oy almayı başarır.

 

17 Nisan 2005’te yapılan seçimlerde adayların aldıkları oy sayısı ve yüzdesi şöyleydi.

 

Aday

Parti

Oy

%

Mehmet Ali Talat

Cumhuriyetçi Türk Partisi

55,943

55.6

Derviş Eroğlu

Ulusal Birlik Partisi

22,869

22.7

Mustafa Arabacıoğlu

Demokrat Parti

13,302

13.2

Nuri Çevikel

Yeni Parti

4,816

4.8

Zeki Beşiktepeli

Bağımsız

1,728

1.7

Hüseyin Angolemli

Toplumcu Kurtuluş Partisi

1,054

1.1

Zehra Cengiz

Kıbrıs Sosyalist Partisi

439

0.4

Arif Salih Kırdağ

Bağımsız

306

0.3

Ayhan Kaymak

Bağımsız

168

0.2

Geçerli oy

100,632

97.8

Geçersiz/boş oy

2,221

2.2

Toplam

102,853

100.0

Kayıtlı seçmen sayısı /Katılım oranı

147,823

69.6

 

İlçelere göre oy dağılımı ise şöyle olmuştu:

 

Lefkoşa

Mağusa

Girne

Güzelyurt

İskele

Talat

18,303

14,651

10,270

8,202

4,519

57.9%

54.4%

57.5%

58.8%

44.1%

Eroğlu

6,181

6,532

4,293

3,310

2,558

19.5%

24.3%

24.0%

23.7%

25.0%

Çevikel

404

2,519

265

212

1,416

1.3%

9.4%

1.5%

1.5%

13.8%

Cengiz

194

86

46

77

36

0.6%

0.3%

0.3%

0.6%

0.4%

Arabacıoğlu

5,295

2,484

2,390

1,649

1,484

16.7%

9.2%

13.4%

11.8%

14.5%

Kaymak

55

58

20

8

27

0.2%

0.2%

0.1%

0.1%

0.3%

Kırdağ

138

57

53

38

23

0.4%

0.2%

0.3%

0.3%

0.2%

Angolemli

295

361

141

175

82

0.9%

1.3%

0.8%

1.3%

0.8%

Beşiktepeli

774

188

391

274

98

2.5%

0.7%

2.2%

2.0%

1.0%



a-006.jpg

b-010.jpg

ds-004.jpg

 


 


2010 KKTC CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ 


Ve Eroğlu geri dönüyor

Mehmet Ali Talat’ın Cumhurbaşkanlığındaki ilk yıllarda beklentilerin aksine çözüm konusunda pek bir ilerleme sağlanamaz. Annan Planını, Gambari süreciyle bertaraf eden Tasos Papadapullos’un yerine, 2008’de Hristofias’ın gelmesiyle hızlı bir süreç başlar, önemli gelişmeler yaşanır ancak 2010 yılına kadar sonuca ulaşmaya süre yetmez.

Bu arada 2009 yılında yapılan erken genel seçimlerden kısa bir süre önce, 2005 seçimlerinde oy oranı % 25’lere düşen ve emekliye ayrılan Eroğlu UBP’nin başına tekrar geçer (29 Kasım 2008) ve partisini tek başına iktidara taşır. 18 Nisan 2009’da yapılan seçimlerden sonra artık Eroğlu ve UBP’nin hedefi 2010 yılındaki Cumhurbaşkanlığı seçimleridir, üstelik kendisine ilk kez Demokrat Parti de aktif destek verecektir O güne kadar, iki ayrı devletli çözümü savunan ve "çözümsüzlük çözümdür" diyen Eroğlu, seçim kampanyası sırasında müzakerelerden kaçmayacağını söyler.

Diğer tarafta bu kez bağımsız aday olan Talat’ı ise eski partisi CTP’yle birlikte TDP, ÖRP ve BKP destekler. Bu arada 2008’de UBP başkanıyken, parti içi seçimde Eroğlu’na kaybeden Tahsin Ertuğruloğlu da bağımsız aday olur.

18 Nisan 2010’da yapılan seçimlerde Dr. Derviş Eroğlu,  %50’nin çok az üzerine çıkarak (yaklaşık 300 oy) seçimleri ilk turdan kazanıyordu. Eroğlu beş yıl önceye göre aldığı oy sayısını üçe katlamıştı. Talat ise, oy miktarında çok az bir gerileme (yaklaşık 3 bin oy) olsa da artan seçmen sayısı ve katılım oranının artması sonucu bu kez sandıkta kalıyordu.

Adayların aldıkları oy sayısı ve yüzdesi şöyleydi

Aday

Parti

Oy

%

Derviş Eroğlu

Ulusal Birlik Partisi

61,491

50.3

Mehmet Ali Talat

Bağımsız

52,302

42.9

Tahsin Ertuğruloğlu

Bağımsız

4,648

3.8

Zeki Beşiktepeli

Bağımsız

1,986

1.6

Mustafa Kemal Tümkan

Bağımsız

964

0.8

Arif Salih Kırdağ

Bağımsız

521

0.4

Ayhan Kaymak

Bağımsız

168

0.1

Geçerli oy

121,982

97.4

Geçersiz/boş oy

3,312

2.6

Toplam

125,294

100.0

Kayıtlı seçmen sayısı /Katılım oranı

164,072

76.4

 

İlçelere göre oy dağılımı ise şöyle olmuştu:

 

Lefkoşa

Mağusa

Girne

Güzelyurt

İskele

Eroğlu

16,836

17,109

11,591

8,284

7,602

44.0%

53.0%

50.8%

52.5%

59.3%

Talat

18,061

13,379

9,864

6,622

4,368

47.2%

41.5%

43.2%

42.0%

34.1%

Ertuğruloğlu

2,101

987

674

365

520

5.5%

3.1%

3.0%

2.3%

4.1%

Tümkan

200

295

164

162

143

0.5%

0.9%

0.7%

1.0%

1.1%

Kırdağ

184

141

71

65

59

0.5%

0.4%

0.3%

0.4%

0.5%

Beşiktepeli

859

316

432

252

108

2.2%

1.0%

1.9%

1.6%

0.8%

Kaymak

54

61

26

16

11

0.1%

0.2%

0.1%

0.1%

0.1%

 

13-004.jpg

2010’da Eroğlu, sadece 3 belediyenin sınırlarında Talat’a geçilmişti

 
14-005.jpg

2010 seçimlerinde Eroğlu’nu destekleyen Demokrat Parti’nin, Annan Planı dönemindeki Denktaş karşıtı sloganlara gönderme yaptığı bir afişi.

 

 

2015 CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ


Sonucu 2’nci Tur belirledi: Akıncı ve federal çözüm kazandı
 

 

Eroğlu’nun beş yıllık döneminde de çözüm görüşmelerinde önemli bir sonuca ulaşılamadı. Bu seçimler öncesinde ilk adaylığını açıklayan, 2014 Lefkoşa Belediyesi seçimlerinde yeniden aktif siyasete döneceği mesajını veren Mustafa Akıncı oldu. Akıncı bağımsız aday olarak, sadece TDP’nin değil, daha geniş bir kesimin desteğini almak ister. Derviş Eroğlu ise yine UBP ve DP’nin desteğinde ama bu kez bağımsız aday olur. CTP ise meclis başkanı Dr. Sibel Siber’i aday gösterir. Bir diğer güçlü aday ise Eroğlu’nun görüşmelerdeki temsilcisi akademisyen Kudret Özersay olur. Yapılan tüm anketler seçimin çekişmeli geçeceği ve ikinci tura kalacağını göstermekteydi.

19 Nisan 2015’te gerçekleşen seçimlerde, beş yıl önce 60 bin oy alan Eroğlu’nun oyları yarıya düşer, 30 binde kalır. İkinciliği ise, Mustafa Akıncı alır.

Bir hafta sonra yapılan 2.Tur seçimlerinde CTP, Akıncı’ya tam ve aktif destek verir. Üstelik ilk turda sandığa gitmeyen 3 bin kadar seçmen daha sandığa gider. Özersay ise seçmenlerini yönlendirmez. Bu şartlarda, Akıncı büyük bir farkla seçimi kazanır.

 

Aday

Parti

1. Tur

2. Tur

Oy

%

Oy

%

Mustafa Akıncı

Bağımsız

29,030

26.9

67,035

60.5

Derviş Eroğlu

Bağımsız

30,328

28.1

43,764

39.5

Sibel Siber

Cumhuriyetçi Türk Partisi

24,271

22.5

 

Kudret Özersay

Bağımsız

22,895

21.3

Arif Salih Kırdağ

Bağımsız

530

0.5

Mustafa Onurer

Kıbrıs Sosyalist Partisi

428

0.4

Mustafa Ulaş

Bağımsız

259

0.2

Boş/geçersiz Oy

2,562

2,679

Toplam

110,303

100

113,478

100

Kayıtlı seçmen sayısı /Katılım oranı

176,916

62.4

176,980

64.1

 

İlçelere göre Oy dağılımı (1.Tur)
 

 

Lefkoşa

Mağusa

Girne

Güzelyurt

İskele

Akıncı

10,894

31.3

5,849

21.3

5,848

27.7

4,219

32.5

2,220

19.5

Eroğlu

7,971

22.9

8,723

31.8

5,372

25.5

3,990

30.7

4,272

37.5

Siber

7,427

21.3

6,379

23.3

4,248

20.1

3,033

23.3

3,184

27.9

Özersay

8,091

23.2

6,177

22.5

5,432

25.7

1,586

12.2

1,609

14.1

Onurer

135

0.4

100

0.4

75

0.4

69

0.5

49

0.4

Ulaş

107

0.3

57

0.2

36

0.2

28

0.2

31

0.3

Kırdağ

212

0.6

118

0.4

93

0.4

70

0.5

37

0.3


1.Tur seçimlerde Akıncı Lefkoşa, Güzelyurt ve Girne ilçelerinde, Eroğlu ise Mağusa ve İskele’de öndeydi.

 

Seçimin 2’inci turunda ilçelere göre oy dağılımı:

 

Lefkoşa

Mağusa

Girne

Güzelyurt

İskele

Akıncı

23,212

16,191

13,071

8,636

3,502

66.1 %

56.9 %

61.5 %

61.4 %

46.9 %

Eroğlu

11,885

12,280

8,199

5,439

3,970

33.9 %

43.1 %

38.5 %

38.6 %

53.1 %

 


y-006.jpg


2015’te seçime iki parti adayıyla birlikte 5 de bağımsız aday katılmıştı.

 

16-004.jpg

Birinci turda dört aday arsında çekişmeli bir yarış olur. Belediye sınırları dahilinde, Eroğlu 16 belediyede ilk sırada yer almıştı. 6 belediyede ise Akıncı ipi önde göğüsler. Dr. Siber ve Özersay da 3’er belediyede birinci olurlar. Yarışı ikinci sırada bitiren adaylara bakıldığında ise Siber’in 18 belediyede ikinci olduğunu görüyoruz. Akıncı 5, Eroğlu 4 ve Özersay da sadece bir belediyede yarışı ikinci sırada tamamlamıştı.

 

17-002.jpg
İkinci turda, Akıncı, toplam 28 belediyenin 20’sinde yarışı Eroğlu’nun önünde bitirmeyi başarıyor.

 

s3-066.jpg

s4-025.jpg

s2-130.jpg

,s1-149.jpg



2020 CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ
 

AKP ve ANKARA müdahalesi seçime damgasını vurdu, 2'nci Tur'da kılpayı Ulusal Birlik Partisi Adayı Ersin Tatar kazandı, Bağımsız Aday Mustafa Akıncı aktif siyaseti bıraktı


11 Ekim 2020 I. TUR Seçim Sonuçları

secim-2020-on-sayfa-adaylar.jpg

18 Ekim 2020 II. TUR Seçim Sonuçları

secim-2020-en-son.jpg

 

AdayParti1. Tur2. Tur
Oy%Oy%
 Ersin TatarUBP35.82532,3467.32251.69
 Mustafa AkıncıBağımsız33.05329,8462.91048.31
 Tufan ErhürmanCTP24.00821,67 
 Kudret ÖzersayBağımsız6.3565,74
 Erhan ArıklıYDP5.9375,36
 Serdar DenktaşBağımsız4.6534,20
 Fuat Türköz ÇinerMilliyetçi Demokrasi Partisi3270,30
 Arif Salih KırdağBağımsız2820,25
 Alpan UzBağımsız1560,14
 Ahmet BoranBağımsız830,07
 Mustafa UlaşBağımsız690,06
Boş/geçersiz Oy5,0273.710 
Toplam115,806100130.243100
Kayıtlı seçmen/katılım 58,2167.30 
Kaynak: Yüksek Seçim Kurulu | YENİDÜZEN

 

 

Bu haber toplam 23306 defa okunmuştur
Etiketler : , ,