Zekai ALTAN

Şimdi zamanı. Ağustos ayına kadar tam bir mangal havası. Mangal Kıbrıslı‘nın vazgeçilmez keyfi. 1950’li yıllara kadar olan dönemde yemekler,   börekler, tatlılar  evde yapılır, hazırlıklı gidilirdi. Orada yakılan ateş, götürülen yemekleri ısıtmak içindi. Ve bu yakılan kömürlerin arasına götürülen yemekler ısıtıldıktan sonra   patates veya soğan konur kebap yapılırdı. Şimdi ise mangal kültürü de değişti. Mangalda yemek pişirme değil kebap pişirme egemen oldu. Hatta 1980’li  yıllardan sonra mangallı gece pikniği ile başladı. 1986 yılında olacak. Değerli dostlarım Rıfat Arşehit ile ailece Girne’den geliyorduk. Gece vakti. Geç saatte. Girne Boğazı‘ndan geçerken çevre aydınlık. Herkes gece pikniğinde. Rıfat dostumun annesi Fatma aba şaşırdı. Ve bize dönerek  „uh anam buracığa haçanda köy gurdular. Biz giderkan buraşta köy yoğudu“ dedi. Bizler de gülümsedik. Değişen bir piknik ve mangal kültürü. Ancak mangalda fazla değişiklik olmadı. Şeftaliler, et şişler, pirzolalar ve tavuklar yine pişmeye devam etti. Ve ediyor da. Vazgeçilmeyecek bir kültür ve alışkanlık. Hele hele Kıbrıslı olursa. Dünya yansa mangaldan vazgeçmez.

MANGALLI BİR GÜN

Önce ahbaplar anlaşır. Mangalı ne zaman yakacaklar diye. Sözleşirler. Ve gün gelir. Sabah böyle on gibi herkes anlaşılan yerde buluşur. Genelde açık alanlar olur. Buluşma noktasına yavaş yavaş gidilir. Keyif ile. Mangal için etler ve mezeler getirilir. Herkes selamlaşır. Güne sakin başlanır. Herkes birşey getirir. Ancak getrilen yiyecekler genelde doğada toplanan mevsimsel otlardır. Bir taraftan mangal yakılır. Çılı çırpı ile. Mangallık odunlar tutuşturulur. Biri mangal ile ilgilenir. Biz geçen haftalarda bir mangal keyfi yaptık. Ali Çelebi hocamız mangalın başında. Bir elinde içkisi ile hem mangalı yakmaya çalışır hem de sohbete katılır. 

KEBAPLAR VE MEZELER

Arnavut dayımız da elinde bıçağı ile inginarları sapları ile ayıklar ve ekşilemeye çalışır. Bir keyf içerisinde. İnginarların soyulup ekşilenmesi bitince önünde etler ve ciğerler. O tecrübesi ile mangalda pişecek et ve ciğerleri böyle özene özene şişlere dizmeye başlar. Diğer taraftan da geleneksel mezeler hazırlanır. Bunlar, zeytin, çakızdes, yoğurt, cacık, humus, salata, taze pakla, mantar ve ağrelli. Ağrelliler yumurta ile tavada gavrılır veya foil kağıda sarılarak kömürde pişirilir. Mantar da aynı şekilde. Tabii hellimi de unutmamak gerekir. Böyle mangalda kömür üzerinde yanında da gara zeytin. Mangalda ciğer, et şiş, tavuk ganat, şeftali kebabı ve pirzola. Ekmek de gabira yapılır. Bu mangal mönüsünün en önemli özellği ise herşey taze ve köy ürünü mevsimine göre doğada toplananlardır. Ali Çelebi hoca mangalın başında şişelerde pişen etleri kontrol eder ve içkisini yudumlar. Tabii bu mangal keyfinin diğer bir özelliği de Kıbrıslılar tüm sorunları çözer. Aralarında önce güncel konular konuşulur. Sosyal konular. Eğer bölgede herhangi bir olay olmuş ise dedikodusu yapılır. Herkes bir yorum yapar. Konular biraz ciddiye dönüşür. Kıbrıs’a getirilecek su konusundan Kıbrıs sorununa kadar. Gonyak mangal ve meze ile tartışılır ve çözümlenir. Konular ciddiyetini korumaya başladı mı kimse keyfini bozmaz. Aralarından biri  „hade be bırakın bunları da içelim“ der ve herkes içmeye başlar. Ve arada bir birbirlerine de çok hoş ve samimi bir biçimde sataşmalar, laf atmalar olur. Mangal Kıbrıslılarda tam bir keyif ve dayanışma örneğidir. Ayrıca dayanışmayı, dostlukları pekiştiren ve paylaşımı artıran en somut göstergedir mangal etkinliği. Eskiden şarap zivaniya veya 31 Anglia içilirdi. Şimdi rakı ve viski içilir. Unutmayın Kıbrıslılar  sorunları mangal başında çözer. Şimdi mangal zamanı. Doğada. Bunu yapın ve mangal mönüsünün de tadını alın.