Gürgenç Korkmazel

[email protected]

En büyük sorununa – ki gündelik yaşamdaki birçok sorunun kaynağı aslında bu büyük sorun – çözüm bulamayan, çözüm üretemeyen bir ülkede yaşıyoruz. Durum ve hal böyle olunca, tabii ki edebiyatı, sanatı da etkileyecektir bu. Aynı zamanda sözkonusu durum ve hal, özgün olduğu için yaratıcılık sürecini olumlu olarak da etkileyebilir bana kalırsa, ama sonrasında, ortaya çıkan işlerin dağıtımı, paylaşımı ve değerlendirilmesi sorunlu olacaktır yine de.
Kıbrıslıtürk edebiyatının kendime göre öncelikli ve önemli bulduğum bazı sorunlarını yazdım buraya. Ve birinciden başlıyorum. 

1.Eğitim sisteminin sakatlığı = Eğitim sisteminin sakatlığı ile ilgili bir şey söylememe gerek yok sanırım, hepiniz fazlasıyla bilgi sahibisiniz bu konuda.
2.Çocuk edebiyatı yoksunluğu = Ben çocukken, (70’li yıllardan sözediyorum) okul içinde veya dışında okuyabileceğim, heyecan verici çocuk kitapları yoktu. Ben de yaşıma hiç de uygun olmayan Texas Tommiks Zagor Kızılmaske gibi çizgi romanları okuyordum. Bendeki bu kitap okuma tutkusunu (ve uslanmaz hayalperestliğimi, maceraperestliğimi) en çok da bu kitaplara borçluyum galiba.   
15-16 yaşına gelinceye kadar, yaşıma uygun olmayan kitaplar okudum hep. Bunun benim üzerimdeki etkisi (yoksa zararı mı demeliyim?) yazdıklarımda kendini gösteriyor zaten. 
70’li yıllardan bugüne ne değişti? Evrensel ölçekte çok iyi çocuk kitapları var, birçoğu da Türkçe’ye çevrildi. Türkiye’de yazılıp yayımlanan kitaplar da var, ama yerli... Neredeyse hiç. Evet, neredeyse hiç gerçekten de bu ülkede yaşayan çocukların algı ve idrak düzeyi bu mu?

Hatırısayılır bir sözel birikimimiz var aslında, ama sözlü kültürden yazılıya geçemedik çocuk edebiyatı konusunda.
En çok çocuklarımızı seviyoruz, ama onlar için hiçbir şey yazmıyoruz. Yazdıklarımızı okumaları için büyümelerini bekliyoruz, yalnız geç olabilir o zaman. Çocuklar için yazmak küçümsenecek bir şey mi? Küçümsenmekten mi çekiniyor şairler, yazarlar? Oysa ki, bir ülke edebiyatının ne kadar gelişmiş olduğu çocuk edebiyatına verdiği değerle ölçülür. 
Kıbrıs’ta, Türkçe ve Rumca edebiyatlar arasındaki en büyük fark çocuk edebiyatıdır. Güneyde özellikle son 5-6 yıldır epeyi ciddiye alınmaya başlandı çocuk edebiyatı. ‘Çocuk edebiyatı yazarları derneği’ var mesela ve nitelikli çocuk kitapları kültür bakanlığının ilgili komisyonu tarafından ödüllendiriliyor her yıl.

Işık Kitabevinin düzenlediği, gelenek haline gelmiş bu fuarda, daha önce çocuk edebiyatıyla ilgili bir panel düzenlenmedi bildiğim kadarıyla. Bu tür hakkında konuşulmuyor, tartışılmıyor. Göz ardı ediliyor... Neden? Neyse, yakında daha çok çaba harcayacağız öğrenmek için nedenlerini, çünkü hesap sormaya başladı bizden şimdiki çocuklar.   

Bence günümüzde buradaki en büyük sorun çocuk edebiyatının yokluğudur. Umarım, gelecek yılki kitap fuarında düzenlenir böyle bir panel. En azından bir başlangıç olarak bu yokluktan konuşulur.  
3.Uzun süreli ve kesintisiz çıkan bir edebiyat dergisinin bulunmaması = İyi edebiyat dergileri vardı eskiden, zamanla hepsi de, o veya bu sebepten yayınını durdurmak zorunda kaldı. Başka ülkelerde 50 yıldır kesintisiz çıkan edebiyat dergileri var, burada böyle bir şey yok. (Aslında var ama Rumca olarak çıkıyor.) Bence bunun nedeni ekonomik sebepler değil bilinçsizlik, tutarsızlık ve son kertede kurumlaşamamaktır. 
4.Medya = Uzun süredir çıkan iyi bir edebiyat dergisinin yokluğunu ve dolayısıyla eleştiri mekanizmasının yokluğunu fırsat bilen; gündemin ve popüler kültürün borozanı medya, bu işe el de attı. Ama nitelikli ve değerli olan ile olmayan arasında fark göremeyen medya (gazeteciler, program sunucuları, vesaire) edebiyatla ilgili her yazdığında veya konuştuğunda çam deviriyor, pot kırıyor.     

6.Editörün olmayışı = Kıbrıslıtürk edebiyatının en büyük sorunlarından biri de klişedir. Eleştirmenlerden de önce doğru dürüst editörlere ihtiyaç var ki, klişeleri ayıklayıp atsın metinlerden ve şiirlerden. Roman klişe kaldırabilir belki, ama kısa öykü pek kaldıramaz, hele şiir, hiç.
Bu sorunlar listesine ekleyebileceğim başka sorunlar da var elbet, ama bu gecelik bu kadar sorun yeter.
Son olarak tekrardan şunun altını çizmek istiyorum: Tabii ki burada saydığım bütün bu sorunlar yaratıcılığın ortadan kalkmasına neden olacak meseleler değildir, nitelikli eserlerin üretilmesine engel değildir.

*Işık Kitabevinin, 2016’da düzenlediği kitap fuarında, ‘Kıbrıslıtürk Edebiyatının Sorunları’ panelinde okundu.