Fezile OSUM
(Konuk Yazar)

The InPeace: Kapsayıcı Barış İnşası Projesi Avrupa Birliği tarafından Kıbrıs Türk toplumuna yönelik Yardım Programı kapsamında finanse edilmekte ve Interdisciplinary Centre for Law, Alternative and Innovative Methods (ICLAIM) ve İnsan Hakları Platformu (HRP) tarafından yürütülmektedir. Proje, Kıbrıs'taki iki toplumlu Teknik Komiteler hakkında araştırma bulgularını paylaşmak ve görünürlüğünü artırmak için makaleler yayınlamayı amaçlamaktadır.

Her geçen gün Kıbrıslı Rumlar, Kıbrıs sorununun çözümüne dair var olan zorlukları duyuyorlar – Türkiye taviz vermeye istekli değil, Kıbrıslı Türkler bir çözüm için yeterince baskı yapabilecek durumda değiller, uluslararası toplum hiç bitmeyen ve her zaman başarısızlıkla sonuçlanan müzakerelere hem ilgisini hem de sabrını kaybetti. Hakkında çok daha az şey duyduğumuz ve benim burada biraz ışık tutmak istediğim şey, yine iki toplumun müzakere ekiplerinin sorumluluğu altında olan iki toplumlu Teknik Komitelerdir. Belki de muhtemeldir ki bugüne kadar ada çapında 120 miras alanını, 27 milyon euro tutarındaki AB katkısıyla koruyan Kültürel Miras Teknik Komitesi dışında, çoğu insan bu iki toplumlu yapı hakkında çok az şey bilmektedir. Ortodoks, Maronit, Ermeni kiliseleri, camiler ve minareler, surlar, hamamlar, su kemerleri ve su değirmenlerinin korunması adına yaptığı çalışmalardan dolayı Teknik Komite 2021'de Avrupa Mirası Europa Nostra Ödülü'nü aldı.

Fakat Kültürel Miras Teknik Komitesi değerli işler yapan tek komite değil. Şu anda 'iki toplum arasında daha fazla etkileşimi ve anlayışı teşvik ederek ve kolaylaştırarak insanların günlük yaşamını etkileyen sorunları ele almakla' görevli Kıbrıslı Rum ve Kıbrıslı Türk gönüllülerden oluşan bu tür 12 Komite bulunmaktadır. Kültürel Miras Teknik Komitesine ek olarak, Yayıncılık ve İletişim-Frekans Teknik Komiteleri; Kültür; Suç ve Suça İlişkin Konular; Ekonomik ve Ticari Konular; Çevre; Cinsiyet eşitliği; Sağlık; Kriz yönetimi; Geçişler; Eğitim; ve İnsani İşler Teknik Komiteleri mevcuttur.

Bununla birlikte, bu Komiteler birkaç dikkate değer faaliyette yer aldılar. Örnek olarak Eğitim Teknik Komitesi, 2019/20 akademik yılında iki toplumdan 1.285 öğrenci ve 162 öğretmeni bir araya getiren "Hayal Et" projesini Ekim 2022’ye kadar uyguluyordu. Suç ve Suç Konuları Teknik Komitesi, bugüne kadar iş birliğini geliştiren ve ada genelinde 1.000'den fazla ceza davasının ele alınmasına katkıda bulunan iki ofisle (biri Lefkoşa'da ve diğeri Pile'de) bir bilgi paylaşım mekanizması olan Ortak İletişim Odası'nı kurdu. Sağlık Teknik Komitesi, salgın sırasında iki toplumun COVID-19'a karşı tepkilerini koordine etmekte ve Kıbrıs Cumhuriyeti tarafından alınan bazı aşı dozlarının Kıbrıs Türk toplumuna sunulmasında etkili bir rol oynadı. Ekonomik ve Ticari Konular Teknik Komitesi, 'Halloumi/Hellim' korumalı menşe paketinin kabul edilmesine yardımcı oldu ve iki toplumun bankacılık sistemleri arasındaki teması kolaylaştırmaya başladı (ancak bu cephede daha yapılacak çok şey var). 2019 yılında İnsani İşler Teknik Komitesi’nin kolaylaştırıcılığında her iki toplumdan otizm ve Down sendromu ile yaşayan 40 çocuk ve gence birlikte dans etme fırsatı verildi. Bu projelerin bir kısmı Kıbrıs'taki Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı'ndan lojistik ve teknik destek almaktadır. Bu projelerin tamamı, ayırdığı bütçe henüz harcanmadığı için daha da fazla projenin uygulanması için uğraşmakta olan Avrupa Birliği tarafından finanse ediliyor.

Müzakerelerin tamamen uykuda olduğu bir zamanda, Teknik Komiteler, adada hala daha iyi iş birliği ve güven inşası için çalışan insanların olduğunu gösteriyor. Tüm çabalarına rağmen, hem Teknik Komite üyelerinin kendileri hem de toplum liderleri, Kıbrıs Cumhuriyeti'ndeki yetkililer ve Kıbrıs'ın kuzeyindeki yerel makamların toplumları faaliyetleri hakkında bilgilendirmek için yapması gereken daha çok şey vardır. Sonuçta amaçları "iki toplum arasında daha fazla etkileşim ve anlayışı kolaylaştırmak" ise, iki toplumun üyeleri bugüne kadar neler başarıldığı konusunda daha iyi bilgilendirilmelidir.