Lefkoşa’nın ‘en yoğun’ caddelerinden biri olan Dereboyu’ndaki işletmeciler, kiraların fahiş fiyatlarda olduğunu ve Sterlin olarak ödendiğini, bunun da çoğu dükkanın kapanmasına neden olduğunu anlattı. İşletmeciler, “Dükkanlar artık devamlı el değiştiriyor, piyasa kötü olduğu için kazanılmıyor, Sterlin ödemekte güçlük çekiliyor” dedi.

Dila ŞİMŞEK

Lefkoşa’nın en işlek caddesi olarak bilinen Dereboyu’ndaki işletme sahipleri, esnafın artık borç içinde yüzdüğünü söyleyerek, kira ücretlerinden yakındı.

YENİDÜZEN’e konuşan işletmeciler, kiraların Sterlin olarak istendiğini kaydetti, “TL kazanıp Sterlin ödüyoruz, cadde üzerindeki çoğu dükkan ya kapandı ya el değiştirdi” dedi.

İşletmeciler, çoğu esnafın borç içinde yüzdüğünü söyledi.

Ekonomik krizden dolayı müşterilerin alım gücünün düştüğüne değinen işletmeciler, gıda/malzeme, elektrik, işçilik gibi girdilerin pahalandığına, ancak müşteri kaybetmemek için fiyatlarda zam yapamadıklarına vurgu yaptı.

Ağustos ayının diğer aylara kıyasla çok daha durgun geçtiğini belirten işletmeciler, Eylül ayını umutla beklediklerini ifade etti.

Dükkanlar ya el değiştiriyor, ya kiralığa çıkıp uzun süre bekliyor

İşletmeciler, komşu dükkanların birçoğunun zaman içerisinde kira masrafını ve diğer girdileri karşılayamadığı için kapandığını, küçültmeye gittiğini veya el değiştirdiğini söyledi. Birçok dükkanın atıl durumda, kiralığa bile çıkarılmadan beklediğini dile getiren esnaf, insanların Sterlinle kira ödemeye gücünün yetmediğini belirtti.

Öğrenci sayısı, Dereboyu’nu doğrudan etkiliyor

Dereboyu esnafı, öğrenci sayısının piyasayı doğrudan etkilediğini ifade ederek, yaz döneminin durgun geçme nedenlerinden biri olarak gösterdi.

“Piyasa, bu kadar mekanı kaldırmaya yetmiyor, pazar daralıyor”

Piyasada aynı tipte birçok kafe, restoran ve diğer mekanların olduğunu belirten işletmeciler, bunun pazarı daralttığını kaydetti. “Serbest piyasa vardır ve herkes dükkan açmakta özgürdür, ancak bu işler daha planlı olmalı” diye ekledi.

Odam Tekstil’in Sahibi Selma Taşoğlu: “Lefkoşa’nın en işlek caddelerinden biriyken, şimdi devamlı el değiştiren dükkanlarla dolu bir yere dönüştü”

“1994’ten beri Dereboyu caddesinde perde ve parke ticareti yapıyorum. Dereboyu, ne yazık ki artık eskisi gibi değil. Lefkoşa’nın en işlek caddelerinden biriyken, şimdi devamlı el değiştiren dükkanlarla dolu bir yere dönüştü. Örneğin benim dükkanımın yanındaki büyük mekan devamlı boş, birisi kiralasa bile 6 aydan fazla sürmüyor… Kiralar Sterlinle isteniyor, ama biz TL kazanıyoruz. Biz eski kiracı olduğumuz için daha makul kira ile geçinebiliyoruz ama yolun karşısındaki ve yan taraflardaki dükkanlar en az 1000-2000 Sterlin kira istiyor. Büyük firmalar bir şekilde idare ediyor ama küçük işletmeler sıkıntıda.”

Cafe Biiz’in Sahibi Mehmet Safa: “Komşu dükkanların hepsi birkaç ay içinde el değiştiriyor”

“On beş senedir Dereboyu’nda işletmecilik yapıyorum. Komşu dükkanların hepsi birkaç ay içinde el değiştiriyor. Tam karşımızdaki giyim mağazası aylar önce kapattı, daha dün yan tarafta bir kafe kapatma kararı aldı. Sol tarafımızda ise farklı şehirlerde şubeleri olan bir lokanta, küçültmeye giderek işletmeyi kapattı ve dükkan kiralığa çıkarıldı… Dereboyu bomboş kalıyor, kiralar yüksek, dükkanlar için hep 2000-3000 Sterlin isteniyor. Piyasa zaten durgunken bu kadar pahalı kirayı karşılamak kimse için kolay değil. Zaten gıda sektöründeki her şeyin fiyatı yükseldi, müşteri kalmadı. Bir de, birbirine benzer çok fazla dükkan açıldığı için pazar da daralıyor aslında. Piyasa, bu kadar mekanı kaldıramıyor. Tabii ki serbest piyasa var ve herkes istediğini yapabilir ancak daha planlı bir çalışma yapılabilir. Devlet zaten hiçbir zaman esnafa destek vermedi, vermiyor.”

Tarihi Ortaköy Kumpircisi’nin Sahibi Burcu Güneşer: “O gün ne kadar kazanacağınızı bilmiyorsunuz, ay sonu ne kadar ödeyeceğinizi tam olarak bilemiyorsunuz, girdiler pahalı…”

“Dereboyu’nda Ağustos ayı, genel olarak durgun geçti. Yaz izinleri, hava sıcaklığı, bayram tatili derken pek bir canlılık yoktu. Eylül başında toparlanabileceğini umuyoruz. Dereboyu, artık eski Dereboyu değil. Benim gençliğimde, bu cadde Lefkoşa’nın en işlek, herkesin akın ettiği bir yerdi. Şimdi ise boş bir araba trafiği var. Beş sene kadar yurtdışında kalıp döndüğümde, işletmemi Dereboyu’nda açmayı istemiştim. Çünkü benim aklımda, Dereboyu gece gündüz canlı bir yerdi. İnsanların alım gücü düştü, eskiden insanlar kendileri için bir şeyler harcayabilirdi, artık tüm bunlar lüks gibi geliyor. Kiralar artık hep Sterlinle, döviz birden bire yükselebiliyor, bizim kazancımız da belli olmadığı için tamamen kumar aslında. O gün ne kadar kazanacağınızı bilmiyorsunuz, ay sonu ne kadar ödeyeceğinizi tam olarak bilemiyorsunuz, girdiler pahalı… Birçok mağaza ve restoran kapandı, durum daha da kötüye gidiyor.”

Cafe Beyler’in Sahibi Sabri Gözler: “Dereboyu’ndaki esnaf borç içinde”

“İnsanlar büyük hayallerle bir işletme kuruyorlar, ancak kiralar arttı, öğrenci yok, yerli halktan gelen talep giderlerimizi karşılamaya yeterli değil… Ben üç sene önce bu mekanı açtığımda, Dereboyu çok daha canlı bir caddeydi, belki ikinci şubemi bile açabilirim diye düşünürken, küçültmeye gider duruma geldik. Özellikle bu yazda Dereboyu’ndaki esnaf borç içinde, çünkü iş yok. Caddedeki çoğu dükkan ya boş ya da kiralık, bazıları kiralanamıyor bile. Öğrenci sayısının azalması ve ‘ölü sezonlar’ da bizi doğrudan etkiliyor. Umudumuz Eylül ayında…”

Vabi Cafe Sorumlusu Mehmet Savaş: “Hem alım gücü düştü, hem de farklı bölgelere talep arttı”

“Dereboyu, Lefkoşa’nın kalbiydi. İlk zamanlarımızda, gündüz ayrı gece ayrı bir müşteri kitlesi vardı. Ancak şu anda hem alım gücü düştü, hem de farklı bölgelere talep arttı. Özellikle döviz olayı bizi çok etkiledi çünkü kirayı Sterlinle ödüyoruz. Ay sonunda kiranın ne kadar artacağını da kestiremiyoruz. Okul ve ev kirası masraflarının da artmasıyla öğrenci de çok azaldı. Bu da satışlarımızı doğrudan azaldı. Ekim ayında patatesin kilosu 25 TL’ye çıkmıştı, biz zaten kumpir yapan bir yeriz, kumpiri nasıl 20 TL’ye satarak kazanç sağlayalım? Fiyatı arttırma şansımız da yok çünkü bu kez de müşteri kaybetme riskimiz var… Bu şekilde bir işletmenin ne kadar dayanacağı belli değil.”