Umut Koldaş

Ülkemizde uluslararası öğrencilerin daha mutlu ve toplumla bütünleşik ya da uyumlu bir yaşam sürmelerini sağlayacak sürdürülebilir politikalar üretmemizin önündeki en önemli engel (diğer birçok alanda olduğu gibi) bilimden beslenen ortak bir düşünce/uygulama sistematiğinin eksikliğidir. Bu anlamda siyasi getirim odaklı sığ tartışmaların ötesinde bilimden ve bilimsel projelerden beslenen yapıcı bir yaklaşımın geliştirilmesine ve hayata geçirilmesine ihtiyaç vardır. Öyle ki, geliştirilecek politikaların ana beslenim kaynağı uluslararası öğrencilerin eğitimlerini sürdürdükleri toplumla bütünleşmelerini başarılı veya başarısız bir şekilde gerçekleştirdikleri ülkelerdeki koşulların bilimsel ve sistematik analizleri olmalıdır. Ülkemizde bu alandaki sorunların analizi yapılırken de bu analizin yine bilimsel veriler ışığında sistematik bir şekilde yapılması ve belli başlı örneklerden hareketle ulaşılabilecek sığ ve yıkıcı bir indirgemecilikten kaçınılması gerekmektedir.

Uluslararası öğrencilerin uyumuna yönelik politikaların bu konudaki tüm paydaşları içeren sistemli bir ana plan çerçevesinde yeniden tasarımlanmasına ihtiyaç vardır. Bu ana planın önceliklerinden biri toplumumuzdaki kültürlerarası farklılıklar konusundaki farkındalığın arttırılması olmalıdır. Toplumumuzda kültürlerarası farklılıkların farkındalığını artırmaya yönelik eğitim ve kaynaşma faaliyetlerinin devlet ile üniversitelerin eşgüdümünde ve tüm ilgili paydaşların katılımıyla gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bu farklılıkların yönetişimini sağlayacak kurumsal eşgüdüm ve denetim mekanizmalarının üniversitelerin etkin rehberlikleriyle oluşturulması bu alandaki sorunların daha kolay aşılmasına katkı sağlayacaktır. Bu bağlamda, ülkeye geldikleri zaman, üniversitelerin uyum-yönlendirme (oryantasyon) programlarıyla eşgüdüm içinde tüm uluslararası öğrencilere hakları, yükümlülükleri, geldikleri ülkenin kültürel değerleri, toplumun duyarlılıkları hakkında temel bilgileri verecek rehberlik programları tasarlanabilir, bilgilendirici dökümanlar hazırlanabilir ve bu öğrencilerde ana plan çerçevesinde  öncül bir farkındalık sağlanabilir.

Bu ana planın diğer bir ayağı ülkemizdeki fiziki altyapının uluslararası öğrencilerin gereksinimlerini göz önünde bulundurarak iyileştirilmesidir. Bu anlamda fiziki ortak kullanım alanlarının uluslararası öğrencilerin ihtiyaçları göz önünde bulundurularak yerel yönetimler ve ilgili kurumlarla eşgüdümlü bir şekilde yeniden tasarımlanması ve gerekiyorsa yeniden inşası değerlendirilmelidir. Fiziksel altyapının yanı sıra kurumsal altyapının da uluslararası öğrencilerin gereksinimlerine yanıt verecek bir şekilde alandaki tüm paydaşların katılımıyla bilimsel analizler ışığında yeniden tasarımlanması ve hayata geçirilmesi şarttır.

Kurumsal altyapının ana planla bağdaşık bir şekilde geliştirilmesi bağlamında atılması gereken en önemli adımlardan biri başta uluslararası öğrencileri ilgilendiren tüm e-devlet uygulamalarının çok dilli hale getirilmesi, en azından geniş kullanım alanı olan İngilizce dilinde erişilebilir olmasıdır. Kamu kurumları bağlamında uluslararası öğrenciler odaklı yeniden yapılanmanın bir başka bileşeni de kamu çalışanlarımızın dil yetkinliklerinin geliştirilmesi ya da uluslararası öğrencilere ya da ana dili Türkçe olmayan bireylere yoğun hizmet veren dairelerde farklı dillerde iletişim kurabilecek personelin istihdam edilmesidir. Bu bağlamda yerel yönetimlerde, poliste, bankalarda ve yoğunluklu olarak uluslararası öğrencilere de hizmet veren tüm kamu kuruluşlarında yabancı dil yetkinliğine ve kültürlerarası iletişim becerilerine sahip personelin ya meslek içi eğitimlerle yetiştirilmesi ya da istihdam edilmesi gerekmektedir. Ayrıca bu personel veya birimlerin üniversitelerle etkin iletişimini sağlayacak kurumsal bir eşgüdüm mekanizmasının oluşturulması uluslararası öğrencilerin hayatını daha da kolaylaştıracaktır. 

Bu alanda kurumsal denetim ve eşgüdüm yapılanmasının oluşturulması bu konunun sığ siyasi çekişmeleri ve kısa vadeli siyasi getirim kaygılarını aşacak partiler üstü bir yaklaşımla irdelenmesi ve hükümetten hükümete göre değişmeyecek bir ortak düşünce sistematiğinin yerleştirilmesiyle mümkündür. Bir başka deyişle ülkemiz açısından yaşamsal önem taşıyan bu alanda geliştirilecek politikalar parti ya da hükümet politikası değil devlet politikası olmalıdır. Bu politikalar kısa, orta ve uzun vadeli sürdürülebilir politikalar olarak üniversitelerin etkin bir biçimde yer aldığı eşgüdüm ve denetim yönetişim yapılanmaları tarafından tasarımlanmalı ve hayata geçirilmelidir. Bu süreçte uluslararası öğrencilerin ana adresi olan üniversitelerimiz de çatışmanın odağına alınarak siyasi mücadele zemininde zarar verilecek kurumlar olarak değil, sorunların çözümüne bilimsel veri ve yöntemler ışığında yapısal/sistematik katkılar sağlayacak ana paydaşlar olarak değerlendirilmelidir.