Nurperi Özgener

Geçtiğimiz haftaki dergimizde yolculuğumuzun ilk bölümünü yayınlamıştık. Bu hafta ikinci ve son bölümünü yayınlıyoruz.

Kim bu Ay. Eleni?

Erenköy (Kokkina)’de bulunan ve Ayia Eleni olarak bilinen adak yerinin kahramanı Bizans İmparatoru I. Konstantin’in annesi Roma İmparatoru Konstantius Chlorus'un eşidir. İngilizce adı St. Helena (Azize Helena) olarak geçer. Dillirgalı atalarımız için de hastalıkları iyileştiren, dilekleri kabul eden manevi öneme sahiptir. Tarihte Ayia Eleni, St. Helena olarak bilinmektedir. Doğum yeri kesin olarak bilinmemektedir. Çoğu atalarımızın tek hatırladıkları ve bildikleri, Ay. Eleni adını taşıyan küçük bir adak yerine mum yaktıklarıdır. Ama doğumunun yanında ne ölümü ne de hayatı ile ilgili pek de bilgiye sahip olamadık onların ağzından. Bu bölgede tek bilinen Ay. Eleni adına adaklar adanan küçük bir evcik ve manevi bağlılık kalmış hafızalarda.

I. Konstantin, babası Konstantius'un M.S 306 yılında ölümünden sonra, Konstantius'un birlikleri tarafından Roma İmparatorluğu'nun Augustus'u olarak ilan edilmiş, St. Helena bu olaydan sonra, M.S 325 yılında Augusta ünvanı almış ve M.S 330 yılında ölmüştür. Hayatı boyunca fakirlere hediyeler vermiş, mahkumları serbest bırakmış ve mütevazı elbiselerle sıradan dindarların arasına karışıp yaşamıştır. 
St. Helena, Ortodoks Kilisesi, Doğu Ortodoks Kiliseleri, Katolik Kilisesi ve Anglikanlar tarafından dindarlılığı ile ünlü bir azize olarak kabul edilir. Ortodoks Kilisesi, "Havarilere eş kutsal büyük Konstantin ve Helena'nın bayramı" yortu gününü oğluyla beraber ‘21 Mayıs’ olarak kutlar. St. Helena yeni buluntuların koruyucu azizesidir.
Konstantin, annesi Helena'yı ‘Augusta’  ünvanıyla onurlandırdıktan sonra, ona Yahudi-Hıristiyan geleneğinin kutsal emanetlerini koyması için imparatorluk hazinesine sınırsız giriş hakkı vermiş, M.S 325 yılında, Kudüs'e bir seyahat gerçekleştirmiştir. Kudüs, İmparator Hadrianus tarafından yıkılmasından sonra, yeniden inşa edilmekteydi. Hadrianus, İsa'nın çarmıha gerildiği yere yakın, Venüs'e bir tapınak inşa ettirmişti.

Gerçek haç

Söylencelere göre, St. Helena, tapınağın yıkılmasını emretmiş, Kudüs’e gelme amacı olan haçın bulunacağı inancıyla yıktırdığı tapınağın etrafına kazı çalışmaları başlatmış ve kazılarda üç haç bulunmuş. İmparatoriçenin yanında bulunan din adamlarının yönlendirilmesiyle gerçek haçın hangisi olduğunu anlamak için ölüm döşeğinde bir kadın getirtmiş. Kadın haçlardan ikisine dokunduğunda kadının durumunda değişiklik olmamış. Ancak üçüncü haça dokunduğunda aniden iyileşmiş. Azize Helena, kadının dokunduğu haçı gerçek haç olarak ilan ettirmiş... Helena Kutsal Haçın bulunduğu bölgenin büyük bir titizlikle araştırılmasını istemiş. Bu araştırmanın sonucunda Helena, İsa’nın çarmıha gerilmesinde kullanılan çivileri bulmuş, söylenceye göre, onların mucizevi gücünden yararlanmak için Konstantin'in başlığına ve atının dizginine koymuş. Helena M.S 327 yılında Kudüs ve doğu vilayetlerini terk edip Roma'ya dönmüştür.
Araştırmalarımız arasında Ayia Eleniye adanan adakların yanında Apostolos Andreas’a gideceğine inanılan şişenin, buradan İstanbul’a yani St. Helena’ya ulaştırılacağı inancındaydılar…
Burada yapılan adaklar ve yakılan mumlar hem Ay Eleni'nin anısına, hem de azizelik mertebesine ulaşan bu kişinin şifa dağıttığı yönünde inanışa dayanır. Büyük bir saygıyla ve inançla adanılan adaklar yerine gelirken hastalara da şifa dağıtıldığı inancı günümüzde hala devam etmektedir. Kaynaklarım arasında anlattığına göre Erenköy’deki Ay. Eleni adak yerindeki panayır, 21 Mayıs tarihinde yapıldığı konusunda bilgi vermektedir. Bu da yazılı kaynaklarla örtüşmüştür.
Şu anda hayatta olan kaynaklarım hala Ay Eleniye ve Apostolos Andrea’ya adak adamaya devam ediyor. En zor anlarında manevi desteği bu kutsal yerlere mum yakarak teselli buluyor. Ama önce ‘Allah’ diyorlar. Eskiden olduğu gibi bugün yine adına mum yakıp dua ediyorlar. 1974’den sonra göç nedeniyle köylerinden ayrılmak zorunda bırakılan bu insanlar için mum yakıp adak adamak, dua etmek için mesafelerin hiç önemi yok! Önemli olan inanç!

Ay. Eleni adak yeri 1963’den önce Dillirga bölgesinde her yıl 21 Mayıs tarihinde panayır kurulup anılırken, asırlar önce İmparator kızlarının İstanbul’dan Ay. Eleni (Kokkina)’ye gelerek kıyıya kadar Ay. Eleni (St. Helena)  için yüzdükleri söylenmektedir.  Bunun anlamı, İmparatoriçe’nin kutsal emanetleri İstanbul’a götürmek için hareket ettiği güzergâhı kullanarak bu günü kutlama şeklinde ifade ediliyor. 

Son şahitler

Küçük bir adak yerine yolculuğum görülmemiş zenginlikte bir kültür mirasını açığa çıkartmıştır. Fakat bugün eski köyümde güzellik adına yapılan temizlik operasyonundan Ay. Eleni adak yerinden bütün izler silinmiş ve toprakla bir olmuştur. Tüm bu operasyonlara rağmen bu izlerin hafızalarda hala canlı durduğunu ve manevi bağlılığın hala sürdüğünü görebilmekteyim. Fakat belli bir süre sonra hafızalardan da silinip gideceğini de bilmekteyim… Onlar bu küçük adak yerinin son şahitleri olarak göçüp gidecekler bu diyardan… Bize kalacak olan sadece bu satırlar...

Küçük bir adak yerinden başlayan yolculuğum koca bir okyanusun içinde yüzer şekilde devam ediyor ve kıyıya çıkmayı hiç ama hiç düşünmüyorum… Derinlerden çıkarttıklarım benim için inanılmaz değerler taşıyor. Ne yazık ki kaderimizi çizenler, bazı gerçeklerin bilinçli bir şekilde yok edilmeye ve bir yerlere gömülme çalışmalarını yıllardan beri devam ettirmektedirler...  Fakat aniden bir fırtına, suları kabarttıkça kabul görmeyen gerçekler kimimizi şaşırtabilir,  kimimizi acıtabilir, kimimizi de mutlu edebilir. Bilemiyorum… Tek bildiğim düştüğüm bu Okyanusun içinde, bana ait değerlerin olduğu…