Ertuğrul SENOVA

Türkiye Cumhuriyeti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü ile KKTC Başbakan Yardımcılığı, Turizm, Kültür, Gençlik ve Çevre Bakanlığı arasında, “Yer Bilimleri ve Madencilik alanında Gerçekleştirilecek Çalışmalara İlişkin Protokol” imzalandı.

KKTC Çevre Bakanlığı’nın “madencilik alanında bilimsel araştırma” talebi üzerine hazırlandığı ifade edilen protokol ile ilgili YENİDÜZEN’in “Yeni bir madencilik çalışması mı başlıyor?” sorusuna, Çevre Bakanlığı Müsteşarı Serhan Aktunç, “Madencilik hedefimiz yok, araştırma yapılacak” demişti…

Ancak Aktunç’un açıklamasına karşın, Türkiye Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, geçtiğimiz günlerde ÜstEl Hükümeti ile gerçekleştirdiği görüşmenin ardından Ankara’da “müjdeleri” açıkladığı basın toplantısında, 2023 İktisadi ve Mali İşbirliği Anlaşması'nın bugüne kadar yapılanın aksine, farklı boyutlara taşıyacak şekilde, “madenlerin işlenmesi” gibi önceliklerle ilerleyeceğini söyledi.

Oktay’ın açıklaması, madenlerle ilgili yapılacak araştırmanın, madencilik faaliyetlerinin başlamasından önceki adım olup olmadığı merak konusu halini aldı…

Konuyla ilgili YENİDÜZEN’in ulaştığı ÜstEl Hükümeti ortaklarından, YDP Genel Başkanı Erhan Arıklı, “Bir laf vardır, ‘zengin kaynakların fakir bekçisi’ olmamalıyız” dedi, “Yeraltında ve yer üstünde zenginlikler varsa, bunu devletin ve halkın çıkarları doğrultusunda değerlendirmek durumundayız” ifadelerini kullandı. 

Lefke’deki maden atığının temizlenmesi sonrasına ilişkin de planlarının olduğunu söyleyen Arıklı, “2000 dönümlük kocaman bir araziden bahsediyoruz. Orasının millet parkı haline getirilmesi de söz konusu. Veya Gemikonağı’ndaki sanayi bölgesi şehir içinde kaldı ve kötü durumda. O sanayinin oraya kaldırılması gerekiyor.

Lefke Belediye Başkanı Aziz Kaya ise, Oktay’ın açıklamaları ve MTA’nın çalışmalarıyla ilgili belediyeyle iletişime geçilmediğini söyledi.

Lefke halkı ile bölgedeki sivil toplum örgütlerinin çatısı konumunda bulunan “Lefke ve Bölgesi Sivil Toplum Örgütleri Platformu Koordinatörlüğü” Başkanı Teoman Oktay, konuyla ilgili Salı günü toplanacaklarını, tüm örgütleri toplantıya çağırdıklarını ve “tehlikenin farkında olduklarını” söyledi.

ÜstEl Hükümeti ortaklarından YDP Genel Başkanı Erhan Arıklı:

“Bir laf vardır, ‘zengin kaynakların fakir bekçisi’ olmamalıyız”

ÜstEl Hükümeti ortaklarından, Yeniden Doğuş Patisi (YDP) Genel Başkanı Erhan Arıklı, “Türkiye’deki Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü’nün (MTA) Kıbrıs’ın kuzeyindeki yer altı ve yer üstündeki zenginlikleri ortaya çıkaracağını”, bu kapsamda ülke genelinde bir envanter çalışması yürütüleceğini söyledi.

Arıklı, “MTA, CMC atıklarının temizlenmesi de dahil bir çok konuda bizim mevzuatımıza göre ve Bakanlar Kurulu onayıyla çalışmalar yapabilecek” dedi.

“Bir laf vardır, ‘zengin kaynakların fakir bekçisi’ olmamalıyız” diyen Arıklı, “Yeraltında ve yer üstünde zenginlikler varsa, bunu devletin ve halkın çıkarları doğrultusunda değerlendirmek durumundayız” ifadelerini kullandı. 

“Bizim acil istediğimiz, CMC atıklarının oradan kalkması” diyen Arıklı, “Bu konuda bir çalışma yapılacak, bize proje sunulacak. CMC atıkları öncelikli konu” dedi.

“Ciddi cevher olduğu iddia ediliyor… ‘Değerlendirme’ Lefke’de yapılabilir”

Lefke’deki atığın içerisinde, “ciddi şekilde cevher olduğunun” iddia edildiğini söyleyen Arıklı, “Varsa bunun değerlendirilmesi; yoksa da olmadığını bilmemiz lazım” şeklinde konuştu. Arıklı, sözünü ettiği “değerlendirmenin” yerinde; yani Lefke’de yapılabileceğini, “teknolojinin çok ilerlediğini” ifade etti.

“Yerine millet bahçesi yapacağız ya da sanayi taşınacak”

Lefke’deki maden atığının temizlenmesi sonrasına ilişkin de planlarının olduğunu söyleyen Arıklı, “2000 dönümlük kocaman bir araziden bahsediyoruz. Orasının millet parkı haline getirilmesi de söz konusu. Veya Gemikonağı’ndaki sanayi bölgesi şehir içinde kaldı ve kötü durumda. O sanayinin oraya kaldırılması gerekiyor. Ama tüm bunlardan önce yıllardır çevreye zarar veren CMC konusunun çözülmesi gerekiyor. Bizim MTA’dan beklentimiz, bu konuda bize yol göstermesi” ifadelerini kullandı.

Lefke Belediye Başkanı Aziz Kaya:

“Bizimle herhangi bir iletişime geçilmedi, bilgimiz yok”

Lefke Belediye Başkanı Aziz Kaya ise, Oktay’ın açıklamaları ve MTA’nın çalışmalarıyla ilgili belediyeyle iletişime geçilmediğini söyledi.

Kaya, “50 yıldır devam eden bir sorunumuz var. Oranın bir an önce temizlenmesi herkesin talebi. Bu işlem yapılırken yeni madenciliğe başlanmamalı. Kimse yeni bir madencilik istemiyor. Pek çok çalışma ve yöntem değerlendirildi. Bunlardan birinin seçilip artık oranın temizlenmesi gerekiyor. Bu konuda herkes hem fikir ama yeni madenciliğe karşı” dedi.

MTA’nın bölgede çalışmalara başladığına dair iddialara ilişkin de konuşan Kaya, “Bu konuda bir bilgim yok. 10 yıl önce bir şirket tarafından yer altı araştırmaları yapılmıştı. Ama yeni bir araştırma yapıldığına dair bir tespitimiz yok” şeklinde konuştu.

Lefke ve Bölgesi Sivil Toplum Örgütleri Platformu Koordinatörlüğü Başkanı Oktay:

“Salı günü tüm örgütler olarak toplanıyoruz, tehlikenin farkındayız”

Lefke halkı ile bölgedeki sivil toplum örgütlerinin çatısı konumunda bulunan “Lefke ve Bölgesi Sivil Toplum Örgütleri Platformu Koordinatörlüğü” Başkanı Teoman Oktay, konuyla ilgili Salı günü toplanacaklarını, tüm örgütleri toplantıya çağırdıklarını ve “tehlikenin farkında olduklarını” söyledi.

“Lefke’de halkın yüzde 100 desteğini aldığımız birkaç konu var; bunlardan biri de madenciliktir” diyen Oktay, “Madencilik karşısında sivil toplum örgütleri ses çıkarmasa bile halk çıkarır. Lefke halkı, bir ilçe olma konusunda bir de madencilik konusunda sivil toplum örgtülerinin önündedir” dedi.

Fuat Oktay ne demişti?

Türkiye Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, ÜstEl Hükümeti ile Ankara’da gerçekleştirdiği görüşmenin arından, 2023 İktisadi ve Mali İşbirliği Anlaşması'nı hem projeler hem de mali çerçeve itibarıyla bugüne kadar oluşturulan altyapıyı farklı boyutlara taşıyacak şekilde tasarladıklarını söylemişti.

Oktay, ulaşım ve altyapıyla birlikte teknolojik dönüşüm, sanayileşme, madenlerin işlenmesi, tarımsal verimliliğin artırılması ve işgücü piyasasının güçlendirilmesi gibi önceliklerle ilerleyeceklerini dile getirmişti.

Çevre Bakanlığı, “Madencilik değil, araştırma yapacağız” demişti

YENİDÜZEN’in ulaştığı Çevre Bakanlığı Müsteşarı Serhan Aktunç, yeni bir maden ocağı hedeflerinin olmadığını, sadece araştırma yaptıklarını ifade etmişti. Aktunç, sadece Lefke’de değil; ülkenin tamamında bu araştırmaların yapılacağını dile getirmişti.

Protokolden maddeler...

“Öncelikli çalışmalar”

Protokolde, “öncelikli çalışmalar” başlığı altında, Türkiye’den gelen ekiplerin yapacağı araştırma çalışmalarıyla ilgili bilgiler veriliyor.

Protokolde sözü geçen “öncelikli çalışmalar” şöyle:

• KKTC’de daha önce işletildiği bilinen maden yataklarından teknolojik testlerin çalışmaların yapılması için numune alınması çalışmalarının fasıl 270 Maden ve Taş Ocakları (Düzenleme) Yasası kapsamında ve diğer KKTC mevzuatlarının izin verdiği ölçüde yapılarak, fizibilite çalışmalarına temel oluşturacak raporların hazırlanması.
• Jeokimya atlasının hazırlanması
• Aktif tektonik ve depremsellik araştırmalar kapsamında tsunami araştırmaları yaparak güvenilir bir veri setinin üretilmesi
• Jeoturizm araştırması gerçekleştirilmesi
• Cüce fil ve cüce su ayrı fosili araştırma çalışmaları gerçekleştirilmesi
• Mineralojik, petrografik, paleontolojik, jeokimyasal, kimyasal ve teknolojik ürünlerin alınması ve Türkiye Cumhuriyeti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü bünyesindeki laboratuarlarda analiz edilmesi

“Gizlilik”

Protokolde, yapılacak çalışmalar kapsamında elde edilecek her türlü verinin “üçüncü taraflarla paylaşılmaması” noktasında bazı maddeler yer alıyor.

Söz konusu maddelere göre; çalışmalar kapsamında toplanan yazlı, sözlü, görsel tüm veriler ile yapılacak araştırmalardan elde edilecek verilerin üçüncü taraflarla paylaşılması yasaklanacak; taraflar karşılıklı gizlilik haklarına riayet etmeyi taahhüt edecek. 

“Araştırma”

Öte yandan, söz konusu protokolün “Araştırma” başlığı altında yer alan bilgilere göre ise, yapılacak çalışmalar “maden potansiyelinin saptanmasına” yönelik olacak, madencilik faaliyeti hedeflenmeyecek:

“Yapılacak olan jeokimya çalışmaları ile maden potansiyelinin saptanmasına yönelik çalışmalar hedeflenmekte olup, bu çalışmalar kapsamında madencilik faaliyetleri yapılması hedeflenmemektedir. Bahse konu çalışmalar, maden işletme ve maden arama çalışmalarında izin vermeyi bağlayıcı unsur teşkil etmez.”