Önümüzdeki günlerde Güney ve Kuzey Lefkoşa olmak üzere iki tarafı da planlayan ve geleceğe hazırlayan imar planının  Kuzey tarafı 4’üncü ve son değişikliğini yaşayacak. 5 yıl boyunca uygulamada olacak olan bu imar planı değişikliği, Lefkoşa’da pek çok sektörün bir süredir yaşadığımız kriz döneminde de ayakta kalıp kalmayacağını belirleyecek.

Şehir Planlama Dairemizde bulunan arkadaşlarımızın özveri ve emekleriyle hazırlanan bu planın içerisinde bazı gözden kaçan noktalar bulunuyor.

Bu noktalara KTMMOB Mimarlar Odasın İmar Komitesi'nde 2012 Başkent Lefkoşa İmar Planı Değişikliğini çalışırken edindiğim tecrübeler, KTMMOB Ülkesel Fizik Plan Çalışma Grubu'nda 55/89 İmar Yasası Değişiklik Önerisini çalışma sırasında edindiğim tecrübeler ve 2013-2018 yılları arasında iki dönem boyunca yapmış olduğum Lefkoşa Türk Belediyesi Meclis Üyeliği, LTB Teknik İşler ve Kentsel Tasarım Komitesi Başkanlığı ile LTB Trafik Komitesi Başkanlığında edindiğim tecrübeler ışığında 8 maddede ele almaya çalışacağım.

1. PLAN TRAFİĞİ SIKIŞTIRMAMALI

Planın değişiklikler bölümünde yer alan Tablo 1: Plan Alanındaki Yerleşim Birimlerine Göre İmara Açılan Alanlar ve Nüfus Dağılımı (s.9) imar planı değişikliğinde temel bir vizyon eksikliğini ortaya koymaktadır.

Görülen odur ki Lefkoşa İlçesi 1996 yılından beridir yoğunluğunu merkezden banliyölerine doğru kaydırmaktadır. Lefkoşa merkez yerleşim birimi oranı toplama göre 1996 yılında %76 iken şu anda %58.2’ye düşmüştür. Gönyeli ve Hamitköy bölgesine merkezden nüfus ağırlığı kaymış ve bu da iş-ev ekseninde Lefkoşa’ya gündüz girip, gece evine dönen nüfusu arttırmıştır. Banliyö yerleşkelerinin nüfus artışı toplu taşıması olmayan Lefkoşa ilçesinde Trafiği ciddi ölçüde sıkıştırmıştır.

2019 Başkent Lefkoşa İmar Planı Değişiklik Önerisinin bu problemi görüp merkezde konut yapılmasını teşvik etmesi beklenirken, Gönyeli ve Hamitköy’deki gelişme oranını %1.7 ile %1.1 oranında artırılarak Lefkoşa Merkezin oranını %56’ya çekmesi maalesef sorunu görememesinden kaynaklanmaktadır. Dahası planda bu bölgeleri merkezleştirme vizyonu da bulunmaktadır (s.17)

İmar Planı ana vizyon aşamasında merkezde konutlaşmayı teşvik edecek, ev/iş ulaşımının azalmasını sağlayacak ve böylece trafik sorununa soluk getirecek vizyonu belirlemek zorundadır.

En azından bu bölgelerde gelişimi açmak için bölgelerin belediyeleri ile merkez belediyelerinin çalıştıracağı ve hizmet vereceği toplu taşıma sisteminin geliştirilmesi şart koşulmalıdır.

1. DEREBOYU SORUNU ÇÖZÜLMELİ

2019 Başkent Lefkoşa İmar Planı Değişiklik Önerisinin 6.4.3.20 Otopark Standartları için yaptığı Tablo : Otopark Standartları (s.26) ile ilgili ortaya çıkabilecek en ciddi sorun şu şekildedir:

“Restoran,cafe,bar vb (mutfak, tuvalet ve benzeri yardımcı işlevler dışındaki iç mekan ve teras alanlarının %50’si m2’ye dahil)” kısmında her 15 m2 için istenilen 1 adet otopark, özellikle Mehmet Akif Caddesinde hiçbir kullanım değişikliğinin planlama onayını alamaması sorununu doğuracaktır.

Maalesef özellikle bu bölgede planlama onayları kullanım değişikliğinde gerçekçi, sektörü yaralamayacak ve ayakları yere basan kurallar çevçevesine gelmedikçe ihtiyaç ile kaçaklar birbirine karışmaya devam edecek ve hiçbirine müdahale edilememe durumu devam edecektir.

Bölgede ticaret için olan ihtiyaçların mümkün olanları yasal seviyeye getirilmesi, kaçaklarla mücadele edebilmek adına önemlidir.

Uygulaması gerçek dışı kurallar koyup sorumluluktan kaçınarak sorunu sadece Lefkoşa Türk belediyesinin kucağına bırakmak doğru bir yaklaşım değildir.

1. İMAR TEŞVİKLERİ BİZDE DE OLMALI

2019 Başkent Lefkoşa İmar Planı Değişiklik Önerisinin 47’inci sayfasında belirlenen İmar Teşvikleri kısmında Güney Lefkoşa’nın uyguladığı İmar Teşvikleri eklenmelidir. Eğer imar planı güney ve kuzeyi kaplayan tek bir plansa, bu teşviklerin bir tarafta uygulanıp diğer tarafta uygulanmaması kabul edilemez.

(Bknz. Yenidüzen Gazetesi Köşe Yazım, 19.12.18)

1. HER EVDE YAŞAYAN 3.5 KİŞİ DEĞİL

Plan içerisinde bulunan konut yoğunluğunun neden ve neye göre yapıldığı anlaşılamamaktadır. Bütün dünyada 30-40 m2’lik konutlar varken, ülkemizde bu kadar boşanmış, hiç evlenmemiş birey yoğunluğu bulunurken, planlama makamının hala toplum yapısını dogma bir şekilde 3.5 kişiden oluşan haneler olarak okuması anlamsızdır.

Bu yüzeysel yaklaşım doğrultusunda konut yoğunluğu belirlemesi maalesef Lefkoşa halkının büyük bir kesimine, ihtiyaç duymadığı büyüklükte konutlar almayı dayatmaktadır. Bu bireylerin birçoğu dairelerini borçlanarak aldığından dolayı aylık ödedikleri faizler maalesef bu kesimin yaşam koşullarında kısıtlamaya gitmesine sebep olmaktadır.

Burada artık Lefkoşa İmar Planının ülke nüfus yapısını, evlilik ve boşanma oranlarını okumaya başlamalıdır.

1. AYNI İMAR PLANI FARKLI UYGULANMAMALI

Aynı imar planının bulunduğu Lefkoşa’nın güneyinde şu anda 36 kat bina tamamlanmışken, kuzeydeki Merkezi İş Alanında kat yüksekliği 12 kattan yukarıya doğru artırılmalıdır. Eğer bu imar planı aynı imar planı ise, ona göre davranmalıdır.

1. 73 YIL ÖNCEKİ KURALLAR GERİ GETİRİLMEMELİ

2019 Başkent Lefkoşa İmar Planı Değişiklik Önerisinin 76’ıncı sayfasında önerilen 6.13.5 Bina Yaklaşma Sınırı maddesinde önerilen ve Fasıl 96 yasasında bulunan Tanjant 55’in bu imar planına önerilmesini şaşkınlık ve dehşet içerisinde okudum.

1946 yılında, adada 4 katlı binaların sayılı olduğu bir zamanda yazılmış olan Tanjant 55 maddesi eğer 2019 yılında imar planına önerilmesi ancak bu planın başarısız olduğunu gösterebilir. Eğer Fasıl 96 maddeleri uygulanacaksa, Lefkoşa’nın imar planına neden ihtiyacı olduğu sorgulanır.

Bu büyük hatadan mutlak suretle vazgeçilmelidir.

1. YAZDA OTURABİLECEĞİMİZ BALKON İSTİYORUZ

Planın içinde değinilmeyen fakat Akdeniz’de bir gereklilik olan konutlara kapalı balkon teşviki, konutlarda yaşam standartlarını arttırmak için %05’den %10’a çıkarılmalıdır.

1. YARI AÇIK ALANLAR TANIMLANMALI

Özellikle Kafe ve Restoran tarzı kullanımlarda yarı açık alanların önemi üniversitelerde en temel mimari tasarım dersinde dahi verilmektedir. Bu sebepledir ki planın etkin olduğu tüm alandaki bu kullanımdaki binalarda üzeri kapalı, yarı açık alanların yapılmasına göz yumulmaktadır.

Plan bu ihtiyacı tanımlamak, bu ihtiyacı tanımlayacak regülasyonlar getirmek, ve göz yumulan ihtiyacı yasal zemine getirmekle yükümlüdür.

Yarı açık alanların 10 ayak içindeki durumunda, imar alanına sayılma kıstaslarında ve malzemelerinde yapılacak açılımlar, tamamen kapatılıp binaya katılan kaçak yapılar konusunda belediyelerin müdahale edebilmesinin önünü açacaktır.

Umudum odur ki bu hayati 8 madde geçmekte olan Lefkoşa İmar Planı Değişikliğinde dikkate alınacak ve geçecek olan imar planı bu güzel şehrin güzelleşmesinde ciddi bir rol oynayacaktır. Tekrardan planı çalışan ve emeği geçen tüm arkadaşlara emekleri için bir Lefkoşalı olarak teşekkürü borç bilirim.