Tuğçe SOYADLI- Damla KARADAYI

Bazı lezzetler yalnızca damakta kalan bir tat değil, derin anlamlar taşıyan bir hikâyenin izlerini sunar bize. Kültürün, geleneğin, geçmişle kurulan bağların tatlı bir yansıması gibi, bu lezzetler her lokmada hatıraları ve dilekleri yaşatır. Aceleci Baci Helvasi ve Kıbrıs'ın zarif içeceği Sumada, tam da bu anlamlarla yoğrulmuş iki özel tat. Bir yanda, dualarla yapılmış ve dileklerle bezenmiş bir helva; sevincin, paylaşımın simgesi olmuş bir gelenek. Diğer yanda ise, Kıbrıs'ın köklü kültürünün zarafetini taşıyan badem sütlü bir serinlik, adanın sıcağında ferahlatan, kışın dost bir yudum gibi içimizi ısıtan bir gelenek.

Bu tarifler, yalnızca birer ikram değil, aynı zamanda yaşanmışlıkların, paylaşılmış güzel anların birer hatırası. Damağımızda kalan tat, aslında geçmişten bugüne uzanan bir yolculuğun izi; sevdiklerimizle, komşularımızla paylaştığımız tatlı bir tebessümün yansıması. Helvayı yaparken ve Sumada'yı hazırlarken eski zamanların, kültürün ve kalpten gelen duaların bir araya geldiğini hissederiz. Bu iki özel tarif, bizleri birer köprü gibi geçmişe bağlayarak hem damaklarımızda hem de yüreğimizde unutulmaz izler bırakır. Şimdi, bu tatların bizleri götürdüğü o anlamlı yolculuğa birlikte çıkalım.

ACELECİ BACI HELVASI

Bazı geleneksel lezzetler, kültürümüzün derin izlerini taşır ve bizleri eski anılara, hikâyelere bağlar. Bunlardan biri olan Aceleci Baci Helvasi, dileklerin kabul edilmesi için yapılan ve dualarla hazırlanan özel bir helvadır. Bu bademli simit helvası, dileklerimizin gerçekleşmesinin ardından yapılarak komşulara dağıtılır, böylece hem gönüller bir olur hem de güzel dilekler paylaşılmış olur. Bu özel helvayı yaparken bir yandan da Yasin okunarak helvaya manevi bir anlam katılır. Kısa zaman önce dilediğim bir dileğimin gerçekleşmesinden dolayı bu hafta bu helvayı sizlere de anlatmak istedim. Hadi benim nasıl yaptığıma bakalım...

Malzemelerim

• 5 bardak simit
• 5  bardak su
• 4 bardak şeker
• 4-5 avuç badem
• Tereyağı

Nasıl Yapıyorum?

• Öncelikle bademimi küçük bir tencereye koyup güzelce kaynatıyorum. Sonrasında bademlerimi kabuklarından ayırıyorum.
• Kabuğundan ayırdığım bademlerimi bir tencereye alıp tereyağında pembeleşene kadar kavuruyorum.
• Bademlerim kavrulurken önceden hazır olabilmes için suyumu ve şekerimi tencereye alıp kısık ateşe bırakıyorum. Kaynadığı zaman ateşten alacağım.
• Kavrulan bademlerimin üzerine simitimi döküyorum ve simitimi de güzelce kavuruyorum. Tabi tüm bu işlemleri yaparken birisinden yasin okuması için yardım alıyorum.
• Kavrulan simitimin üstüne önceden hazırladığım ve ılık veya soğuk olan şerbetimi döküyorum ve şerbeti çekene kadar karıştırıyorum.
• Şerbeti çektikten sonra güzelce tabaklıyorum ve  soğuduktan sonra omşularıma dağıtıyorum.

SUMADA

Sumada, Kıbrıs’ın köklü kültürel mirasından süzülüp gelen, Kıbrıs mutfağının en zarif içeceklerinden biri olan, badem sütünden yapılan özel bir içecektir. Yalnızca geleneksel bir lezzet olmanın ötesine geçerek adada derin bir simge haline gelen bu badem kokulu şurup, yaz aylarında serinleten, kış akşamlarında ise tatlı bir yoldaş olarak hemen her Kıbrıslının anılarında yer bulur. Geleneksel olarak bademlerin sıcak suda bekletilip kabuklarının ayrılması, ardından ezilerek badem sütü elde edilmesiyle başlayan bu üretim süreci özen gerektirir. Badem sütü, su, şeker ve çiçek suyuyla hazırlanıp Kıbrıs’ın doğallığını ve misafirperverliğini bir bardakta toplar. Bu zarif içecek özel günlerde, düğünlerde ve bayramlarda sunulmaktadır. Birçok Kıbrıslı ailede kuşaktan kuşağa aktarılan özel tariflerle yapılır; her aile kendi özgün dokunuşunu katarak bu geleneksel lezzeti yaşatır. Siz de Kıbrıs’ın bu zarif ve köklü lezzetini evinizde tekrar yaşatmak isterseniz, sizler için kendi yaptığım şekli ile tarifini paylaşıyorum.

1 Litre Sumada için Gerekli Malzemeler

• 200 gr. badem, kabuğuyla birlikte, çiğ ve tuzsuz
• 5-6 adet acı badem (bulamazsak kayısının çekirdeğindeki "badem"i kullanırız) veya birkaç damla acı badem özü
• 1/2 kilo (2½ su bardağı) şeker
• 800 ml (4 su bardağı) su
• 1/4 çay bardağı çiçek suyu

Hazırlanışı

Bademleri, eğer acı badem kullanıyorsam onlarla birlikte, kaynar suda 1-2 dakika bekletiyorum. Derilerinin kolayca çıkıp çıkmadığını görmek için birini ovalıyorum; eğer çıkıyorsa hepsini sudan alıyorum. Bademleri süzüp temiz bir havluya boşaltıyorum ve sıcakken derilerinin kolayca soyulması için havluyla ovalıyorum. Ardından, soyduğum bademleri durulayıp blendera alıyorum ve mümkün olduğunca ince, macun kıvamına gelene kadar öğütüyorum. Elde ettiğim bu macunu bir kaseye döküyor, ardından ölçtüğüm sudan 200 ml (yaklaşık bir bardak) ekliyor ve iyice karıştırıyorum. Bir tulupan veya tülü bir leğene, kenarları dışarıda kalacak şekilde yerleştiriyorum ve suyla karıştırdığım badem ununu üzerine boşaltıyorum. Bir kese oluşturmak için tülün uçlarını topluyor ve badem özünden “süt” çıkması için iyice sıkıyorum. Sıkılmış badem posasını tekrar kaseye koyup üzerine ölçtüğüm sudan 200 ml daha ekliyorum, karıştırıyor ve posayı yeniden tül ile süzüyorum. Badem özünden son damlasına kadar “süt” çıkması için iyice sıkıyorum. Son olarak, elde ettiğim badem "sütünü" büyük bir tencereye döküyor, üzerine şekeri ve kalan 400 ml suyu ekleyerek orta ateşte pişirmeye başlıyorum. Karışım yükselip taşabileceğinden düzenli olarak karıştırıyor ve gerekirse ısıyı düşürüyorum. Karışımın köpüğü gidene kadar sabırla karıştırıyorum. Şurup kıvamına gelince ocaktan alıyorum ve soğumasını bekliyorum. Çiçek suyunu ekleyip cam şişelere dolduruyorum. Buzdolabında saklayarak tazeliğini koruyorum. Servisini yaparken bir ölçü sumada üzerine 3-4 ölçü su veya soda ekliyorum.