BM Genel Sekreteri’nin Kıbrıs için görevlendirdiği geçici danışmanı Jane Holl Lute’un dün Kıbrıslı Türk lider Mustafa Akıncı ve Kıbrıslı Rum lider Nikos Anastaiadis’le görüşmeleri Kıbrıs’ın güneyindeki basınında geniş yer buldu.

Alithia, Lute’un liderlere Genel Sekreter Antonio Guterres’ten “zaman daralıyor, referans şartlarında acilen uzlaşın” mesajı getirdiğini yazdı.

Haberi “Zaman Daralıyor” başlığıyla manşete çeken gazete, Guterres’in Lute aracılığıyla liderlere “müzakerelerin yeniden başlamasına dair zaman olanakları daralıyor, bu nedenle iki taraf  mümkün olan en kısa zamanda müzakerenin -hem prosedüre hem de görüşülecek konulara dair- referans şartlarında (terms of reference),  uzlaşması gerekiyor” mesajını ilettiğini yazdı.

Gazete, edindiği bilgilere dayanarak Lute’un, BM’nin böyle bir anlaşma sağlanmasına yardımcı olma çabası çerçevesinde, gerek diplomatik yoldan gerek Ada’ya yeniden gelerek yapacağı yeni temaslarla katkı koymak niyetinde olduğunu ima ettiğini, ancak sonu gelmez bir mekik diplomasisine girmesinin de söz konusu olmadığını açıkça ortaya koyduğunu belirtti.

Gazete edindiği bilgilere dayandırdığı haberi, iç sayfasında detaylandırırken, Müzakereci Andreas Mavroyannis, Dışişleri Bakanı Nikos Hristodulidis ve Sözcü Prodromos Prodromu’nun da katıldığı dünkü Anastasiadis-Lute görüşmesinde Anastasiadis’in, aciliyet konusuna itiraz etmediğini kaydetti.

Habere göre Anastasiadis, Genel Sekreter’in, özlü müzakerelerin yeniden başlamasına dair referans şartlarını en kısa sürede belirleyip anlaşma tezinin, hem Guterres Çerçevesi’nin sağlamlaştırılmasına, hem de Kıbrıs Türk tarafının sağlanan yakınlaşmalarda “caydığı” meseleleri hem de bankacılık alanı gibi hiç konuşulmayan  konuların gündeme gelmesine olanak tanıyacağı görüşünü belirtti. Anastasiadis, ancak bunun yanında yeni bir çabanın ön hazırlığının iyi ve doğru yapılması gereğine işaret etti.

“GENEL SEKRETER’İN MESAJININ AKTARILDIĞI ÇOK VERİMLİ GÖRÜŞME”

Sözcü Prodromu yaklaşık iki saat süren ve “çok verimli” diye nitelediği görüşmede, Lute’un Genel Sekreter’den “taraflar, yakın gelecekte Kıbrıs sorununun çözümüne dair özlü müzakerelerin yeniden başlamasını gündeme getirecek referans şartlarında mümkün olan en kısa sürede anlaşmalıdır” mesajını getirdiğini söyledi.

Lute’un Genel Sekreter’in bu tezini uygulama yönteminin,  bundan sonrasını da netleştireceğini anlatan Prodromu, bunun muhtemelen diplomatik istişareyle olacağı öngörüsünü ortaya koydu. Lute’un  ara anlaşma veya stratejik  anlaşmaya atıf yapıp yapmadığı sorularına karşılık ise Prodromu, “böyle bir şeyden söz edildiğini duymadım” cevabını verdi.

Prodromu Anastasiadis’in Lute’a desantralizasyona dair tezlerini aktarma fırsatı bulduğunu belirterek, “yani, yetkilerin (devletlere) aktarılmasıyla ama istenen çözümün zeminini de değiştirmeden, işleyebilir bir çözüm başarabileceğimizi” dedi.

Gazete edindiği bilgilere dayanarak Anastasiadis’in  bu konuda, “federasyondan başka bir çözüm arzulamadığını ve hedefinin de BM kararları temelinde bir çözüm olmaya devam ettiğini” vurguladığını kaydetti.

Habere göre Prodromu, Anastasiadis’in, Ulusal  Konseyi’nin son toplantısında söz verdiği gibi Konsey’i  Lute ile görüşmesi konusunda bilgilendireceğini söyledi.

Gazete Anastasiadis’in, yakın geçmişte söylediği gibi, hemen önümüzdeki dönemde Kıbrıs Rum halkını bilgilendirmesi, tez ve görüşlerini alenen ortaya koyması olasılığı bulunduğuna işaret etti.

Gazete  Lute’un Cumhurbaşkanı Akıncı ile görüşmesine dair Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Barış Burcu tarafından yapılan açıklamayı da okurlarına, “Akıncı Lute’a… Ucu Açık Prosedürlere Hayır… Kıbrıslı Türk Lider Bunun Paralelinde Siyasi Eşitliğin ve Etkin Katılımın Önemine Vurgu Yaptı”  başlık ve spotlarıyla aktardı.

Politis “Lute Karşılıklı Anlayış Anlaşması Arıyor… BM Genel Sekreteri’nin Danışmanı Geldi, Gördü, Dinledi ve Tekrar Gelecek” başlığıyla manşete çektiği haberinde, Lute’un liderlerle dünkü görüşmelerinden anlaşıldığı kadarıyla murad edilenin; tarafların Guterres Çerçevesi’nden tam olarak ne anladıklarının, yakınlaşmaların neler olduğu ve yeni bir çabada usulün ne olacağının –mümkünse en az belirsizlikle­- belirlenmesi olduğunu yazdı.

Gazeteye göre “prosedürün hangi noktada olduğu, yakınlaşmaların hangileri olduğu, Guterres Çerçevesi’nin tam olarak ne ihtiva ettiği ve izlenmesi gereken usulün ne  olacağı konusunda, taraflar, temaslarına dün başlayan ve yakında geri gelmesi beklenen Jane Holl Lute’un arabuluculuğunda bir karşılıklı anlayış anlaşmasına varmaya çalışacak.

“RUM TARAFININ YENİ FİKİRLERİNİ, BUNLARIN GUTERRES ÇERÇEVESİ’NE VEYA REFERANS ŞARTLARINA NASIL KATILABİLECEĞİNİ NOT ETTİ”

Genel Sekreter’in geçici özel danışmanı Lute’un Akıncı ve Anastasiadis ile ikişer saat süren görüşmelerinde müzakerelerde açık meselelerin “derinine indiği”, Rum tarafının yeni fikirlerini ve bunların Guterres Çerçevesi’ne veya ‘referans şartları’na nasıl  katılabileceğini” not etti. Lute  yeni desantralize federasyon fikirlerinin iki bölgeli iki toplumlu federasyondan farklı mı olduğunu anlamak için sorular sordu.

Bilgi sahibi kaynaklara dayanarak “hedefin, tarafların Guterres raporunun tavsiyeleri temelinde, en az belirsizlik içerecek bir ortak açıklama şeklini alabilecek ve yeni prosedürden önce sağlam bir karşılıklı anlayış zemini oluşturacak bir anlaşma yönünde çalışmaları olduğunu” yazan gazete, Rum kaynakların ise Politis’e bir ara anlaşmanın söz konusu olmadığını, yeni prosedürün anlaşma ve tamamlanma hedefi taşıması gerektiğini söylediğine dikkat çekti.

Habere göre murat edilen karşılıklı anlayış; bütün müzakere başlıklarında bugüne kadar sağlanan yakınlaşmaları, Crans Montana’da görüşülen Guterres Çerçevesi’nin tam olarak ne ihtiva ettiği, 26 Ekim’de liderler arasında konuşulanları ve yeni çabada izlenecek usulü bağdaştırmaya çalışacak.

Gazete, Anastasiadis’in Lute’a desantralize federasyon yaklaşımını aktarırken “tek egemenlik, tek uluslararası temsiliyet ve tek vatandaşlığın idamesinin kesin olduğunu” vurguladığını da ekledi. 

Öte yandan Fileleftheros “Gerçeğin Zamanı Geldi” başlıklı haberinde, müzakerelerin yeniden başlamasına dair ön şartların ve taraflarda iyi niyetin olup olmadığı açısından gerçeğin zamanının geldiği yorumunu yaptı.

Gazete Rum tarafının, “çok olumlu” değerlendirdiği Lute’un dünkü ziyaretinin gerek Guterres Çerçevesi gerek Kıbrıs Türk tarafını sorumlu tuttuğu genel meselelerin netleşmesi açısından “iyi bir fırsat” gördüğüne dikkat çekti, Kıbrıs Türk tarafının sunduğu haritayı geri çekmesini örnek gösterdi.

Bu süreçte tarafların her birinin iyi niyetinin, ortaya koyacakları meselelere göre ortaya çıkacağını yazan gazete, “örneğin, Güvenlik ve Garantiler konusunun ötesinde  diğer tarafça hidrokarbonlar konusu talep edilemez” ifadesine yer verdi.

LUTE’A “VETO HAKKI VE  DEVLETİN İŞLEYEBİLİRLİĞİNE ETKİLERİNİ” ANLATTI

Gazete Anastasiadis’in “desantralize federasyon” tezini Lute’a aktarırken vurguladıklarına dair edindiği bilgiyi de ayrı başlık altında şöyle detaylandırdı:

“Başkan Anastasiadis, yanlış anlamaları önlemek için, önerisinin tamamen devletin nasıl daha işleyebilir olabileceği ve iki taraf arasında sürtüşmelere neden olabilecek gizli tehlikelerden nasıl kaçınılabileceği ile ilgili olduğunu aktardı. Lute’a, Kıbrıs Türk tarafının bütün meselelerde sahip olmak istediği veto konusunu ve bu tezden devlet işleyişinde doğabilecek sorunları vurguladı. Yine, bağımsızlıktan hemen sonra ortaya çıkan sorunları gündeme getirenin de bu tür konular olduğuna işaret etti.”