Kıbrıs’ta 1974 Ağustos’undan beri iskâna kapalı olarak asker kontrolünde bulunan Maraş (Varosha) yalnızca Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi kararları değil, KKTC’de oluşturulan ‘Taşınmaz Mal Komisyonu’na göre de yasal sahiplerine “iade” kapsamında yer alıyor.

Maraş’a yönelik müracaatların Taşınmaz Mal Komisyonu’nda görüşülmesi için öncelikle bu alanın “askeri bölge” statüsünden çıkartılması gerekiyor. Bunun için de Bakanlar Kurulu kararına ihtiyaç var.

Anayasa’nın geçici 10’uncu maddesine göre ‘güvenlikle ilgili’ konularda Bakanlar Kurulu’nun yetkisi ortadan kalkıyor. Bir anlamda, ‘Kapalı Maraş’ın askeri bölge statüsünden çıkartılması için Türkiye Genelkurmayı ya da Ankara’daki hükümetin onayına ihtiyaç duyuluyor.

Askeri bölge statüsünden çıkartılırsa ne olacak?

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin de yasallık kazandırdığı Taşınmaz Mal Komisyonu’na göre, bir mülk eğer askeri bölge değil ya da içerisinde eşdeğer hak sahibi bir kullanıcı yoksa makul sürede yasal sahiplerine iadesi gerekiyor. İadenin yanı sıra ayrıca yasal sahiplerine ‘kullanım kaybı’ da tazminat olarak ödeniyor.
“Taşınmaz Malların Tazmini, Takası Ve İadesi Yasası”na göre Kapalı Maraş’ın askeri bölge statüsünün iptaliyle başlayacak süreç “tazminat”tan önce “iade”yi öne çıkarıyor.
Kapalı Maraş’ta herhangi bir mülkiyet ya da kullanım olmadığı, ayrıca okul, hastane gibi kamu yararına tahsis edilen bina da bulunmadığı için “yasal sahiplerine” iade hemen gündeme geliyor.
 

Kaç müracaat var?

Doğrulanmış ve teyit edilmiş bilgilere göre ‘Taşınmaz Mal Komisyonu’na bugüne kadar Kapalı Maraş’la ilgili kişi ya da şirketlerden 338 farklı müracaat dosyası var.
Bu dosyaların henüz hiçbiri açılmadı!
Kapalı Maraş’ın toplam 4 bin 638 dönümlük arazisinde bu müracaatlar, yarıdan fazlayı 2 bin 438 dönümü kapsıyor.

312 milyon Sterlin

‘Taşınmaz Mal Komisyonu’nda ayrıca henüz dokunulmamış 5 bini aşkın dosya var. Toplam müracaat sayısı ise 6.740.
2020’de 67 yeni başvuru oldu.
Bu müracaatların 1.245’i sonuçlandırıldı. 201’i de geri çekildi, ya teklif kabul edilmedi, ya işlem sorunlu oldu.
‘Taşınmaz Mal Komisyonu’nda Maraş dışında sonuçlandırılan tüm dosyaların tazminatı için 312 milyon 118 bin sterlin kaynağa ihtiyaç var. Türk Lirası karşılığı güncel kurla 3.3 milyarı aşkın bir rakamdan söz ediyoruz. Bu para ödenirse mülkiyet sorununun yalnızca % 1.8’i çözümlenmiş oluyor.
Bugüne kadar 200 milyon sterline yakın ödeme yapıldığını da anımsatalım.

Rakamlar neydi?

Adanın kuzeyinde 1 milyon 400 bin dönüme yakın Kıbrıslı Rum mülkiyeti var. Bugüne dek 17 bin 500 dönüm parası ödenerek Kıbrıslı Rumlardan satın alındı. 
Yine kuzeyde, Kıbrıslı Türklerin sahip olduğu yasal mülkiyet ise 383 bin dönüm olarak hesaplanıyor.

Kıbrıslı Türklerin güneyde bıraktığı mülkün de 455 bin dönüm olduğunu yeniden anımsatalım.

Yeniden Maraş’a dönelim

Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi kararı yanı sıra ‘Taşınmaz Mal Komisyonu’ da (Kapalı) Maraş’ta yasal sahiplerine iadeyi işaret ediyor.
Peki o zaman Türkiye Toplu Konut İdaresi ya da şehir plancıları ne çalışması yapıyor?