• Kadın gazeteciler, herhangi bir kota olmadan, mücadeleleriyle, becerileriyle deyim yerindeyse ‘söke söke’ medyada konum kazanıyorlar

Dün 8 Mart’tı…
Çiçekler, buketler, hediyeler, ikramlar bir yana biz esas meseleye bakalım:
Toplumsal yaşamda kadın-erkek eşitliğinin neresindeyiz?
Muhtemelen medyanın ezici çoğunluğu dün, ‘Dünya kadınlar günü kutlu olsun, yaşasın kadın-erkek eşitliği’ diye bağırdı.

O zaman gelin, kadın-erkek eşitliğini görmek için önce medyaya bakalım; yani bizim Kuzey Kıbrıs medyasına...

Medya içeriklerinin nasıl bir kadın algısı yarattığı elbette önemli bir mesele ama bugünkü yazımızın konusu içerikler değil, içerikleri üretenler ve yönlendirenlerin cinsiyet profilleridir.

Medyamızda artık kadınlar var
Yakın Doğu İletişim Fakültesi Radyo TV Sinema Bölümü öğrencisi Kurtuluş Sözmen’le geçen Cuma ve Cumartesi günleri çok hızlı bir araştırma yaptık. Araştırma verilerini kısaca özetleyecek olursak, medyamızda artık ‘ciddi bir kadın varlığı’ ndan sözedebiliriz. Tabii ki tam bir kadın-erkek eşitliği sözkonusu değil ama geçmişle kıyaslanınca kadınlar bugün medyamızda çok daha önemli bir rol oynuyorlar.

Araştırmayı nasıl yaptık?
Kurtuluş Sözmen ile KKTC’de yayınlanan günlük gazetelerden 13 tanesinin ve sadece internette yayın yapan gazetelerin 12 tanesinin künyelerindeki isimleri ve köşe yazarlarını inceleme olanağı bulduk. Bu arada Kıbrıs Türk Gazeteciler Birliği üyelerinin isimlerini gözden geçirdik. Radyo ve televizyon medyasını araştırma olanağı bulamadık ama bu alanlardaki verilerin genel tabloyu fazla değiştireceğini sanmıyorum.

Muhabirler kadın ağırlıklı
En dikkat çekici bulgu, ‘muhabir’ kategorisindeki gazetecilerin çoğunluğunu kadınların oluşturmasıydı. KTGB üyeleri arasında aşağı yukarı bir kadın-erkek dengesi bulunuyor. Ancak emekli, fahri üyeler ile çalıştığı yer bilinmeyen veya yurt dışına yerleştiği belirtilen isimler çıkarıldığında geriye kalan (yani aktif gazetecilik yapan) üyelerin % 51’ini kadınların  oluşturduğunu saptadık.
Rakam olarak ortaya çıkaramadık ama gazetelerdeki imzalara bakınca, bir de spor muhabirlerinin ezici çoğunluğunu erkeklerin oluşturduğu dikkate alınınca, sadece muhabirlik yapan gazeteciler arasında, kadın oranının % 60’ın üzerine çıktığını tahmin ediyoruz.

Yönetimde kadınlar az
Muhabir profilindeki olumlu tabloya karşılık, yönetici statülerinde maalesef fazla kadın göremiyoruz. Medya içeriklerinin yönlendiricisi sayılan Genel yönetmeni ve Yazı İşleri Müdürü olarak, 13 gazetenin künyesinde tek bir kadın ismini göremedik. Sadece 2 kadın ismine, daha alt düzey sorumluluk sayılan haber müdürü kategorisinde rastladık.

Halkın Sesi, Afrika, Kıbrıs, Havadis Kıbrıs, Haberal Kıbrıslı, Ortam, Volkan, Yenidüzen, Kıbrıs Postası, Star Kıbrıs, Vatan, Detay ve Diyalog gazetelerini inceledik.
Rakamlar şöyle:

Genel Yayın Yönetmeni:
Kadın 0
Erkek 13

Yazı İşleri Müdürü
Kadın 0
Erkek 13

Haber Müdürü
Kadın 2 (Fayka Arseven – Yenidüzen; Canan Onurer – Kıbrıs Postası)
Erkek 11

Editörler
Gazetelerdeki toplam 20’den fazla editörlüğün sadece 3’ünde kadın ismini görüyoruz.

Köşe Yazarları
Kadın % 18
Erkek % 82

Reklam Müdürü
13 gazetenin 6’sının künyesinde reklam müdürü olarak kadın ismi yazıyor.

İnternet gazeteleri

Güncel Kıbrıs, Haber KKTC, Kıbrıs Haber, Kıbrıs Ada Haber, Kıbrıs Online Haber, Gazete 360, Kıbrıs Son Dakika, Kıbrıs Time, Kıbrıs 365, Gazedda Kıbrıs, Kıbrıs Manşet ve Gündem Kıbrıs adlı, sadece internet ortamında yayın yapan gazeteleri inceleme fırsatımız oldu.
İnternet gazetelerinde, yönetici statüsündeki kadın oranı, basılı gazetelere göre biraz daha iyi.  12 internet gazetesinin 3 tanesinin genel yayın yönetmenliğini kadınlar yürütüyor:
Aysu Basri Akter(Gazete 360),
Şermin Sarro(Kıbrıs Ada Haber)
Petek Çağlar Şahin(Kıbrıs Haber)

Yine internet gazetelerinde 4 kadın editörün isimlerine rastlıyoruz.

Yenidüzen’de durum
Yenidüzen’de kadın oranı, Kuzey Kıbrıs medyasındaki ortalamanın üzerine çıkıyor.
Ancak, en üst düzey 3 sorumluluk olan Genel yayın Yönetmenliği, Yazı İşleri Müdürlüğü ve Yayın Koordinatörlüğü erkeklere ait.
Haber müdürü kadın, 4 editörden 2’si kadın, muhabirlerin tamamı kadın. Yani alt taraflarlarda kadın ağırlıklı bir üretici kadro bulunuyor.
Yazar kadrosunun yaklaşık % 40’ı kadınlardan oluşuyor ve bu % 18 olan genel ortalamanın çok üzerinde.

Yenidüzen’le birlikte dağıtılan GAİLE ve ADRES dergilerinin içeriğini hazırlayan isimler arasında aşağı yukarı bir kadın-erkek dengesine rastlıyoruz.

Yenidüzen Spor’da aşırı dengesizlik
Yenidüzen spor sayfalarındaki haber ve köşe yazılarında imza sahibi olarak saptadığımız toplam 21 ismin maalesef sadece 1 tanesi kadın adı taşıyor: Çilen Ulusoy.
Spor dünyasındaki futbol ağırlığını ve bunun da bir erkek meselesi gibi sürdürüldüğü realitesini bilmemize ragmen, spor kadrosu, Yenidüzen’deki kadın-erkek dengesini, aşırı derecede bozuyor.

Eskiden nasıldı
Medyamızdaki kadın erkek dengesini daha iyi anlamak için, eski gazete arşivlerine de bir göz attık. 21 Nisan 1975 ve 3 Mart 1977 tarihli Bozkurt’a, 1 Ekim 1985 tarihli Kıbrıs Postası’na, 15 Ekim 1985 tarihli Birlik’e ve 1 Ağustos 1989 ile 26 Ağustos 1989 tarihli Kıbrıs gazetelerini künyelerini ve sayfalarını inceledik. Sahip, Genel Yayın Yönetmeni, Yazı İşleri Müdürü, Haber Müdürü, muhabir v.s. olarak tek bir kadın ismine rastlamadık. Sadece 1 Ekim 1985 tarihli Kıbrıs Postası’nın yazarları arasında tek bir kadın ismine rastladık; Gülsade Bayboğa.

Elbette bakamadığımız daha başka gazeteler de vardı, bir de TAK ile Bayrak radyo ve televizyon kadrosunu düşündüğümüzde, geçmiş medyamızdaki kadın sayısının daha fazla olduğunu tahmin edebiliriz. Ama bugünle kıyasladığımızda kuşkusuz medyadaki kadın oranı çok daha dengesizdi.

Sonuç
Eskiye göre medyamızdaki kadın-erkek dengesi bugün daha iyi. Bunda en büyük pay tabii ki kadın gazetecilerin. Herhangi bir kota olmadan, mücadeleleriyle, becerileriyle deyim yerindeyse ‘söke söke’ medyada konum kazanıyorlar.
Ancak, özellikle medya yönetici  kadrolarında kadınların azlığı, medyamızdaki kadın-erkek eşitliği açısından bir sorun ve daha gidilecek çok yol olduğunu gösteriyor.

(.)Yakın Doğu İletişim Fakültesi Radyo TV Sinema Bölümü öğrencisi Kurtuluş Sözmen’e yardımlarından dolayı teşekkürler