Türkiye’nin Kıbrıs’a yönelik askeri müdahalesinin üzerinden neredeyse yarım asır geçerken, adanın yeni gizli belgelerİ tartışmaya açılıyor.

15 Temmuz 1974 darbesiyle adaya el koyan Atina cuntasının, 20 Temmuz Harekâtı öncesinde buradaki askerlere “Merak etmeyin, bir tatbikat yapılıyor” dediği açıklandı.

"Glaukos" denizaltısının komutanı, o zamanki amiral Vasilios Gavriel tarafından savaş günlüklerine dayanarak derlenen gizli raporun içeriği Manolis Kalatzis imzası ile Politis’te yayınlandı.

ABD'nin Yunanlı diktatör Ioannidis'e verdiği güvenceler bağlamında, askeri harekata seyirci kalındığı, o dönem Yunanistan’ın Kıbrıs’ta bulunan iki modern deniz altısını harekete geçirmediği belirtildi.

"Glaukos" denizaltısının komutanı, o zamanki amiral Vasilios Gavriel’in savaş günlüklerinden oluşturulan rapora göre Yunanistan o dönemde Almanya'dan son teknoloji ürünü dört denizaltı satın almış ve donanmasına katmıştı.

Bu denizaltılardan ikisi, "Glaukos" ve "Nireus", Türkiye’nin çıkartması sırasında Kıbrıs açıklarındaydı. Ancak, Yunan Deniz Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığı'nın emriyle Kıbrıs'taki hareketleri iki kez iptal edildi.

Rapora göre 19 Temmuz 1974'te Türklerin çıkarma hakkında bilgiler yoğundu. Yunan darbe komutanı Ioannidis ise Kıbrıs halkına güvence verdi. Türk çıkarma filosu Girne dışındayken bile, talimat şöyleydi: "Merak etmeyin, bir tatbikat yapılıyor."

Yine savaş günlüklerine göre Yunan Donanması, denizaltıları tatbikatlar için Salamis donanma istasyonundan çıkarmış, daha sonra Türk donanması ile çatışmaya girmemeleri konusunda net talimatlar verilmişti.

Glaukos denizaltısının komutanı, amiral Vasilios Gavriel’in günlüklerine göre Yunan Denizaltı Komutanlığı, Türkiye ile Kıbrıs arasında devriye için 19 Temmuz 1974’ta NATO'ya DY 541 numaralı bir sinyal gönderdi. Bu sinyale hiçbir zaman net ve ikna edici bir cevap verilmedi.

Politis’in yayınladığı belgelerde Ağustos 1974'te Cenevre'deki görüşmelerin başarısızlıkla sonuçlanmasından sonra da Konstantin Karamanlis’in "Triton" ve "Proteus" denizaltılarını Kıbrıs'a göndermeye karar verdiğini, ancak, bu adımın ileriye taşınmadığı yer aldı.

Belgelere göre AN140600/8 sinyali 14 Ağustos'ta saat 05:00'te yayınlandı. Denizaltılar harekete geçti, ancak, gece 21:50'de Kıbrıs'a doğru yola çıktıklarında tekrar geri dönmek için yeni bir sinyal (AN5931) aldı.  (Yenidüzen | Politis)