Serap ŞAHİN

Merkez Bankası geçtiğimiz günlerde 2023 yılının üçüncü çeyrek raporunu yayınladı. Bu verilere göre Kıbrıs’ın kuzeyinde faaliyet gösteren bankalardaki mevduatların büyüklük ve hesap adedi sayısı güncellendi.

Verilere göre, Kıbrıs’ın kuzeyindeki 1 milyon 352 bin 178 mevduat hesabının sadece 1424 adeti yani yüzde 0,1’i; tüm banka mevduatlarının yüzde 25’ini elinde tutuyor…

Söz konusu verilerle ilgili değerlendirme yapan Bağımsızlık Yolu Güzelyurt Bölge Sorumlusu Celal Özkızan, “Nüfusun sadece %0.25’i, ülkedeki kaynakların üzerine çökmüş durumda. İşin içine kayıt dışı parayı, gayrimenkul servetleri ve lüks menkul servetleri de kattığımızda, toplumun yüzde 1’ini geçmeyecek çok küçük bir ultra zengin azınlıktan söz ediyoruz” dedi.

YENİDÜZEN’e konuşan Devlet Planlama Eski Başkanı Ödül Muhtaroğlu ise veriler ilişkin yaptığı değerlendirmesinde, Hükümetin piyasayı ucuzlatacak önlemler almadığına işaret ederek, insanların geçim derdinden mevduat hesabına yönelemediklerini vurguladı.

Bankalar Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Olgun Önal ise “Toplam mevduatın şu kadarını kontrol ediyor şeklindeki ifadeler doğru değil. Toplam mevduat tutarının ve dolayısıyla tasarruf miktarının artıyor olması önemli” dedi.

1 milyon 350 bin mevduatın yüzde 25’i, yüzde 0,1’in elinde

Merkez Bankası geçtiğimiz günlerde 2023 yılının üçüncü çeyrek raporunu yayınladı; Kıbrıs’ın kuzeyinde faaliyet gösteren bankalardaki mevduatların büyüklük ve hesap adedi sayısı güncellendi.

2023 yılının üçüncü çeyreğine ilişkin veriler incelendiğinde; 1 milyon 350 bin mevduat hesabının yüzde 32,66’sını 0 TL – 200 bin TL, yüzde 30,44’ünü 200 bin TL ile 1 milyon TL, yüzde 36,7’sini 1 milyon TL ile 10 milyon TL ve yüzde 0,1’ini 10 milyon ile 50 milyon TL arası para içeren mevduat hesapları oluşturuyor.

Verilere göre; Kıbrıs’ın kuzeyindeki 1 milyon 352 bin 178 mevduat hesabının sadece 1424 adeti yani yüzde 0,1’i; tüm banka mevduatlarının toplamının yüzde 25’ini elinde tutuyor…

Devlet Planlama Eski Başkanı Ödül Muhtaroğlu:

“Vatandaşın mevduatta geliri kalmadı”

Hükümetin piyasayı ucuzlatacak ve enflasyonu durduracak politikaları hayata geçirmediğini belirten Muhtaroğlu, “Katma değer vergisi (KDV), ithalat vergisi ve fonlarda indirim yapmadılar. İthalatta kur sabitlemesine gitmediler ve böylece piyasanın daha da pahalı olmasını sağladılar. Dar gelirlilerin ve orta gelirlilerin de bir şekilde tasarruf yapma imkânı kalmadı. İnsanlar ancak gelirleri ile geçimlerini sağlamaya, çocuklarının eğitim masrafını ve sağlık harcamalarını karşılamaya çalışıyorlar. Mevduata gelirleri kalmıyor” şeklinde konuştu.

“Toplumda yoğun bir fakirleşme var”

Devlet Planlama Eski Başkanı Ödül Muhtaroğlu Merkez Bankası’nın 2023 yılı 3.çeyrek bültenindeki mevduat verilerine göre toplumdaki küçük bir kesimin mevduatları artarken,  fakirleşme ve satın alma gücünün düşmesinden dolayı toplumun büyük bir kısmının artık mevduata yönelemediğine dikkat çekti.

Son 4-5 yıllık sürece göre, dövizdeki yükselişler ve enflasyon rakamlarındaki artışla, toplumda yoğun bir fakirleşme olduğuna işaret eden Muhtaroğlu, “Kurlar kontrol altına alınamıyor. Uzun dönem Türkiye’de düşük faiz politikası yürürlükteydi ve bundan dolayı da Türkiye’de kurlar da artmıştı, enflasyon da artmıştı. Bu durum buraya da sirayet ediyor. Kur artışlarını Türkiye’den çok daha fazla hissediyoruz. Çünkü bizim piyasamızda Türkiye’ye nazaran çok daha fazla döviz kullanılıyor. Tüketilen malların % 90-95’i de yurt dışından ithal edildiği ve ülkeye dövizle geldiği için o da ayrı bir pahalılık yaratıyor” ifadelerine yer verdi.

“İnsanlar altınlarını bozdurmaya başladılar”

Halkın geçinemediği için altınlarını bozdurmaya başladıklarını belirten Ödül Muhtaroğlu, “Bir ülkede altın bozulmaya başladıysa, insanlar zor durumdadır. İnsanların kullanacağı mevduatları da bitti ve son çare olarak altınlarını bozdurmaya başladılar. Bütün bunlar bize ülkede ekonominin ve halkın gelir düzeyinin de günden güne düştüğünü gösteriyor. Gelir dağılımı da çok dağıldı” dedi.

İstatistik Kurumu’nun yayınladığı Hanehalkı bütçe anketine işaret eden Muhtaroğlu, “Orda da durum aynı. Toplumun gelir düzeylerine baktığımızda en alt gelir düzeyinde olan %20 ile en üst gelir düzeyinde olan %20’nin arasındaki fark 6,5 kata çıktı. Bu oran uluslararası literatürde çok büyük bir farktır ve gelir dağılımının son derece bozuk olduğunu bize gösteriyor” ifadelerine yer verdi.

Kuzey Kıbrıs Bankalar Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Olgun Önal:

“Şu kadarını kontrol ediyor şeklindeki ifadeler doğru değil”

Merkez Bankası’nın paylaştığı verilerin hesap sayısını gösterdiğini belirten Kuzey Kıbrıs Bankalar Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Olgun Önal, “Bir kişiye ait 100 bin TL’lik mevduat hesabı yanında 50 milyon TL’lik mevduat hesabı da olabilir. İki ya da daha fazla bankada farklı tutarlarda aynı müşterinin hesapları da olabilir” dedi.

Söz konusu verilerin müşteri sayısı dikkate alınarak hazırlanmadığına dikkat çeken Önal, “Toplam mevduatın şu kadarını kontrol ediyor şeklindeki ifadeler doğru değil. Toplam mevduat tutarının ve dolayısıyla tasarruf miktarının artıyor olması önemli” şeklinde konuştu.

Orta ölçekli tasarruf miktarını gösteren 1-10 Milyon TL arasındaki hesapların hacmi ve sayısının yüksek olduğuna işaret eden Önal,  “Küçük ölçekli tasarrufları gösteren 1Milyon’a kadarki mevduat hesapları neredeyse tüm mevduatın %50’sine yakın ve burada da hem hacim hem de adet artışı var. Bu da çok önemli bir veri. Tabana da yaygın bir birikim ve tasarruf eğilimini Tablo’da görebiliyoruz. Bu finansal sistemimiz açısından önemli bir pozitif özellik” ifadelerine yer verdi.

Bağımsızlık Yolu temsilcisi Celal Özkızan:

“Nüfusun sadece %0.25’i, ülkedeki kaynakların üzerine çökmüş durumda”

Bir süredir bu konuyu gündemde tutan servet vergisi konusunda adım atılmasını talep eden Bağımsızlık Yolu'nun Güzelyurt Bölge Sorumlusu Celal Özkızan, hesapların yüzde 90’ının çok küçük olduğunu, yüzde 8’inin 200 bin TL ile 1 milyon TL arasında olduğuna dikkat çekti.
10 milyon TL’den fazla mevduatın 1424 adet olduğunun altını çizen Özkızan, “Bu hesaplar, bankalarda bulunan tüm mevduat hesaplarının sadece %0,1’ini oluşturuyor. Buna rağmen, bu küçücük ultra zengin grubun toplamda 37 milyar 391 milyon 600 bin TL, yani 1 milyar Sterlinden fazla mevduatı var” dedi.

Özkızan, bu rakamı şöyle yorumladı:

“Bir diğer deyişle, bu küçücük grup tek başına bütün banka mevduatlarının yaklaşık %25’ini (çeyreğini) elinde tutuyor. Nüfusun sadece %0.25’i, ülkedeki kaynakların üzerine çökmüş durumda. İşin içine kayıt dışı parayı, gayrimenkul servetleri ve lüks menkul servetleri de kattığımızda, toplumun yüzde 1’ini geçmeyecek çok küçük bir ultra zengin azınlıktan söz ediyoruz.”
 

“Sorun, halk ile ultra zenginler arasındadır”

“Okul, hastane ve yol yapacak kaynağımız yok, çünkü bu kaynağımızı bu ultra zengin grup çalmış durumda” diyen Celal Özkızan yaptığı yazılı açıklamasında şu ifadelere yer verdi:

“Özel sektörde daha düzgün maaş ve çalışma koşulları sağlanamıyor, çünkü özel sektöre hükmeden bu ultra zenginler, bugüne kadar hükümete gelmiş tüm partilerin siyasetçilerini paralarıyla ellerinde tutuyorlar. Sorun kamu çalışanı – özel sektör çalışanı arasında değildir. Sorun Kıbrıslı-Türkiyeli sorunu da değildir. Sorun yerli-yabancı sorunu da değildir. Asıl sorun, halk ile ultra zenginler arasındadır, emek ile büyük sermaye arasındadır.”