Cansu Nazlı
[email protected]

“İnsan hayatı ancak bir defa yaşanır ve kararlarımızın hangilerinin doğru hangilerinin yanlış olduğunu kestiremememizin nedeni, verili bir durumda ancak bir tek karar verebilecek olmamızdır: ikinci, üçüncü ya da dördüncü yaşamımız yok ki çeşitli kararlarımızı birbirleriyle karşılaştıralım. Bu açıdan tarih insan yaşamlarına benzer. Çeklerin sadece bir tek tarihi vardır.
1618 tarihinde Çek prenslikleri bütün cesaretlerini toplayıp Viyana’da hüküm sürmekte olan imparatora duydukları hıncın belirtisi olmak üzere imparatorun yüksek düzeyde iki görevlisini Prag Şatosu’ndaki bir pencereden aşağıya attılar. Başkaldırıları Otuz Yıl Savaşları’na, bunlar da Çek ulusunun toptan yok edilmesine yol açtı. Çekler cesaret gösterecek yerde temkinli mi davransalardı? Cevabı basit gibi gelebilir; değildir.
Üç yüz yirmi yıl sonra, 1938’deki Münih Konferansı’nın ardından dünya Çeklerin ülkesini Hitler’e kurban etmeye karar verdi. Çekler kendilerinin sekiz katı bir güce karşı ayaklanmaya mı kalkışmışlardı? 1618’in aksine temkinli davranmayı seçtiler. Koşullu da olsa boyun eğmeleri II. Dünya Savaşı’na yol açtı, bu da ülkelerinin bağımsızlığının on yıllar hatta belki de yüzyıllar boyunca elden gitmesiyle sonuçlandı. Temkinli davranacak yerde cesaret mi gösterselerdi? Ne yapsalardı?
Çekoslovak tarihi yinelenebilseydi, elbette her defasında iki olasılıktan birini sınamak ve sonuçları karşılaştırmak isterdik. Böyle bir deney olmaksızın, bu konuda ileri sürülecek bütün düşünceler birer varsayımdan öteye gitmeyecektir.
Einmal ist keinmal. Bir kere olan şey hiç olmamış demektir. Ne Çeklerin tarihi ne de Avrupa’nın tarihi bir kere daha yinelenecek. Çeklerin ve Avrupa’nın tarihi, insanlığın talihsiz deneyimsizliğinin kaleminden çıkma bir çift karalamadır. Tarih insan yaşamları kadar hafiftir; dayanılmaz derecede hafif, bir tüy kadar, yukarı doğru süzülüp havaya karışan toz, yarın varolmayacak herhangi bir şey kadar hafif.” M. Kundera, Varolmanın dayanılmaz hafifliği, syf. 230