1974’te savaş esnasında Kıbrıslırum askerlerin Doğruyol’a düzenlemiş olduğu saldırı esnasında öldürülen Mustafa Hüseyin ve Erdoğan Derviş’ten geride kalanlar, Tekke Bahçesi’nde yürütülmüş olan kazılarda yedi kişinin birlikte gömülmüş olduğu tek bir mezarda bulunarak kimliklendirildiler ve 13 ve 15 Aralık 2023 tarihlerinde Ambeligu ve Tekke Bahçesi’nde düzenlenen devlet törenleriyle defnedildiler. Onlara bu son veda törenleri oldukça hüzünlü geçti...

Tekke Bahçesi’nde yedi kişinin defnedilmiş olduğu tek bir mezarda bulunan Mustafa Hüseyin ve Erdoğan Derviş için 13 ve 15 Aralık 2023 tarihlerinde Ambeligu ve Tekke Bahçesi’nde düzenlenen cenaze törenleri ardından askeri törenlerle toprağa verildiler. Doğruyol’da öldürülüp Tekke Bahçesi’ne 1974’te birlikte gömülmüşlerdi... Mustafa Hüseyin doğduğu yere, Ambeligu’ya (Bağlıköy) defnedilirken, Erdoğan Derviş ise kalıntılarının bulunmuş olduğu Tekke Bahçesi’ndeki mezara yeniden defnedildi. Biz de Tekke Bahçesi’ndeki cenaze törenine katılarak, Erdoğan Derviş’in ailesinin derin acısını paylaştık...

TEKKE BAHÇESİ’NDEKİ TÖREN...

Lefkoşa’da, Tekke Bahçesi Şehitliği’nde dün yani 15 Aralık 2023 Cuma günü sabah saat 10.00’da düzenlenen törene devlet yetkililerinin yanısıra askeri komutanlar ve Erdoğan Derviş’in yakınları katıldı. Cenaze törenine Kayıplar Komitesi Kıbrıslıtürk Üyesi Hakkı Müftüzade’nin yanısıra Kayıplar Komitesi Kıbrıslıtürk Üye Asistanı Arkeolog Demet Karşılı, Kayıplar Komitesi’nde çalışan arkeolog, psikolog, antropolog ve genetikçilerden oluşan büyük bir ekip de katıldı. Cenaze nedeniyle dün kazılara bir gün ara verildi ve böylece cenazeye katılmak isteyen Kayıplar Komitesi çalışanlara bu olanak Kayıplar Komitesi Kıbrıslıtürk Üye Ofisi tarafından sağlandı... Cenaze törenine Şehit Aileleri ve Malul Gaziler Derneği Başkanı Gürsel Benan ve dernek yetkililerinden bir ekip de katıldı.

DEVLETİN HABER KURUMLARI TEKKE BAHÇESİ’NDEKİ TÖRENDE YOKTU...

Gözlemleyebildiğimiz kadarıyla cenaze törenine BRT, TAK gibi devletin resmi haber kurumları katılmadı, bunun nedeninin Dışişleri Bakanlığı’na bağlı Protokol Dairesi’nin bu kurumları bilgilendirme yapmaması olduğu ileri sürüldü... Geçmişte, normalde Dışişleri Bakanlığı’na bağlı Protokol Dairesi askeri devlet töreni yapılacak olan bu tür cenazeler hakkında devlet kurumlarını bilgilendirmekteydi.  Cenaze töreninin yapılacağına ilişkin haber de bu kurumların resmi gündemine girmedi çünkü ilgili kaymakamlıklar da bu konuda bilgilendirme yapmadı... Bunun Dışişleri Bakanlığı Protokol Dairesi’nden mi, kaymakamlıklardan mı yoksa başka bir resmi makamdan mı kaynaklanıp kaynaklanmadığını bilmiyoruz...

ALİ MEHMET’İN MEZARINDA BULUNDULAR...

Şubat 2020’de yürütülen kazılarda, üstünde “Ali Mehmet” yazan mezardan yedi kişiden geride kalanlar çıkarılmıştı. Aynı mezara gömülmüş olan yedi kişiden dördü kimliklendirilmiş bulunuyor. Bunlar Selim Mustafa Mavili, Mustafa Behiç, Mustafa Hüseyin ve Erdoğan Derviş. Yedi kişinin defnedilmiş olduğu bu mezardan çıkarılan üç kişi henüz kimliklenmedi ve kimliklendirme çalışmaları devam ediyor...  1974’te Doğruyol’dan ve başka yerlerden getirilerek Tekke Bahçesi’ne defnedilenlerle ilgili kazıları, antropolojik ve kimlikliklendirme çalışmalarını Kayıp Şahıslar Komitesi değil, KKTC Cumhurbaşkanlığı bünyesinde Kayıp Şahıslar Komitesi Kıbrıslıtürk Üye Ofisi’nden gönüllü bilim insanları ekibi yürüttü. Nitekim bu gönüllü bilim insanlar ekibi de cenaze törenine katılarak Erdoğan Derviş’in ailesine saygılarını sundular...

İLK CENAZE 13 ARALIK 2023 ÇARŞAMBA...

Mustafa Hüseyin için cenaze töreni, 13 Aralık 2023 Çarşamba günü saat 10.00’da Ambeligu’da (Bağlıköy) düzenlenmişti. Camide kılınan cenaze namazı ardından Mustafa Hüseyin’den geride kalanlar, Bağlıköy Camisi avlusundaki şehitliğe askeri törenle defnedilmişti. Bağlıköy Şehitliği’nde üç Kıbrıslıtürk şehit bulunmaktaydı, Mustafa Hüseyin buraya defnedilen dördüncü şehit olmuştu.

Şehit Aileleri ve Malul Gaziler Derneği’nin yayımladığı “Şehitler Albümü”ndeki bilgilere göre Mustafa Hüseyin 1954 Bağlıköy (Ambeligu) doğumlu idi. Annesinin adı Hasine Hüseyin (Kalkan), babasının adı Hüseyin Raif (Kalkan) idi. Kardeşleri ise Mehmet, Özgül, İzzet, Melek, Raif, Şükran ve Bahriye... Mustafa Hüseyin henüz bekar bir gençti... Aynı mevzide görev yapan bir kardeşi, onun vurulup öldürüldüğünü görmüş ancak devam eden çatışmalar nedeniyle naaşını alamamıştı...  Mustafa Hüseyin’in kendi adına Lefkoşa Mezarlığı içerisindeki Ortaköy Şehitliği’nde bir mezarı bulunuyor ancak bu mezarda kimin bulunduğu veya mezarın boş olup olmadığı bilinmiyor.

Cenaze töreninde Mustafa Hüseyin’in kardeşinin kızı Profesör Dr. Rasime Kalkan bir konuşma yaptı. Kalkan, “Kayıp Şahıslar Komitesinin özverili çalışmaları sonucunda 49 yıl sonra kalıntıları bulunarak kimliklendirildiğini amcası gibi, tüm kayıpların bulunması ve ailelerin şehitlerinin mezarlarında dua okuyabilmesi temennisinde” bulundu.

BRT’nin haberine göre, törende daha sonra Cumhurbaşkanı Ersin Tatar bir konuşma yaptı. Tatar, “Kıbrıslıtürkler’in çok acılar çekmiş, göçler yaşamış ve çok şehitler vermiş olduğunu anımsatarak, birçoğu 1974 öncesinde verilen şehitlerin naaşlarının bulunması için Kayıp Şahıslar Komitesi’nin çok önemli çalışmalar yaptığını” söyledi. Tatar, “ailelerin acaba ne zaman bulunacak veya hayatta mı şeklinde endişelerle yakınlarının akibetlerinin ne olduğunu bilmeden yaşamaları onların en büyük acılarıdır” diyerek, şehitlere rahmet, acılı ailelere sabırlar diledi. Konuşmaların ardından Mustafa Hüseyin’in cenaze namazı kılındı. Saygı duruşu ve saygı atışıyla devam eden törende, Mustafa Hüseyin’in tabutuna sarılı Türkiye ve KKTC bayrakları Cumhurbaşkanı Ersin Tatar tarafından şehidin kardeşi Raif Kalkan’a teslim edildi.

İKİNCİ CENAZE 15 ARALIK’TA, TEKKE BAHÇESİ’NDE...

Tekke Bahçesi’ndeki kazılarda yedi kişinin bulunduğu bir mezarda ondan geride kalanların bulunduğu Erdoğan Derviş için cenaze töreni ise dün yani 15 Aralık 2023 Cuma günü saat 10’da, Tekke Bahçesi’nde gerçekleştirildi. Erdoğan Derviş için cenaze namazı da Tekke Bahçesi’nde kılındı ve buraya askeri törenle defnedildi.

Cenaze töreninde Şehit Aileleri ve Malul Gaziler Derneği Başkanı Gürsel Benan ile Cumhurbaşkanı Ersin Tatar birer konuşma yaparak ailenin acısını paylaştılar. Benan konuşmasında, Erdoğan Derviş’in adına Boğaz Şehitliği’nde başka bir mezar bulunduğuna da dikkati çekti. Törende bir konuşma yapan Tatar, Kayıplar Komitesi’nin çalışmaları için de ayrıca teşekkür etti. Ardından Erdoğan Derviş’in tabutuna sarılı Türkiye ve KKTC bayrakları Cumhurbaşkanı Tatar tarafından şehidin ablası Asiye Yılsay’a verildi.

Saygı atışı ardından Erdoğan Derviş’ten geride kalanlar, Tekke Bahçesi’nde, yedi kişiyle birlikte bulunmuş olduğu mezara defnedildi.

Erdoğan Derviş de, Doğruyol’da 1974’te savaş esnasında Kıbrıslırum askerlerin saldırısı esnasında öldürülmüştü. 1956 yılında Alifodez’de (Agioi Iliofodi ya da Eliofodes) dünyaya gelen Erdoğan Derviş’le ilgili olarak Şehit Aileleri ve Malul Gaziler Derneği’nin yayımladığı Şehitler Albümü’ndeki bilgilere göre, mesleği dülgerlikti... Ayrıca Yaman taburunda, Doğruyol’da mükellef mücahit olarak görev yapmaktaydı. Annesinin adı Cemaliye Derviş, babasının adı Derviş Osman idi... Erdoğan Derviş’in üç de kardeşi var: Kemal, Ayşe ve Asiye... Erdoğan Derviş’in annesiyle babası ardı ardına vefat edince, onu ablası Asiye Hanım besleyip büyütmüştü... Asiye Hanım, 1974’te kardeşi Erdoğan Derviş’in öldürüldüğünü duyunca gidip naaşını teşhis etmeye çalışmış ancak üzülmesin diye buna izin verilmemişti... Cenaze törenine Erdoğan Derviş’in ablası Asiye Yılsay ve kardeşi Kemal Öztürk katıldı, diğer kardeşi Ayşe ise rahatsızlığı nedeniyle cenaze törenine katılamadı...

Erdoğan Derviş’in kendi adına Boğaz Şehitliği’nde bir mezarı var. Ancak bu mezarın boş olup olmadığı ya da başka, bilinmeyen bir kişinin mi bu mezarda gömülü olup olmadığı bilinmiyor... Erdoğan Derviş’in ailesinin de derin acısını paylaşıyoruz...

Hem Erdoğan Derviş, hem Mustafa Hüseyin nur içinde yatsınlar... Yurdumuz bir daha savaşlar, çatışmalar görmesin... Gencecik insanlar öldürülmesin, toplu mezarlara gömülmesin... Sorunlar çarpışarak değil diyalog yoluyla, diplomasiyle çözümlensin, evlatlarımız barışı görsün bu topraklarda, barış içinde büyüsünler...

TEKKE BAHÇESİ’NDEKİ MEZARLAR...

Gerek 1963’te, gerek 1974’te çatışmalar ve savaş esnasında Tekke Bahçesi’ne defnedilenlerle ilgili çok büyük bir karmaşa olduğunu yıllar önce bu sayfalarda kaleme almıştık... 1974’te savaşta öldürülen Kıbrıslıtürkler’in naaşları kimisi üçer, kimisi beşer, yedişer veya sekizer kişi olarak aynı mezara defnedilmişlerdi. Bu mezarlarda kimler bulunduğu başlangıçta mezarın üzerine yazılmış isimlerle belliydi. Ancak bir süre sonra bu isimler kaldırılarak Tekke Bahçesi Şehitliği’nde düzenlemelere gidildi ve tek tek isimlerin bulunduğu mezarlar yapıldı. Ancak beşer, yedişer, sekizer kişilik mezarlarda yatanlar hala aynı yerdeydi... Yapılan ve üstüne isim yazılan mezarların ise bazıları boştu...

Tekke Bahçesi’ne 1964’te Ayvasıl’dan getirilen Kıbrıslıtürkler’in naaşları da defnedilmiş ancak bunlar da kimliklendirme yapılmadan ve ailelere haber verilmeden defnedilmişler ve çoğu mezarın üstüne de “Ayvasıl 1, Ayvasıl 2” gibi ibareler konmuştu.

Böylece Tekke Bahçesi tam bir bulmacaya dönüşmüştü...

Kayıplar Komitesi’nin burada kazı yapmak istemesine bir süre yetkili makamlar direnmiş ancak nihayetinde 2016’da ancak belli mezarlarda olmak kaydıyla (Ayvasıl’dan getirilerek buraya defnedilenlerin mezarlarında ve 1974’te “Önder İbrahim” yazılı mezarda) Bakanlar Kurulu tarafından kazı izni verilmişti... Sonuçta pek çok 1963 “kaybı” Kıbrıslıtürk’ten geride kalanlar Tekke Bahçesi’nde bulunmuş, karmaşa bir ölçüde giderilmiş ancak 1974’te buraya defnedilenlerin mezarları kazıldığında da kimi mezarda beş kişiden geride kalanlar, kimi mezarda yedi kişiden ya da sekiz kişiden geride kalanlar bulunmuş ve bunlar kimliklendirilmeye gönderilmişti... Tekke Bahçesi’nin bir bölümüne 1963 “kaybı” Kıbrıslırumlar da gömülmüştü... Bunların bir kısmının kalıntıları da yürütülen kazılarda, Tekke Bahçesi’nin hemen dışında bulundu...

1974’te Doğruyol’dan ve başka yerlerden getirilerek Tekke Bahçesi’ne defnedilenlerle ilgili kazıları, antropolojik ve kimlikliklendirme çalışmalarını Kayıp Şahıslar Komitesi değil, KKTC Cumhurbaşkanlığı bünyesinde Kayıp Şahıslar Komitesi Kıbrıslıtürk Üye Ofisi’nden gönüllü bilim insanları ekibi yürüttü. Tekke Bahçesi’nde ve çevresinde de, başka şehitliklerde de hala kazılmayı ve araştırılmayı bekleyen yerler ve mezarlar bulunuyor... Defnedilmiş bulunan Mustafa Hüseyin ve Erdoğan Derviş’in isimlerinin yazılı olduğu mezarların da açılarak bu mezarlarda birinin gömülü olup olmadığına bakılması, gömü yapılmışsa bunların kimler olduğuna bakılması gerekiyor.

Mustafa Hüseyin'in 13 Aralık 2023'te Ambeligu'da yapılan cenaze töreninden görünüm...

Erdoğan Derviş'in Tekke Bahçesi'nde 15 Aralık 2023'te düzenlenen cenaze töreninden görünüm...