Derya ULUBATLI

Narenciye üreticileri geçtiğimiz sezonu değerlendirdi, gelecek sezonla ilgili tahminlerde bulundu. Üreticilerin çoğu geçtiğimiz yılın hasat miktarından memnun olduğunu dile getirirken, bu yıl tarım ilaçları ve gübreye getirilen zamla gelirin düşeceğini söyledi. Giderlerinin fazlalığından şikayet eden üreticiler hükümetin ilgisizliğinden yakındı, masraflarının düşürülmesini istedi.

Bu yaz bastıran aşırı sıcakların da ürün verimliliğini düşüreceğine inanan bazı narenciye üreticileri, Türkiye’den gelmesi beklenen baraj suyunun lafta kaldığını ve konuyla ilgili halen beklemede olduklarını anlattı.

Üreticiyi ciddi maddi zararlara uğratan bir diğer sıkıntı olan farelerin mevcut hükümetin bahanelerinden dolayı halen çözülemediğini dile getiren üreticiler, bu konunun bir an önce ele alınması gerektiğini, aksi takdirde çok ağır sonuçlar doğuracağını savundu.

Bazı üreticiler geçtiğimiz sezon hasadının önemli oranda Cypfruvex’e satıldığını ancak henüz herhangi bir ödeme alınamadığını anlatırken, Kuzey Kıbrıs Narenciye Üreticileri Birliği Başkanı Turgut Akçın Cypfruvex yetkililerine en kısa zamanda ödemeleri tamamlaması çağrısında bulundu. Kıbrıs Türk Narenciye Üreticileri Birliği başkanı Ali Alioğlu da Cypfruvex yönetim kurulunu eleştirdi, eylem hazırlığında olduklarını bildirdi. Eleştirilere cevap veren Cypfruvex yönetim kurulu başkanı Erdoğan Şanlıdağ ise ödemelerin en geç Ağustos sonuna kadar tamamlanacağını duyurdu.

Kuzey Kıbrıs Narenciye Üreticileri Birliği Başkanı Turgut Akçın:

“Yüksek harcamalar üreticilerin gelirini düşürüyor”

Kuzey Kıbrıs Narenciye Üreticileri Birliği Başkanı Turgut Akçın, geçtiğimiz yıl birkaç kişi hariç çoğu üreticinin dönemi mutlu kapattığını ancak bu yıl gelen pahalılığın üreticiyi zorladığını aktardı: “Geçen yıl yüksek fiyat beklentisi olan bazı üreticiler dışında herkes mutluydu ancak bu yıl durum değişti. Tarım ilaçlarına ve gübrelere gelen fiyat artışları üreticiyi perişan etti. Geçtiğimiz yıl 20-25 liraya aldığımız ilaçların fiyatı 100 TL’ye ulaştı. Üreticiyi mağdur etmemek için bu fiyatlar denetlenmeli ve düşürülmeli”. Akçın, bu yıl tatmin edici ürünler alınsa bile üreticilerin yüksek fiyatlı harcamalardan dolayı beklediği geliri elde edememe ihtimali olduğunu da sözlerine ekledi.

Öte yandan geçen yıl iyi gelen hasatlardan bir kısmının COVID yüzünden Türkiye’ye gönderilemediğini belirten Akçın, Cypfruvex’e verilen ürünlerin parasının ise henüz üreticilere ödenmediğini dile getirdi. Akçın, konuyla ilgili yazılı bir açıklama da yaptığını ve Cypfruvex yetkililerinin en kısa zamanda üreticilerin parasını ödemesi gerektiğini vurguladı.

“Aşırı sıcaklar ve yetersiz sulama sıkıntı”

Akçın, narenciye üreticilerinin bir diğer sorununun da bu yıl gelen aşırı sıcak havalar ve yetersiz sulama olduğunu belirtti: “Yetersiz sulama nedeniyle bazı ürünler dökülmeye başladı. Ne yazık ki Türkiye’den gelecek su projesi hep söylemde kaldı. Şu an için barajdan bize gelen herhangi bir sulama sistemi yok. Bu yıl havalar aşırı sıcak olduğu için suyun gelmesi bizi çok rahatlatırdı, ancak o konuda henüz bir gelişme yaşanmadı”

“Fareler yüzünden üreticiler maddi zarara uğrayacak”

Pandeminin de yeni dönem kazancını belirleyeceğini dile getiren Akçın, ürünleri tehdit eden esas sorunun ise ‘fare baskını’ olduğunu kaydetti. Hükümetin her yıl fare ilaçlama kampanyası başlattığını ama bu yıl sürecin doğru yönetilemediğini söyleyen Akçın, sözlerine şöyle devam etti: “Normal şartlarda hükümet her yıl bir kampanya başlatarak toplu bir ilaçlama süreci başlatıyordu. Bu yıl böyle bir şey yapılmadı ve neden yapılmadığıyla ilgili çeşitli bahaneler üretildi. Hükümet bu süreci iyi yürütemedi ama bu durum üreticiler için ciddi bir tehdittir”.

Farelerin sulama sistemlerini kemirdiğini ve ağaçların yapraklarını yiyerek ürünleri kuruttuğunu söyleyen Akçın, “fareler yüzünden üreticiler ciddi maddi zarara uğrayabilir, bu konuya bir an önce çözüm üretilmelidir” şeklinde konuştu.

Kıbrıs Türk Narenciye Üreticileri Birliği Başkanı Ali Alioğlu:

“Bu yıl ciddi bir gerileme oldu”

Kıbrıs Türk Narenciye Üreticileri Birliği Başkanı Ali Alioğlu, yaptığı değerlendirmede, 2020 yılında pandemi döneminin henüz başı olmasına rağmen narenciye hasadının iyi gittiğini ancak 2021’de söz konusu dönemin beklentilerin altında kaldığını söyledi.

Alioğlu şöyle konuştu:

“Ülkemizde pandeminin başlangıç dönemi 2019-2020 sezonun hasat dönemine denk gelmişti. İlk başlarda sıkıntılar yaşadık ama dönemin Tarım Bakanı Dursun Oğuz ile yaptığımız istişareler, gerek Cypfruvex, gerekse üreticiler üzerine düşen görevi yaptı ve kazasız belasız o yılı atlattık. Açık söylemek gerekirse 2020 yılının Mayıs ayındaki kavurucu sıcaklar bize bu sezon rekoltenin düşük olacağının habercisiydi. Neticede öyle de oldu ve bu sezon 90 bin ton civarlarında ürün elde edebildik. Önceki yıllarda bu sayı 110-120 bin ton arasında değişiyordu. Yani ciddi bir gerileme söz konusu.”

“Üreticiye en büyük darbeyi Cypfruvex vuruyor”

Cypfruvex Yönetim Kurulu’nu eleştiren Alioğlu, üreticilerin alacaklarını hatırlattı, Kıbrıs Türk Narenciye Üreticileri Birliği olarak eylem planı içerisinde olduğunu dile getirdi.

Alioğlu şöyle devam etti:

“Narenciye konusunda esas sıkıntı Cypfruvex’in ta kendisidir. Ne yazık ki, öz kuruluşumuz olan Cypfruvex, hükümet edenler tarafından yönetiliyor. Cypfruvex’in Yönetim Kurulu Başkanı bilirkişi olmalı, üreticilerle iyi geçinen, vizyon ve misyon sahibi bir kişi olmalı. Ama ne yazık ki, bu böyle değil. Üreticilere esas darbeyi maalesef ki hasat dönemi komik fiyatlar açıklayan, üretciye destek çıkmayan Cypfruvex vuruyor. Sezon sonunda bir şölen düzenlendi ve biz de davet edildik. Biz birlik olarak bu şölene gitmedik. Eğer gitseydik taraf olacaktık ve üreticilerimize sırtımızı dönecektik. Bugün üreticilerimizin birçok sıkıntısı var. Bu sıkıntıları çözmek yerine şölen tertip ediyoruz. Üreticilerimiz Cypfruvex’ten alması gereken alacağını bugün Ağustos ayında olmamıza rağmen alamadı. Bu paraların Mayıs ayında ödeneceği duyurulmuştu. Bunun sorumlusu Cypfruvex Yönetim Kurulu ve Genel Müdürlüğü’dür. Biz Kıbrıs Türk Narenciye Üreticileri Birliği olarak Cypfruvex’e karşı bir eylem planı yapma içerisindeyiz. Üreticilerin artık Cypfruvex’e itibarı kalmadı. Verilen sözler yerine getirilmiyor. Buradan çağrımdır, ekonomik zorluklar yaşadığımız bu günlerde üreticiyi mağdur etmesinler.”

FARE KONUSU…

“Bir an önce çare bulunmalı”

Narenciye bahçelerinde son dönemde artış gösteren fareler konusuna da değinen Ali Alioğlu, “Birileri yüksek fiyat göstererek bu işten rant elde etmeye çalışıyor. Bu Karpaz’dan Yeşilırmak’a kadar tüm toplumun sorunu.Bir an önce çare bulunmalı. Sadece narenciye bahçelerine değil, evimize bile giriyorlar. Toplum bu işten çok zarar görüyor. Usulsüzlük yapılmadan ihaleye çıkılmalı ve bu fare zehirleri en doğru biçimde insanımıza dağıtılması lazım” dedi.

Cypfruvex yönetim kurulu başkanı Erdoğan Şanlıdağ:

“Yeni dönemde ürün miktarında artış bekliyoruz”

Cypfruvex yönetim kurulu başkanı Erdoğan Şanlıdağ, geçen yıl pandeminin en yoğun olduğu dönem olmasına rağmen, ülkedeki tarımın devamlılığını sağlamak için ürün alımı yaptıklarını dile getirdi.

Şanlıdağ şöyle konuştu:

“Geçtiğimiz hasat dönemi ürünleri satın alma ve yurtdışına satma konusunda çok sıkıntı yaşamadık. Esas sıkıntı karantina süreçlerinden dolayı ürünlerin naklinde yaşandı ancak buna rağmen iyi bir sezon geçirdik”.

Yeni dönem için ürün miktarında yükselme beklediklerini de söyleyen Şanlıdağ, “geçtiğimiz dönem 54 bin ton civarı Valencia satıldı, bu yıl bu sayının 60 bin tonun üzerine çıkmasını bekliyoruz. Her türlü üründe artış olacağını tahmin ediyoruz” dedi.

“Ürünlerin dalında kalma riskini önledik”

Kapatılan sezon için yorumlarda bulunan Şanlıdağ, “geçtiğimiz sezon başında ürünün yüksek geleceği düşünülürdü ancak Mayıs ayında gelen sıcaklar ve sonrasındaki dolu yağışı rekoltede düşüş olmasına yol açtı” dedi. Bazı üreticilerin ürününü daha yüksek fiyata verebilmek için beklettiğini ve satmayı geciktirdiğini belirten Şanlıdağ, bunun sonucunda ürünlerin dalında kalma riskiyle karşı karşıya kaldığını anlattı.

Şanlıdağ şöyle konuştu:
“Bu dönemde dış piyasa alımında daralma olunca birçok ürünün dalında kalma riski oldu. Biz de bunu gördük ve yetkililerle görüşmeler yaptık. Yaptığımız anlaşma sonucu dalında kalan ürünleri kestik”.

En geç Ağustos sonuna kadar tüm ödemeler yapılacak

Ödemelerin yapılmadığı yönündeki eleştirilere de cevap veren Şanlıdağ, bu konuda hem devletten gelecek parayı, hem de konsantre ürünlerin yurtdışına satılması sonucunda elde edilecek geliri beklediklerini kaydetti. Planlı olarak aldıkları 4 bin ton civarı ürünü sorunsuz ödediklerini ancak sonradan yapılan toplama işleminden gelen 5 bin ton civarı ürün için hazırlıksız olduklarını belirten Şanlıdağ sözlerine şöyle devam etti: “Biz ürünlerin ağaçta kalıp ziyan olmasını engelledik. Ödemelerle ilgili çalışmalara da başladık, en geç Ağustos sonuna kadar tüm üreticilerin ödemeleri yapılacaktır.”

Üreticilerin yorumu ne?
 

Narenciye üreticisi Durdu Koruçam:

“Masrafımız çok ama gelirimiz az”

Narenciye üreticisi Durdu Koruçam, üreticiler olarak giderlerinin çok yüksek olduğunu ancak ürünlerin kendilerinden çok düşük fiyatlarla alındığını söyledi: “Tüccarlara ya da Cypfruvex’e meyve satıyoruz ancak ürünlerin bizden alınma fiyatıyla bizim masraflarımız birbirini karşılamıyor. Masraflarımızın düşmesini istiyoruz”. Son dönemde su ve ilaç paralarının da çok yükseldiğini belirten Koruçam, “barajdan su geleceğini söylediler ama o da yapılmadı, halen bekliyoruz” şeklinde konuştu.

Hükümetten gelen yıllık doğrudan destek ödemesinin de yapılmadığını dile getiren Koruçam, bununla ilgili de hükümetten bir an önce destek beklediklerini vurguladı.

Narenciye üreticisi Gökhan Saraç:

“Sıcaklardan dolayı ürün verimliliği düşebilir”

Narenciye üreticisi Gökhan Saraç geçtiğimiz yılın ürünlerinden ve gelirinden memnun olduklarını, fiyat-hasat dengesinin iyi olduğunu dile getirdi: “Son dönemde Türkiye’deki pazarın 17 gün boyunca kapalı kalması sevkiyatlarımızda bazı sıkıntılar yarattı, ancak buna rağmen gelirlerimizde çok ciddi bir düşüş yaşamadık”

Bu sene yaşanan aşırı sıcaklıktan dolayı ürün verimliliğinde bir miktar düşüş beklediklerini söyleyen Saraç, “Türkiye’den gelecek suyun bir an önce adaya ulaşmasını ve 2022 sulama sezonunda bize faydalı olmasını umuyoruz” dedi.

Narenciye üreticisi Osman Onbaşı:

“Hükümet üreticinin sorunlarını çözemiyor”

Geçtiğimiz yıl hasatın iyi olduğunu ancak satışların kötü gittiğini belirten narenciye üreticisi Osman Onbaşı, “talep olmadığı gerekçesiyle birçok üretici maliyetinin altında satış yapmak zorunda kaldı” dedi.

Bu yılın ürün açısından daha iyi geçmesini dilediklerini söyleyen Onbaşı, “bakım ürünleri ve su çok pahalı. Ürünler de düşebilir ama ürünler iyi gelse dahi maddi gelirin nasıl olacağı meçhul” dedi.

Susuzluk ve farelerle mücadeledeki eksikliğin de üreticiler için büyük bir sıkıntı olduğunu dile getiren Onbaşı sözlerine şöyle devam etti: “Türkiye’den su geleceğini söylediler ama halen gelmedi. Gelecek mi bilmiyoruz. Öte yandan fareler de çok fazla ve hem ürünleri hem sulama lastiklerini kemirerek bizi maddi zarara uğratıyorlar. Tarım dairesinin bir an evvel bize ilaç sağlaması ve bu duruma bir çözüm getirmesi gerekiyor yoksa fare sorunu üreticiyi mahvedecek”.

Hükümetin henüz doğrudan gelir desteğini de yatırmadığını belirten Onbaşı, “hükümet üreticinin sorunlarını çözemiyor. Bize maddi destek vermelerini ve masraflarımızı düşürmelerini istiyoruz” dedi, hükümetin değişmesi gerektiğini savundu.

Öte yandan Cypfruvex’in de bazı üreticilerin paralarını halen ödemediğini vurgulayan Onbaşı, bu durumun da üreticiler için ciddi bir sıkıntı olduğunu dile getirdi.

"Fareler narenciye bahçelerine zarar veriyor"

Narenciye üreticileri geride kalan sezondan memnun: Gözler ‘dalında kalan’ narenciyede