DART, asteroit saptırma yöntemlerinin test edildiği ilk gezegen savunma görevi

NASA'nın bilimkurgu filmlerini aratmayan göktaşı engelleme görevi bu ay başlıyor.

Uzay ajansı DART adı verilen uzay aracını fırlatarak milyonlarca yıl önce dinozorları ve birçok hayvan türünü yeryüzünden silen göktaşı çarpmasına benzer bir olaydan gezegeni korumayı amaçlıyor.

Söz konusu görev, Dünya'ya yaklaşan bir göktaşının bombayla patlatıldığı 1998 tarihli bilimkurgu filmi Armageddon'a benzetiliyor. Ancak bilim insanları bu görevle göktaşlarına uzay aracıyla çarpmayı ve yörüngelerini değiştirmeyi hedefliyor.

İşte DART görevine dair tüm bilinenler…

Fırlatma ne zaman?

Çift Asteroid Yönlendirme Testi, yani İngilizce kısaltmasıyla DART adı verilen uzay aracı 24 Kasım'da Elon Musk'ın kurduğu uzay firması SpaceX'in Falcon 9 roketiyle fırlatılacak.

Ancak uzmanlar, olası aksamalar nedeniyle fırlatmanın 12 Şubat'a kadar ertelenebileceğini belirtiyor.

NASA'nın diğer birçok önemli görevde olduğu gibi DART fırlatmasını da canlı yayımlaması bekleniyor.

Uzay aracı göktaşına çarpınca ne olacak?

Uzay aracının Eylül 2022'ye kadar hedef göktaşı Didymos ve onun doğal uydusu Dimorphos'a ulaşacağı tahmin ediliyor. Bu esnada iki göktaşı Dünya'dan yaklaşık 11 milyon km. yakınında olacak.

Bilim insanları bu görevle aslında Didymos'un etrafında dönen Dimorphos'un yörüngesini değiştirmeyi hedefliyor. Bu asteroitler şu anda Dünya için tehlike arz etmiyor. Ancak görev, bilim insanlarının gelecekteki tehlikeli göktaşlarına hazırlanmasını sağlayacak bir denemeden ibaret.

Bu nedenle uzay aracı Dimorphos'a saniyede yaklaşık 6,6 km. hızla kasten çarparak göktaşının hızını yüzde 1 oranında değiştirecek. Bu da cismin yörüngesini tamamlamak için geçen sürenin birkaç dakika sapacağı anlamına geliyor.

NASA'nın aktarımına göre, Dimorphos'un Didymos çevresindeki yörüngesinde meydana gelecek bu değişim, Dünya'daki teleskoplarla gözlemlenecek ve görevin başarılı olup olmadığı anlaşılacak.

ABD Gezegen Topluluğu, DART'ın asteroit saptırma yöntemlerinin test edildiği ilk gezegen savunma görevi olduğunu söylüyor.

Neden hedef olarak Didymos ve Dimorphos seçildi?

Yunanca "ikiz" anlamına gelen asteroit sistemi Didymos, adını 780 metre çapındaki ana asteroitten alıyor. Onun etrafında dönen daha ufak asteroit Dimorphos'un çapı ise 160 metre. Bilim insanları bu göktaşına DART göreviyle yörüngesi değişeceği için Yunancada "çift biçimli" anlamına gelen Dimorphos ismini verdi.

Bu göktaşı çifti, Dünya için tehdit oluşturmasa da DART görevi açısından çok uygun adaylar. Zira Dimorphos, Dünya'yı tehdit edebileceği düşünülen göktaşlarıyla aynı boyutta.

Ayrıca görevin başarılı olup olmadığının anlaşılması için göktaşlarının gözlemlenmesi ve bunun içinde Dünya'ya yeterince yakın olmaları gerekiyor. Bilim insanları Didymos ve Dimorphos çiftinin net biçimde gözlemlenebileceğini belirtiyor.

DART meteorları Dünya'dan izlenecek

DART görevinin bir de görsel şölene imza atması bekleniyor. The Planetary Science Journal'a göre çarpışma sırasında oluşacak enkaz, er ya da geç Dünya'ya ulaşacak.

Bu parçalar atmosfere girdiğinde diğer meteor yağmurları gibi yeryüzünden izlenebilecek.

Bu anlamda DART projesi, göktaşlarının insan müdahalesiyle Dünya'ya düştüğü ilk meteor yağmuruna sahne olacak.