Elektrik sorunu, ülkenin en önemli konularının başında gelmektedir. Sürdürülebilir, güvenli elektrik arzı konusunda yapılan yorumlar ve değerlendirmelere baktığımızda, teknik çerçeve kadar siyasi dünya görüşünün önemi ve değeri öne çıkıyor. Kıbrıslı Türklerin sahip olduğu en önemli ve tek stratejik unsur olan elektrik sektöründe, sürdürülebilir bir düzenlemeye olan ihtiyaç herkesin kabul ettiği bir konu. Bugüne dek bu alanda yapılan özel yatırımın güç oranı da dikkate alındığında kamunun etkinliğini ve gücünü kırmadan yol almanın ve bu anlamda hemen özerkleştirmeye yönelmenin ne denli önemli olduğunu bu tartışmalar bağlamında kavrarız. Elbette bu saptama kendi başına yeterli değil. Mutlaka yeni bir yol haritası çizilmeli ve konu halk ile paylaşılmalıdır.

Bu çerçevede doğrudan özelleştirmeye gitmek ya da bir dolaylı özelleştirme metodu olan sadece elektrik kablosuna yönelmenin kabul edilemez olduğu ortadadır. Aşağıdaki değerlendirme, bir grup uzman arkadaşımız tarafından hazırlanmıştır. Ne yapılması gerektiği konusunda hepimize çok önemli bir yol haritası çizmektedir. Katılmamak mümkün değil...

Kuzey Kıbrıs’ta durum nedir? Ne yapılmalıdır?

• Ülkemiz elektrik tüketimdeki yıllık ortalama % 5’lik büyüme ve TC’den su temin projesinde kullanılacak pompalama istasyonlarının gereksinim duyacakları enerji ihtiyacına cevap verebilmek için; acilen 3 tane 17.5 MW (52.5 MW) dizel santral alınmasına ihtiyaç vardır.

• Üretimdeki verimsizliğin temel sebeplerinden olan ve ekonomik sürelerinin sonuna yaklaşan 2 tane 60 MW (120 MW) Buhar Türbinleri yerine kullanılmak üzere; en az bu santrallere eşdeğer güçte, temel yük santrali (baz yük) özelliklerine haiz çift yakıtla çalışabilecek (fueloil ve doğal gaz) santrallerin KIB-TEK’e kazandırılması için zamana ihtiyaç duyulacağından hareketle gerekli fizibilite, planlama ve ihale şartnamelerinin hazırlanması için çalışmaların derhal başlatılması gereklidir.

• Tüm sayaçlar en erken zamanda akıllı saatlerle değiştirilmelidir (mevcut yaklaşık 30,000, eksilen yaklaşık 120,000).

• Kapasite artırımını ve dolayısı ile gereken kaynak ihtiyacını sınırlı tutabilmek için peak ve off-peak tarife uygulamasına geçilmelidir.

• Her 3 ayda bir Bakanlar Kurulu kararı ile sokak aydınlatma bedelinin KIBTEK tarafından tahsilatının yapılmasını sağlayan Yasa Gücünde Kararname yerine Belediyeler Yasası ile Elektrik Yasası’nda gerekli değişikliklerin yapılıp Meclis’ten geçirilerek düzenlemenin yasalaştırılması gereklidir.

• Planlanan tüm projelerin (TC’den kablo ile elektrik getirilmesi, solar sistem kurulması,  vs.) fizibilite (mühendislik, finansal, ekonomik ve risk açılarından) çalışmalarının bağımsız, tarafsız, uluslararası danışma kuruluşları tarafından yaptırıldıktan sonra KIBTEK tarafından değerlendirilmesine ve uygun bulunması halinde yine KIBTEK tarafından karar üretilmesinin (ihaleye çıkma, hizmet satın alma, vs.) sağlanmalıdır.

• Son olarak, Hükümet Programı’nda yer aldığı gibi, KIB-TEK’in, özerklik, şeffaflık ve hesap verebilirlik temelinde, AB normları ve tavsiyeleri göz önüne alınarak enerji arz güvenliğini, sürdürülebilirliğini, verimli ve makul fiyatlarla ülkeye elektrik sağlayacak şekilde özerklik temelinde bir bütün olarak yeniden yapılandırılması ve KKTC’nin elektrik enerjisi otoritesi haline dönüştürülmesi için bu konuda daha önce yapılmış çalışmaları da dikkate alarak gerekli yasal düzenlemenin Meclis’ten geçirilmesi için çalışmaların ivedilikle başlatılması gerekmektedir.