Turizm ve yükseköğrenim Kuzey Kıbrıs ekonomisinin öncü sektörleri… Her ikisi de Kuzey Kıbrıs’ın hava taşımacılığına bağımlıdır; KTHY kapatıldıktan sonra da tüm uçuşlar Türkiye’nin havayolu şirketlerine bağımlı hale gelmiş, onların insafına kalmıştır. Uçak biletlerinin fahiş fiyatları hem Kuzey Kıbrıs insanının, hem de adaya gelmek isteyenlerin ortak şikayeti; Ulaştırma Bakanı bile yakınmıştı.

Konuyu, turizm sektörünün içinden birisinden, Sn. Faiz Camgöz’den dinleyelim… Kendisi en eski tur operatörlerinden bir aile şirketinin şimdiki yöneticisi, yani bu işin içinde doğmuş büyümüş… Hani seçim havası var, siyasi partiler ekonomiyi nasıl düzelteceklerine dair programlarını halkla paylaşacak ya, biz de bu köşeden konunun uzmanlarından Faiz Camgöz’ün görüşlerini, noktasına – virgülüne dokunmadan paylaşalım istedik…

KKTC Uçuşlarının pahalı olmasının en önemli nedeni çok basit bir şekilde uçmak isteyen çok sayıda yolcuya karşılık az sayıda uçak olması nedeninden kaynaklanmaktadır. Bununla birlikte yapılan hatalı turizm politikaları da bu fiyatların artmasının en önemli nedenlerindendir.

Yapmış olduğumuz özel günlerdeki uçak fiyatı araştırmalarında, İstanbul’dan ayni sürede gidilebilecek şehirler arasında en pahalı olan halen Ercan Havalimanıdır.

Tabi ki bunun nedenlerine girmeden önce yapmamız gereken bir öngörü ise, eğer halen devletimiz (Hükümetimiz) ayni turizm politikalarını sürdürme kararlılığında ise, 2018 Mart ayından itibaren uçak fiyatlarının halkımız tarafından uçulamayacak kadar artacağını ve aslında gelecek olan turistleri bile çok büyük ölçüde etkileyeceğini şimdiden söylememiz gerekmektedir.

Fiyatların artış nedenleri ve önerilerimize başladığımızda ise; Unutulmaması gereken en önemli faktörlerden biri aşağıda bahsedeceğimiz fiyat artış nedenlerinin hepsinin birleşimi sonucu ile fiyatlar artmaktadır. Böylelikle çözüm önerilerimizin de bir bütün olarak kullanılması halinde başarı sağlana bilinir.

1. Hava limanı vergileri!

Havalimanının vergi sistemi nedeni ile gidiş dönüş bir uçak biletine İstanbul Atatürk Hava Limanında toplam 189,23 TL, İstanbul Sabiha Gökçen ise 196,59 TL eklenmektedir. Tabi ki bu vergilerin Euro ya endeksli olması sürekli değişen ve yükselen bir vergi olmaktadır.  Bunun engellenmesinin yolu hükümetlerin konuyu bilme ve çözme kararlılığıdır.

1. Özel Hava Yollarının fiyat politikası!

Uçak fiyatlarının yüksek olma nedenlerinden bir diğeri ise doğal olarak kar amacı ile ülkemize uçmakta olan özel hava yolu şirketleri (THY dahil) kendi kar marjlarını en yüksek noktada tutmak istemektedirler.  Böylelikle talebin yoğun olduğu dönemlerde bile ek uçak koyma yerine yüksek fiyata tüm uçağı doldurma yolunu seçmektedirler. Yüksek fiyatı kabullendirdikten sonra ek uçak konulduğunda bile fiyatı her zaman yüksekte tutmaktadırlar.

Bunun engellenmesinin yolları:

Birincisi çok masraflı olan ülkenin kendi hava yolu şirketini kurmasıdır, çok tartışmalı bir konu olmakla birlikte, olumlu ve olumsuz tarafları bulunmaktadır. Ayrıca bahsetmiş olduğumuz 2018 Mart ayından itibaren aşırı yükselecek olan uçak fiyatlarını engelleyecek bir kısa dönem tedbiri olarak düşünülemez.

İkincisi THY gibi devlet desteği ile Türkiye’den çoğu ülkeye prestij ve kar amacı gütmeden uçan bir bayrak taşıyıcı şirketin, KKTC uçuşlarında bizlerin de mağdur olmayacağı gibi fiyatların tavan yapmayacağı şekilde uçak fiyatlarını makul oranda tutup, dengeleyip gerektiğinde fazladan uçak seferi koyup, tüm özel hava yollarının da fiyatlarını kolayca dengeleyebilir.

THY bunu neden yapsın diye soracak olursanız. Türkiye Cumhuriyeti’nin bizlerin kendi ayaklarımız üzerinde durmamızı istediğini biliyoruz. Bunun adımlarından biri ise turizm gelirlerimizin artması turizmimizin ülkeyi doyurabilecek durumda olması, ( Örnek: Güney Kıbrıs Rum Kesimi, Malta, vs) bunu başarabilmemizin yolu ise uygun fiyatlarla ülkeye turist getirebilmektir. Bu ayrıca üniversite öğrencilerinin sayısının artışına da katkı sağlayacak, ayrıca yurtdışından emlak almak isteyen insanlara da avantaj sağlamış olacaktır. Tabiki sonuç olarak bizlerin Kıbrıs Halkının rahat bir şekilde seyahatlerini yapmasını da sağlamış olacaktır.

Üçüncü olarak en kolay ve masrafsız yöntem, daha önceden KTHY ( Kıbrıs Türk Hava Yollarını) koruma amacı ile konulmuş olan Türkiye KKTC arası çarter sefer ( tarifeli seferlerdeki gibi, düzenli olmayan, bir yıl önceden günü saati ilan edilmemiş olan kısa dönemli uygun fiyatlı uçuşlar)  yasağının kaldırılması. Böylelikle seyahat acentelerinin önceden bildikleri yoğun tarihlerde düşük fiyata çarter uçak seferleri koyarak diğer uçak şirketlerinin fiyatlarını da uygun maliyetlerde tutması. Bizlerin tüm dünyaya bağlantımız Türkiye üzerinden yapılmakta iken, Türkiye’den KKTC’ye çarter sefer yasağının devam ediyor olması başlı başına çok büyük bir hatadır ve kime hizmet ettiği anlaşılamaz, mantıklı bir açıklaması yapılamaz.

1. Özel Şirket Anlaşmaları!

Uçak fiyatlarının artma nedenlerinden bir diğeri ise; Acentelerimizin uçak şirketleri ile garanti koltuk anlaşmaları yapmaları sonucu oluşmaktadır. Turizmin doğal yapısı içerisinde ülkemize turist getirmeye çalışan yerel Seyahat Acenteleri uçaklarda sabit değişmeyen uygun fiyata bulabilecekleri uçak koltukları için, uçak şirketleri ile yüksek sayılarda riske girerek garanti koltuk anlaşması yapmaktadırlar. Böylelikle  seyahat acenteleri belirlenmiş sabit bir fiyat ile  her uçaktaki kontenjanları kadar satış yapabiliyorlar. Bu anlaşmaların en önemli şartlarından biri ise, bu uygun fiyatları sadece, ülkeye gelecek Türkiyeli ve otelde konaklayacak olan turistlere satabilecekleridir. Bunun sonucu olarak uçak şirketleri belirli sayıda uygun fiyata koltuklarını hale hazırda sezon başlamadan peşin para ile satmış oluyorlar. Böylelikle her uçağın kalkışından önce tüm uygun fiyatlı koltuklarını zaten satmış olmaları nedeni ile başka uygun fiyatlı koltuk satamaz durumda oluyorlar. Bu uygulamanın düzeltilmesinin çaresi yine yukarıda sunmuş olduğumuz çözüm yolları ile yapıla bilinir.

1. Yanlış Olan Turizm Teşvik Sistemi!

Tüm Akdeniz çanağındaki ülkelerde değişik şekillerde var olan turizm teşvik sisteminin KKTC’de maalesef yanlış bir şekilde uygulanmaya başlaması uçak bilet fiyatlarını artırmaktadır. Bir turizm bölgesinde başarılı bir turizm yapılmak isteniyorsa tüm ulaşım araçlarını verimli bir şekilde eşit kullanıma açmak gerekmektedir. Tüm dünya turizminde en fazla yoğun turist taşımacılığı ve teşvikleri Çarter seferleri ile yapılmakta iken, bizde Teşvik sistemi ile Acentelerimizi Tarifeli seferlere yönlendirmektedir. KKTC’de tarifeli sefer yapan özel uçak şirketlerinin bu sistem sonucu uçaklarda geriye kalan tüm koltuklarının gelecek olan turistler ile doldurması ve uçak fiyatlarının ulaşılamayacak noktalara ulaşması sonucunu doğuracaktır. Bu sebeple Ercan’dan turist getirmek yerine acentelerimiz teşvik almadıkları veya komik denecek kadar az miktarlar alarak Güney Kıbrıs Rum Kesiminden turist getirme yoluna dönmüşlerdir.

Böylelikle yeni teşvik sistemi turizmimizi de tamamen Güney Kıbrıs Rum Kesiminin ellerine inisiyatifine bırakmaktır. Bu uygulama ile aslında Devletimizin bir diğer kaybı da Ercan Havalimanının kullanılmaması dolayısı ile gelen turistten alınacak olan vergi kaybıdır.

Şu anda uygulanmakta olan teşvik sisteminin ivedilikle değiştirilmesi ve tüm acentelerin eşit şartlarda ulaşabileceği tüm ulaşım şekillerinin mantıklı ve doğru bir şekilde teşviklendirilmesi gerekmektedir.