1993…  Rauf Raif Denktaş: "Nüfus sayımı yapıldı ancak sonuçları açıklamadım, çünkü kimin nereden geldiği anlaşılacaktı"

 

2023… Ünal Üstel: "Nüfusu biliyorum ama söyleyemem. Söylenemeyen bazı sayılar var"

Ertuğrul SENOVA

İktidarlar tarafından bazen “kalabalık”, bazen de “gizli kalması gereken rakam” şeklinde ifade edilen Kıbrıs’ın kuzeyindeki nüfus, bir kez daha tartışma konusu halini almış durumda.

UBP – YDP – DP Hükümeti’nin 5 yıllık kalkınma planı hazırlama kararıyla yeniden alevlenen “nüfus” tartışması, Başbakan Ünal Üstel’in “Nüfusu biliyorum ama söyleyemem, söylenemeyen bazı sayılar var” sözleriyle daha da alevlendi.

Muhalefet ve kamuoyu, Hükümeti “nüfusu bilmeden planlama olmaz” sözleriyle eleştirirken, Üstel’in bu ifadeleri ise “demografik yapı saklanmaya çalışılıyor” yorumlarına neden oluyor.

İstatistik Dairesi’nin, son nüfus sayımı olan 2011’deki rakamlardan hareketle; doğum, ölüm ve göç gibi verileri baz alarak hesapladığı 2022 yılının sonuna ilişkin en güncel tahmin, Kıbrıs’ın kuzeyinde yaşam süren insan sayısının 399 bin 727 olduğu yönünde…

YENİDÜZEN’e konuşan İstatistik Kurumu Başkanı İrfan Tansel Demir ve kurumun istatistik uzmanları, yaptıkları hesaplama yönteminin, son nüfus sayımından sonraki 10 yıl boyunca sağlıklı sonuçlar verebildiğini, son nüfus sayımından bu yana aradan 12 yıl geçtiğini, bu nedenle hesaplamalarındaki hata payının her geçen gün arttığını söyledi.

İstatistik Kurumu Başkanı İrfan Tansel Demir, nüfusa ilişkin verileri dijital ortamda anlık güncelleyebilecekleri 2 yeni sisteme geçmek istediklerini, bu sistemlere geçebilmek için de önce yasal değişiklik ardından da bir nüfus sayımına ihtiyaç duyduklarını ifade etti.

Öte yandan YENİDÜZEN’e konuşan İçişleri eski Bakanlarından, Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP) Genel Sekreteri Asım Akansoy, Başbakan Üstel’in nüfus konusunda bildiği tüm verileri kamuoyuyla paylaşması için Meclise soru önergesi vereceklerini belirtti, “Nüfus utanılacak bir noktaya ulaşmışsa vay halimize” dedi.

2011 yılından bu yana nüfus sayımı yapılmadığını ve o dönem elde edilen veriler üzerinden projeksiyon yöntemiyle nüfusun saptandığını ifade eden Akansoy, “Projeksiyon üzerinden nüfus saptamak bugünün veri şartlarına bakıldığında çok sağlıklı değil” ifadelerini kullandı.

Yaşananlar, “son 30 yılda değişen tek şeyin nüfus olduğuna” yönelik söylemi güçlendirdi. Zira 1990 yılında, seçmen sayısına ilişkin yapılan sayımda, demografik yapıyı kamuoyuyla paylaşmayan dönemin Kıbrıslı Türk lideri Rauf Raif Denktaş, “Kimin nereden geldiği araştırılacak, anlaşılacaktı, bu yüzden açıklamadım” sözleriyle durumu izah etmişti… Daha sonra 2010’lu yıllara gelindiğinde dönemin Başbakanı İrsen Küçük, nüfusa ilişkin soruya “kalabalık” yanıtını vermişti. Son olarak da Ünal Üstel, “biliyorum ama söyleyemem” sözleriyle gündeme geldi.

Bazen gizlendi, bazen bilinmedi…

Araştırmacı – Yazar Ahmet Cavit An’a göre adadaki Kıbrıslı Türk nüfusun sayılması konusundaki tartışmalar İngiliz sömürge dönemi yıllarından bu yana devam ediyor.

Ancak yine An’a göre ‘KKTC’nin ilanının ardından yaşanan demografik değişimin “gizlenmesi” adına 30 yıla aşkın süredir ya nüfus sayımlarının detayları açıklanmıyor ya da sayım yapılmıyor.

“KKTC”de ilk resmi nüfus sayımının 1996 yılında yapıldığını belirten An, sonuçların Ankara'da TC Devlet İstatistik Enstitüsü'nde değerlendirildiğini, verilerin ise ancak iki yıl sonra açıklanabildiğini aktardı.

An, 1996’daki ilk resmi sayımın öncesinde ise “seçmen sayısının” belirlenebilmesi adına 1990 yılında da bir sayım gerçekleştiğini belirtti.

1990 yılında yapılan sayımda, demografik yapıya ilişkin detaylar kamuoyuyla paylaşılmamış, nüfus 173 bin 224 olarak açıklanmıştı.

Detayların açıklanmaması nedeniyle eleştirilen dönemin Kıbrıslı Türk lideri Rauf Raif Denktaş, sayımdan 3 yıl sonra kendisini ziyaret eden bir sendikacıya “Kimin nereden geldiği araştırılacak, anlaşılacaktı” demiş, söz konusu ifadeleri YENİDÜZEN’in Temmuz 1993 tarihli sayısında manşete taşınmıştı.

Daha sonra 2010’lu yıllara gelindiğinde dönemin Başbakanı İrsen Küçük, nüfusa ilişkin soruya “kalabalık” yanıtını vermişti. Son olarak da Ünal Üstel, “biliyorum ama söyleyemem” sözleriyle gündeme geldi.

İstatistik Kurumu Başkanı İrfan Tansel Demir:

“Evet, bir nüfus sayımına ihtiyacımız var”

“Nüfusta bir bilinmezlik yok” diyen Demir, son nüfus sayımının 2011 yılında yapıldığını, kullandıkları projeksiyon sisteminin 10 yıl boyunca sağlıklı veri akışı sağladığını ancak 10 yıl sonrasının “sağlıklı olmadığını” ifade etti.

“Evet, bir nüfus sayımına ihtiyacımız var” diyen Demir, son sayımın ‘kapalı’ yöntemle yapıldığını, bazı insanlara ulaşılamadığını, bu nedenle “tartışmalı” sonuçların elde edildiğini ifade etti.

Demir, bu nedenle “Adrese Dayalı Kayıt Sistemi” ve “Mekansal Adrese Dayalı Kayıt Sistemi”ne geçmek için hazırlık yaptıklarını, sözünü ettiği sistemlere geçilmesi halinde sadece bir kez sayım yapılacağını, sonrasında dijital yollarla rakamların güncellenebileceğini söyledi.

Bu sistemlere geçmeden önce yapmayı planladıkları sayımın “açık yöntemle” yapılmasını planladıklarını söyleyen Demir, bahsettiği yöntemin, her haneye verilecek randevularla belli bir süreç içerisinde herkesin sayılması anlamına geldiğini anlattı.

Demir, hem sayım hem de “Adrese Dayalı Kayıt Sistemi” ve “Mekansal Adrese Dayalı Kayıt Sistemi” için gerekli yasal düzenlemelerin yapılacağını, bu sayede belediyelerin güncelleyeceği ölüm, doğum ve taşınmaya ilişkin verilerle nüfusun güncelliğini koruyabileceğini ifade etti. 

Demir, söz konusu kayıt sistemlerine ilişkin şu an belediyelerden veri talebinde bulunduklarını, verilerin yüzde 95’ini tamamlayan ilk belediyenin Değirmenlik Belediyesi olduğunu aktardı.

İstatistik Kurumu uzmanları:

2011 projeksiyonuna göre 2022 sonu itibariyle nüfus “399 bin 727”

İrfan Tansel Demir’in ardından YENİDÜZEN’e bilgiler veren İstatistik Kurumu uzmanları, 2011 projeksiyonuna göre 2022 yılı sonu itibariyle Kıbrıs’ın kuzeyindeki nüfusun 399 bin 727 olduğunun hesaplandığını aktardı.

“Sistem 10 yıllık süre için uygun, hata payı artmış durumda”

Ancak aynı uzmanlar, projeksiyon sisteminin 10 yıla kadar sağlıklı hesaplamalar için uygun olduğunu, 10 yıl sonrası için sayıda sapmalar olabileceğini, hata payının arttığını söyledi.

Söz konusu hesaplamanın doğum, ölüm, göç ve yaşa göre tasarlandığını aktaran uzmanlar, milletlere göre projeksiyon konusunda ellerinde veri bulunmadığını, bunun olası nüfus sayımının ardından ortaya çıkabileceğini ifade etti.

İçişleri eski Bakanlarından, CTP Genel Sekreteri Asım Akansoy:

“Üstel’in bildiği tüm verileri kamuoyuyla paylaşması için Meclise soru önergesi vereceğiz”

İçişleri eski Bakanlarından, Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP) Genel Sekreteri Asım Akansoy, Başbakan Ünal Üstel’in nüfus konusunda bildiği tüm verileri kamuoyuyla paylaşması için Meclise soru önergesi vereceklerini belirtti, “Nüfus utanılacak bir noktaya ulaşmışsa vay halimize” dedi.

2011 yılından bu yana nüfus yapılmadığını ve o dönem elde edilen veriler üzerinden projeksiyon yöntemiyle nüfusun saptandığını ifade eden Akansoy, “Projeksiyon üzerinden nüfus saptamak bugünün veri şartlarına bakıldığında çok sağlıklı değil. Ünal Üstel’in bu yönteme bağlı olarak objektif rakamlara nasıl ulaşıldığını halka açıklaması lazım” şeklinde konuştu. 

“Açıkçası ben elinde net ve dikkate alınabilecek bir veri bütünlüğü olduğunu düşünmüyorum” diyen Akansoy, elinde böylesi veriler olmadan kalkınma planı yapmasının imkansız olduğunu, bu konuda kendisini şaşkınla izlediklerini ifade etti.

FARKLI KAYNAKLARDAN GÜNCEL VERİLER…

Üçüncü ülke yurttaşları: ‘En az’ 50 bin Rus, 15 bin İranlı

Son günlerde, Kıbrıs’ın kuzeyindeki üçüncü ülke yurttaşlarının rakamlarına ilişkin güneydeki basına yansıyan haberlere göre, kuzeyde 50 bini aşkın Rus, 15 binden fazla da İranlı bulunuyor.

Söz konusu rakamlar kuzeydeki resmi makamlarca ne doğrulandı, ne de yalanlandı.

Ancak rakamların yansıdığı haberlerde, kaynak olarak bahsi geçen ülkelerin büyükelçiliklerine işaret edildi.

Geçtiğimiz günlerde Rusya’nın Kıbrıs Cumhuriyeti’ndeki Büyükelçiliği’nin, kuzeydeki yurttaşlarının ihtiyaçları için bir temsilcilik ofisi açma hazırlığında olduğu bildirilmişti.

Oy kullanan TC vatandaşları: ‘En az’ 140 bin 111

Türkiye’de gerçekleşen 14 Mayıs seçimlerinde oy kullanma hakkın sahip olan ve Kıbrıs’ın kuzeyinde yaşam süren TC vatandaşı sayısı 140 bin 111 olarak açıklanmıştı.

Bu rakam, 9 yıl önce; yani, 2014’teki TC Cumhurbaşkanı seçimlerinde 92 bin 171 idi.

Telekomünikasyon verileri: 777 bin 714 aktif abone

BTHK’nın 2023 yılına ilişkin yayımladığı birinci çeyrek raporuna göre Kıbrıs’ın kuzeyinde 955 bin 409 kayıtlı mobil abone ve 777 bin 714 aktif abone bulunuyor.

Bu rakamlar 2021’de 906 bin 330 kayıtlı, 750 bin 677 aktif abone; 2020 yılında ise 819 bin 982 kayıtlı, 655 bin 758 aktif abone olarak kayıtlara geçmişti.

Seçmen sayısı: ‘En az’ 210 bin 121

YSK son olarak 25 Haziran 2023’teki ara seçime yönelik seçmen sayısını açıkladı. Verilere göre söz konusu tarihte “KKTC”de 210 bin 121 kişi oy kullanma hakkına sahipti.

Seçmen sayısı; 25 Aralık 2022 yerel seçimlerinde 208 bin 236, 23 Ocak 2022 erken seçimlerinde 203 bin 792, 1 Ekim 2020 Cumhurbaşkanı seçimlerinde 198 bin 867, 7 Ocak 2018 erken genel seçimlerinde 190 bin 551 ve 29 Haziran 2014 yerel seçimlerinde 175 bin 258 olarak kayıtlara geçmişti.