Neriman Cahit

Niyazi Kızılyürek, gerçekten de çok önemli yazarlarımızdan biri… Onu önemli kılan da, ‘Tarihsel Tanıklığı.’ Son eseri de bunun en başarılı örneklerinden biri… Yıllardır – neredeyse – açığa çıkmayan bir gerçeği sunuyor toplumuna:

ŞİDDET MEVSİMİNİN SAKLI TARİHİ

Bu konuda sözü yazarına bırakmak en doğrusu…

“Elinizdeki kitap: Kıbrıs’ta etnik ve siyasal şiddetin tarihini konu alan geniş kapsamlı bir çalışmanın bir bölümünü oluşturuyor. Ve 1958 yılında yaşanan şiddet olaylarını irdeliyor. Bu bölümü, ayrı bir kitap olarak yayınlamamın nedeni hem toplumlararası ilişkilerin seyrinde hem de Kıbrıs Türk Toplumu’nun yakın tarihinde, bir dönüm noktası oluşturan, 1958 yılının şiddet olaylarının büyük ölçüde saklı kalmış olmasıdır.
TMT’nin, Türkiye’den gelen Subayların emrine girmesinden evvel, yani 1958 Yılının Ağustos öncesinde, Lefkoşa’yı yangın yerine çeviren “Etnik Şiddet olgusu” ve Kıbrıs Türk Toplumu’nda,  büyük korku yaratan ‘Siyasal Şiddet Eylemleri’ yeteri kadar incelenmedi…
En önemlisi, Kıbrıslı Türkler bu ‘Şiddet Mevsimi’ ile yüzleşmedi.
‘Karanlık Bir Dönem’ olarak geçmişin dehlizlerinde kaybolan ve tarih bilgisine dönüşmeyen bu vahim olaylar, belleklerden ya silindi ya da hiç yer bulmadı. Bu eylemlerde sorumluluğu bulunan: Dönemin Kıbrıs Türk Liderliği, söylemsel bir strateji olarak geliştirdiği: ‘Büyük Mağduriyet Anlatısı’nın arkasına saklanarak sorumluluğunu örtbas etti. Konuyu, tabulaştırdı ve tartışılmasını engelledi…

***
Bu yüzden bu çalışmamı yayımlamak istedim:
“27-28 Ocak Olayları, Solcu Kıbrıslı Türklere yönelik siyasal şiddet 100’den fazla insanın ölümüne neden olan ve Belediyelerin fiilen ayrılması ile son bulan, ‘7 Haziran Provokasyonu’ bu çalışmanın en temel konularını oluşturuyor…”

***
Bu çalışmada: “Kara Haziran” veya Kıbrıs’ın 6-7 Eylül’ü olarak adlandırdığımız şiddet olayları 7 Haziran 1958 gecesi yapılan provokasyonla başladı. Türk Haberler Bürosuna atılan el yapımı bir bombanın ardından, ADA, kısa süre içinde yangın yerine döndü. Peş peşe yaşanan şiddet eylemleri durmak bilmiyordu. 12 Haziran’da, Gönyeli Ovasında, sekiz Kıbrıslı Rum’un vahşice katledilmesi, ülkeyi bütünüyle ‘Kör Şiddetin’ mantığına teslim etti.
1955 yılından beri, İngiliz Sömürgeciliğine karşı silahlı mücadele veren EOKA, ilk defa bu dönemde: ‘Sivil Kıbrıslı Türkleri’ hedef aldı ve Kıbrıslı Türklere karşı acımasız saldırılar düzenledi…

***
Şiddetin, 1958 yılında doruğa tırmanması tesadüf değildi. Kıbrıs’ın egemenliğini elden bırakmak istemeyen ‘Büyük Britanya 1957 yılının sonunda özerkliğe dayalı yeni bir Kıbrıs Planı hazırlamaktaydı.  Türk Hükümeti ile Kıbrıslı Türk yetkililer, İngiltere’nin bu girişimini şüphe ve ihtiyatla izliyorlardı.  İngilizlerin taksim sözünden dönmüş olduğunu düşünen Kıbrıslı Türk Yöneticiler, 1957 yılının sonunda Ada’ya gelen Vali Foot’u da Rum Yanlısı ilan etmişlerdi…
Kıbrıslı Türk Lider Rauf Denktaş’ın değerlendirmesi de aynı yöndeydi: “İngilizler 1958 Ocak ayında, artık, vermiş oldukları ‘Taksim Sözünü’ unutmuşlar ve Rumlarla anlaşma zemini aramaktaydılar…

ÇOK ÖNEMLİ BİR TANIKLIK...

Gerçekten de, her Kıbrıslının bilmesi gereken çok önemli bir tanıklık arzeden bu kitap altı bölümden oluşmuş.

• Birinci Bölüm: “27 – 28 Ocak Olayları…”
• İkinci Bölüm: “Solcu Kıbrıslı Türklere Saldırı, TMT, EOKA’ya mı Öykünüyor?”
• Üçüncü Bölüm: “Kara Haziran: Ya da: 6-7 Eylül…”
• Dördüncü Bölüm: “Gönyeli Ovası Kan Deryası…”
• Beşinci Bölüm: “Belediyelerin Ayrılması…”
• Altıncı Bölüm: “Türklerin Katli Vaciptir…”
• Son Söz…

***
ÖNEMLİ BİR TANIKLIK

1958 yılının Ağustos öncesinde, Lefkoşa’yı yangın yerine çeviren, ‘Etnik Şiddet olgusu ve Kıbrıs Türk Toplumunda, büyük korku yaratan Siyasal Şiddet Eylemleri… Yani, ‘Karanlık Bir Dönem’ olarak geçmişin dehlizlerinde kaybolan ve belleklerden tamamıyla silinen: “1958 Yılının Şiddet Eylemleri, ne yazık ki bugüne kadar tam anlamıyla tartışılmadı…
Bu kitap “Bizi… Bu ‘şiddet mevsimiyle’ yüzleştirecek çok önemli bilgiler sunuyor…
Ve, ‘İki Toplumlu Yüzleşme Mevsiminin’ sürdüğü bir dönemde, toplumumuz insanına okuyup,  yıllardır sözü edilmeyen, ‘çok önemli detayları’ öğrenmesine katkı yapacak önemli bir eser…

Hepimizin okuyup değerlendirmesi gereken önemli bir eser…