Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanı Erkut Şahali, tarafsız, şeffaf, hesap verilebilir güçlü bir idari yapılanma ve mevzuatla yönetilen bir tarım sektörü oluşturma hedefiyle çalıştıklarını kaydederek, “Yasalara bağlılıktan, adil uygulama kararlılığından ödün vermedik.  Görevimizi bunun iç huzuruyla devrediyoruz” dedi.

Büyük tepkilerle karşılaşmış olsalar bile verdikleri zor kararların doğru sonuçlar ürettiğini görmeye başladıklarını da belirten Şahali,  bunun da mutluluğunu yaşadığını söyledi.

Yeni hükümetin kurulmasıyla görevi devretmeye hazırlanan Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanı Şahali, görev süresinde bakanlık ve bakanlığa bağlı daire ve kurumlarda yürütülen çalışmalar hakkında yazılı açıklama yaptı.

2 Şubat 2018’de görevi devraldıklarını anımsatan Erkut Şahali,  bu dönemde, 4 yasa tasarısı, 10 (değişiklik) yasa tasarısı ve 17 tüzük taslağı hazırladıklarını belirtti.

Şahali, bunlardan özellikle Tarımsal Destek Ödemeleri Dairesi, Tarımsal Eğitim, Yayım ve Danışmanlık Hizmetleri ve İyi Tarım Uygulamaları Yasa Tasarılarının hayata geçirilmesiyle ilgili sürecin takipçisi olacaklarını kaydetti.

Erkut Şahali, hükümetin her an düşebileceğine ilişkin spekülasyonların uzun süre devam ettiğini ancak sürelerinin sonuna kadar görevde kalacak gibi çalıştıklarını vurguladı.

“Mesai kavramını saate endekslemeden kronikleşmiş sorunlara çözümler üretmek için canla başla çalıştık” diyen Şahali, “‘Ben bilirim’ demek yerine, her bir muhatabımızdan yeni şeyler öğrenmeye çalıştık. Ben hatalarımdan öğrenerek ve çok büyük tepkilerle karşılanmış olsa dahi verdiğimiz zor kararların doğru sonuçlar ürettiğini görmeye başlamanın mutluluğuyla görevimi devretmeye hazırım” ifadelerini kullandı.

Şahali, görevi devralacakların işin kolayına kaçarak kısa süreli mutluluklar için uzun vadeli anomaliler yaratmaması gerektiğini belirterek  “Umarım kalıcı mutluluk için kısa süreli huzursuzlukları göze alacak cesareti gösterirler” dedi.

Açıklama şu şekilde:

DÜNYA BANKASI VE AB İLE ÇALIŞMALAR YÜRÜTÜLDÜ

Bakanlığımız, tarım ve hayvancılığın içinde bulunduğu şartların iyileştirilmesi, sektörde çağdaş bir anlayışın yerleşmesi hedefiyle AB ve dünyanın önde gelen kurumlarıyla çalışmalar yürütmüştür. Bunlardan biri de Dünya Bankası ile yapılan çalışmalardır.  Dünya Bankası tarafından, bakanlığımıza  teknik destek ve danışmanlık hizmeti sağlanmıştır. Bu hizmetler arasında, başta AB olmak üzere, diğer uluslararası pazarlara yönelik sektörel rekabet edebilirliğin artırılması, gıda ve yem güvenliğinin sağlanması, yerel tüketicilerin korunması, üreticilerimizin ihraç pazarlarına  erişimlerinin sağlanması, gıda güvenliği, veterinerlik, hijyen ve bitki sağlığı standartlarının gözden geçirilmesi, Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı’nın kurumsal kapasitesinin geliştirilmesi, tarım teşviklerinin yeniden yapılandırılarak etkinliğinin artırılmasına yönelik öneriler olarak sıralanmaktadır.

SU İŞLERİ DAİRESİ

Su İşleri Dairesi, bakanlığımızın en önemli unsurlarının başında gelmektedir. Canlı yaşamı için olmazsa olmazların biri olan suyun denetimi ve yönetimi ülkemizde ihmal edilmiş en önemli alanlardan biridir. Gerek ülkemizdeki su kaynaklarının korunup geliştirilmesi, gerekse Türkiye’den gelen suyun olası en verimli biçimde kullanılması için kusursuz çalışan bir daireye ve genç olanaklara ihtiyaç vardır. Bizler hem gerekli insan kaynağından, hem de maddi olanaklardan yoksun olduğumuz halde, göreve gelir gelmez kolları sıvadık. Kendi su kaynaklarımızın etkili kullanımını sağlamak için Güzelyurt Merkezi Sulama Pilot Projesini hayata geçirerek “bizden bir şey olmaz” diyenlere karşılık, yapabileceğimizi kanıtladık. Bugün Güzelyurt’ta 8 bin dönümden fazla bir tarımsal alanda 0,95 kuruşluk ton başına ücretle merkezi sulama projesi devrededir. Buna ek olarak, yaklaşık 20 bin dönümlük bir alanda Türkiye’den gelen suyun hemen tarıma aktarılması için proje hazır vaziyettedir. Yine Güzelyurt’ta hiç yapılmayanı başararak, Güzelyurt Ovası Envanter Çalışması’nı tamamladık ve bölgedeki tüm su kuyularını, enerji tüketimlerini, verimleri, mevcut boru hatları, havuzlar ve toplam sulama alanlarını belirleyerek kayda aldık ve Coğrafi Bilgi Sistemi’ne (GİS) aktardık. İçme ve kullanma suyu dağıtımında kullanılmak üzere, mevcut isale ve pompaj hatlarının yenilenmesi, ishale hatları ve terfi istasyonlarının bakım onarımı, yeni su deposu yapımı ile TC’den temin edilen suyun KKTC dağıtımı kısmının iyileştirilmesi ve geliştirilmesi için 17 adet proje çalışması tamamlanarak toplam 10 Milyon TL’lik kaynağın bulunması halinde hemen başlanacak noktaya getirildi.

Ülkemizdeki tüm gölet ve barajların ölçümleri düzenli olarak yapılmaya ve bakanlık web sitesi aracılığıyla kamuoyu ile paylaşılmaya başlanmıştır. Çok uzun yıllar bakım ve tadilatları yapılamadığından su tutma kapasiteleri yapım yıllarının çok altına düşmüş veya ciddi hasarlar oluşmuş gölet ve barajlarımızın ıslahı için gerekli projeler hazırlanarak çalışmaya başlanacak aşamaya gelinmiştir. 2019 yılında yaşanan sel felaketleri de dikkate alınarak Gönyeli, Kanlıköy, Haspolat ve Hamitköy  Göletleri için proje çalışmaları devam etmektedir.  Ayrıca,  göletlerimizin düzenlenecek planlamalar doğrultusunda, sürdürülebilir bir yapıya kavuşturularak tarım arazilerine su sağlanması da  hedeflenmektedir.

Bunun yanısıra, Avrupa Komisyonu,  Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı tarafından uygulanacak  “Yerel Altyapı Hizmetleri” projesi kapsamında su kaynakları konusunda su master planına yönelik teknik ön görüşmeler Nisan ayında gerçekleştirilmiştir.

Su Dairesi’ne, 2009 yılından itibaren sadece yükselme amaçlı işlemler yapıldığı tespit edilmiştir. Bunun üzerine, dairede istihdam edilmek üzere Kamu Hizmeti Komisyonu tarafından münhal açılmasına karar verilmiş ve düzenlenen sınavlar sonrasında, 10 yıldan sonra 3 mühendisin istihdamı yapılmıştır.

TARIM DAİRESİ

Tarım Dairemiz, günlük dilde adını Bakanlığımıza veren en önemli unsurlarımızdan biridir. Ülkemizde yaşayan her bir bireyin hayatına her gün temas eden Tarım Dairesi, bitkisel üretimin de denetleyicisi ve yönlendiricisidir. Görevini yerine getirirken sadece denetim değil aynı zamanda eğitim faaliyetleri ile de sürekli çalışan Tarım Dairesi AB uyum sürecinin de en etkin unsurudur.

Göreve gelir gelmez, Biyosidal ürünlerin ruhsatlandırılmasında aktif maddesi ve üretici firmasının Avrupa Kimyasallar Ajansı (ECHA) onaylı listede yer alması koşulu getirdik. Bu yolla hem uygulamada yeknesaklık sağladık, hem de Jenerik ürünlerin ülkemize ithal edilmesini yasakladık. Tavsiye dışı pestisit kullanılarak yetiştirilen ürünlerin gıda güvenliği bağlamında doğrudan imha kararı alınmış ve uygulanmıştır.

Üreticilerimizin ve halkımızın yenilikleri takip edebilmesi ve onlara daha etkin hizmet verebilmek için Tarım Dairesi Web sayfası ve Facebook sayfasını hayata geçirilmiştir.

7 yıldır süren ve bitirilmeyen Bitki Sağlığı ve Karantina Laboratuvarı ile İdari Binasının İnşası Projesi tamamlanmış ve ihaleye hazır hale getirilmiştir.

Bitki Sağlığı Yasası uyarınca daire kadrolarında görev yapan Ziraat Mühendislerine yönelik “Müfettiş Yetiştirme Kursu” düzenlenerek Müfettişleri iz sertifikalandırılmıştır. Öte yandan, Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı’na bağlı Dairelerde görev yapan Ziraat Mühendisleri ve Teknisyenlerle Tarımsal İlaç Satıcı ve İthalatçılarına yönelik “Pestisit Uygulama Teknikleri ve Kalibrasyon” konularında eğitimler düzenlendi.

 Güzelyurt Toprak ve Su Laboratuvarı’na, yaprak analizlerinin yanı sıra çiftlik gübrelerinde besin elementlerinin tespitine de olanak sağlayacak, Mikrodalga Yakma Ünitesi alındı.

AB uyum yasalarından Tohum ve Üretim Materyalleri Yasası ile Organik Tarım Yasası Meclis’ten geçirilmiş, Bitki Sağlığı Değişiklik Yasası, Tarımsal İlaçlar Yasası, Müfettiş Tüzüğü ve Bitki Sağlık Sertifikasının Aranmayacağı Durumlar Emirnamesi hazırlanmış, Ülkeye Girişi Yasaklanan Bitkiler, Bitkisel Ürünler ve Diğer Maddeler” Emirnamesi yayımlanmış, Kırmızı Palmiye Böceği Emirnamesi güncellenmiştir.

Organik Tarım Yasası geçirildikten sonra bakanlık bünyesinde Organik Tarım Birimi oluşturuldu ve iki sertifikasyon kuruluşuna yetki verildi.

Tarım Dairesi personeli tarafından 2018 yılı içerisinde toplam 42 kez gündüz uygulamalı, 40 kez de gece teorik olmak üzere köylerde üreticilere eğitim verildi. 2018 yılında bitkisel ürünler denetimleri %48 artırılarak, 2518'den 3736 adete çıkarılmıştır.

DEVLET ÜRETME ÇİFTLİKLERİ

Devlet Üretme Çiftlikleri Dairemiz, ülkemizdeki tarımsal uygulamalarda öncü olma misyonuna sahipken, göreve geldiğimizde sadece hayvancılık yapan ve bünyesindeki arazileri gelişigüzel kiraladıktan sonra, artanlarda da bu hayvanlara yem yetiştiren bir kurumdu. Görevi devraldıktan sonra ilk iş olarak daire bünyesindeki işletmelerin su ve elektrik altyapısını iyileştirdik.

Haspolat Arıtma Tesisi’nde arıtılan kanalizasyon sularının tarımda kullanılmasına yönelik olarak inşa edilmiş şebekenin tesis içerisindeki kısmında bulunan arıza giderilecek kullanılır hale getirildi.

Arpa çeşitlerinin geliştirilmesi, yetiştiriciliği ve kademeli tohumluk üretim sistemi oluşturularak, sertifikalı tohumluk yetiştirmeye başlanan işletmede Paşaköy’de yaklaşık 40 dönüm Galopsida arpa ve Ercan Çiftliği’nde yaklaşık 110 dönüm Gthrea Arpa sertifikalı tohumluk ekilmiştir. Yüksek verim elde edilen bu alanlarda halen hasat işlemleri devam etmektedir.

Çiftlik bünyesindeki Büyükbaş hayvanların, damızlık ve kasaplık satışları devam etmektedir. Küçükbaş hayvanlarda ise damızlık satışları başlamış olup, satışlar sürmektedir. Büyük bölümü Yeni Ercan Havaalanı yerleşkesi içinde kalacağından kapatılan Büyükbaş İşletmesi ve Çömlekçi Çiftliği’ndeki yapıların taşınması işleri için Planlama ve İnşaat Dairesi projelerinin yapılmasına başlanmıştır.

Sahip olduğumuz adalet anlayışı gereği, 2018-19 üretim sezonunda ilk kez DÜÇ’e ait tarımsal araziler, 235 hayvancıya hayvan kayıt sistemindeki kayıtlı hayvan sayılarına göre eşit bir şekilde kiralanmıştır.

TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ

Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğüne bağlı Güzelyurt İstasyonumuzda bulunan Biyoteknoloji Laboratuvarı’nın ve seralarının eksikleri tamamlanıp, çalışmalara başlandı. Yıllardır atıl bir kapasite olarak kaderine terk edilmiş bu işletme bugün özverili personeli ile yüksek performansla hizmete girmiş ve ilk fidan üretimi geçtiğimiz günlerde gerçekleşmiştir.  Hedefler doğrultusunda yapılacak personel takviyeleri ile birlikte hem ülkenin yıllık fidan ihtiyacının karşılanması hem de ülkeye giren ürünlerde GDO analizi ve diğer analizler bu yüksek teknoloji ürünü tesiste artık kolaylıkla yapılabilecek.

Ülkemizde ilk kez Tarımsal Araştırma Enstitüsü bünyesinde uzun yıllar süren çalışmalar neticesinde geliştirilen 2 adet fiğ çeşidi uluslararası geçerlilik kazanabilmesi için KKTC adına Türkiye’de “GÜZELYURT” ve “DEĞİRMENCİ” adı ile tescillendi. Bu vesile ile üstün başarı sergileyen personelimizin içtenlikle bir kez daha kutlarım.

Yine ülkemizde ilk kez Ensitütü bünyesinde geliştirilip tescil aşamasına gelinen mevcut çeşitlerden daha yüksek verimli 2 çeşit arpa, uluslararası geçerlilik kazanabilmesi için KKTC adına tescil işlemleri Türkiye’de başlatıldı.

“KKTC Koşullarına Uygun Arpa Çeşitlerinin Geliştirilmesi, Yetiştiriciliği ve Kademeli Tohumluk Üretimi Sisteminin Oluşturulması” projesi kapsamında, ilk kez  ülke tahıl üreticilerinin ihtiyaç duyduğu  temiz ve kaliteli tohumluk ihtiyacını karşılamak için TÜK, Tarım Dairesi ve DÜÇ ile birlikte ortak Devlet Üretme Çiftliklerindeki sulanabilir arazilere tohum üretim sisteminin ilk etabı olarak  150 dönüm araziye arpa ekimi yapıldı. Hasat işlemlerine yakın zamanda başlanıyor. Elde edilen tohumlar ilaçlanıp ambalajlanacak ve çoğaltılmak üzere üreticilere dağıtılacak.

Tarım Dairesi, Güzelyurt ve Lefkoşa’daki fidan üretim birimlerinin ülkenin ihtiyaç duyduğu fidanları tek elden ve daha verimli bir şekilde üretilmesi amacı ile Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’ne bağlanması yönünde yasal süreç tamamlandı. Geçen yıl üretilen fidanların yaklaşık 2 misline yakın, yani yaklaşık olarak 70 bin fidan üretimi hedeflendi. Bu hedef doğrultusunda üretim gerçekleştirildi. Bir sonraki yıl ise üretimin 4 katı olarak gerçekleştirilmesi için planlamalar yapıldı.

Tarımsal Araştırma Enstitümüz ile Çukurova Üniversitesi arasında 2016 yılında sona eren TARIMSAL ARAŞTIRMA – GELİŞTİRME -UYGULAMA VE DANIŞMANLIK HİZMETLERİ işbirliği protokolü, bakanlığımız ve rektörlük arasında yeniden imzalanarak çalışmaların devamlılığı sağlandı.

Tarımsal Araştırma Enstitümüz ile Lefke Avrupa Üniversitesi arasında  TARIMSAL ARAŞTIRMA – GELİŞTİRME - UYGULAMA VE DANIŞMANLIK HİZMETLERİ işbirliği protokolü Bakanlığımız ile Rektörlük arasında imzalanarak yürürlüğe girdi. Amaçlanan, dairemiz ve Ziraat Fakültesi’nin ortak projeler ile Bioteknoloji Laboratuvarı’nın daha etkin ve verimli bir şeklide ortak kullanımı sağlamaktır. Bu çerçevede, ilk fidanlar üretilmeye başlandı.

Tahıl üreticilerine ve teknik personele yönelik ilk kez, kapsamlı ve anlaşılır nitelikte “Huhubat Hastalık ve Zararlıları” el kitapçığı hazırlanarak dağıtımı gerçekleştirildi. Ayrıca Avakado ve Meyve Ağaçlarında Aşılama ve Budama kitapları hazırlanıp basıldı ve üreticilere dağıtıldı. Zeytin Yetiştiriciliği kitabı ise yenilenip, ikinci baskısı yapıldı.

Harnup yetiştiriciliği ile ilgili olarak Türkiye Tarımsal Araştırma Genel Müdürlüğü ile birlikte yeni bir proje hazırlandı. Ülkemizdeki yerel çeşitlerin tescil edilmesi ve verimli çeşitlerin koruma altına alınıp, üretime kazandırılması amacıyla çalışmalar başlatıldı.

Türkiye’de son dönemde geliştirilen yeni patates çeşitlerinin ülkemiz koşularında verim ve hastalık- zararlılara dayanıklılığı konularında denemeler yapıldı. İlk sonuçlara göre, özellikle bir çeşitte (lezzet olarak spunta ile benzer olan) beklenenin de üzerinde verim ve hastalıklara dayanıklılığı, mevcut yetiştirilen çeşitlerden daha fazla olduğu yönündedir. Denemler 1-2 kez daha tekrarladıktan sonra hem ülkemiz için daha düşük maliyetli ve süper elit tohumluk temin etme şansımız olacak, hem de bu tohumluklar ile mevcuttaki tohumluklara göre daha fazla sayıda ekim yapılabilecektir.

Tarımsal Araştırma Enstitümüz ile Devlet Üretme Çiftlikleri Dairesi’nin tek bir çatı altında (TAE altında) toplanması ve daha etkin, verimli ve proje bazlı çalışma ortamı yaratılması amacı ile her iki dairenin tek bir yasa altında toplanması doğrultusunda yasal mevzuat çalışması yapıldı. Son aşamaya gelen çalışmalar, teknik komiteye gönderilme noktasına geldi. Ayrıca her iki dairenin, tek bir çatı altında toplanabilmesi amacı ile dairelerin fiziki ve teknolojik altyapısı yenilenmiş bir binaya taşınarak birleştirildi.

Özelikle molehiya ve böğrülce bitkilerinde tavsiye nitelikli ilaç olmadığından dolayı bilinçsizce ilaç kullanımının önlenmesi amacıyla geçici tavsiye yapabilmek için, Enstitü ile Tarım Dairesi ortak denemeler gerçekleştirip, geçici tavsiye listesi oluşturuldu.

Narenciye üretimi ile ilgili yol haritası ve politikaları belirlemek amacı ile Güzelyurt’ta  tüm paydaşların katılımı ile Narenciye Çalıştayı düzenlendi. Çalıştay sonrasında  elde edilen veriler ışığında, Narenciye Eylem Planı oluşturuldu. Çalıştay Sonuç Raporu basıma hazır durumdadır.

Üreticilere ve halka yönelik, Türkiye’den gelen konusunda uzmanlar ile dairemizin uzmanlarının katılımıyla çeşitli konularda geniş katılımlı, 12 seminer düzenlendi.

ORMAN DAİRESİ

Ülkemizdeki orman varlığının korunması ve geliştirilmesinden sorumlu Orman Dairesi bünyesindeki Orman Fidanlığı’nda 2018’de 166.000 adet orman fidanı üretilmiştir. Bu rakam 2019 yılı için 300.000 olarak planlanmış ve fidan üretim çalışmaları başlamıştır. Sivil Toplum Örgütleri, askeri birlikler, okullar ve duyarlı vatandaşların katılımıyla geçtiğimiz yıl 149.000 adet fidan dikimi de gerçekleştirilmiştir.

Orman yangınlarının önlenmesi amacıyla deneme amaçlı olarak bir adet yangın gözetleme kamerası  kurulmuştur.

Sahip olduğumuz şeffaflık ve adalet anlayışı gereği, her yıl Nisan  – Aralık ayları arasında çalıştırılan 125 kişilik yangın hazır kuvvet ekipleri 2018 ve 2019 yıllarında tarihinde ilk kez münhal duyurusu ile oluşturulmuştur. 2019 yılında başvuruların beklenenin üzerinde olması nedeniyle istihdam edilecekler noter huzurunda ve dairemiz sosyal medya hesabından verilen canlı yayın eşliğinde belirlenmiştir.

Yangın Harekat Merkezi (Alo 177) 3 kişilik bir ekiple yeniden oluşturularak gelen ihbarlara 7/24 cevap verebilmesi sağlanmıştır. Orman alanlarımızın etkin bir şekilde  korunması amacıyla  yapılan denetimlerde toplam  64 suç tespit edilip, suç raporu düzenlenmiştir.

Çam Kese Böceği ile mücadele projesi kapsamında 10.000 hektar alanda havadan biyolojik ilaçlama işi ilk kez kesintisiz 3 yıl boyunca uygulanmıştır. Biyolojik ilaçlama ile ilgli dördüncü  yıl ihalesi hazırlanmaktadır. Kabuk böcekleriyle mücadelede biyoteknik ve mekanik yöntemlerle kesintisiz mücadele edilmiştir. 

Orman Dairesi araç parkına 2 adet Traktör ile 2 arazi tipi araç (Pick-up) araç kazandırılmıştır. 2003 yılından beri hiç mühendis istihdamı yapılmayan dairemize Kamu Hizmeti Komisyonu marifetiyle 4 yeni Orman Mühendisi istihdam edilmiştir. Kapanma noktasına gelen Lefkoşa Kereste atölyesioluşturulan yeni bir ekiple çalışır vaziyete getirilmiştir.  

1955 yılından beri çözülemeyen Alçak Orman arazilerinin fiili zilyetlerine devredilmesi için yasal çalışma tamamlanarak Bakanlar Kurulu’na gönderilmiştir. Orman Dairesi Teşkilat Yasası ile Orman Koruma Faydalanma Tüzüğünün yenilenmesi için çalışmalar son aşamaya getirilmiştir. 1983 ve 2007 yıllarında Bakanlar Kurulu kararı ile orman ilan edilen arazilerin Tapu ve Kadastro dairesine kayıt işlemleri başlatılmış olup devam etmektedir.

JEOLOJİ VE MADEN DAİRESİ

Jeoloji ve Maden Dairesi, yürürlükteki mevzuat uyarınca ruhsatları yenilenmeyen ve uzun yıllardır pasif durumda olan Kozanköy bölgesinde 4, Serhatköy bölgesinde 2 ve Alayköy bölgesinde 2 adet olmak üzere toplam 8 adet taş ocağı, Denetleme Kurulu tarafından denetlemiştir. Bu taşocakları, Bakanlar Kurulu kararı ile kapatılmıştır.

Yürürlükteki mevzuat uyarınca 15 adet kırma kum-çakıl ocağı Denetleme Kurulu tarafından denetlenmiş ve hazırlanan denetim raporları bakanlığa iletilmiştir. Mevzuata uygun olarak 2 adet kırma kum-çakıl ocağının ruhsat süresi uzatılmıştır.

Mühendislik jeolojisi ve zemin parametrelerinin tespitine yönelik olarak, 76 farklı lokasyonda yapılan jeolojik ve jeoteknik çalışmalar değerlendirilmiş ve kontrol edilmiştir. Yapılması planlanan 269 farklı proje ile ilgili olarak talep edilen teknik görüş yazıları ilgili makamlara gönderilmiştir.

Belirtilen dönem içerisinde Kaymakamlıklardan gelen kuyu kazma müracaatlarından 636 adedi yerinde tetkik edilerek sonuçlandırılmıştır. Ülke genelinde gelen talepler doğrultusunda,68 farklı lokasyonda hidrojeolojik çalışmalar yapılmış ve raporları hazırlanmıştır.

Yeraltısuyu ve yeraltı katmanlarının araştırmasına yönelik olarak 19 farklı lokasyonda Jeofizik araştırma yapılmıştır. 138 kimyasal, 14 mikrobiyolojik ve 6 ağır metal olmak üzere toplam 158 adet su numunesi alınmıştır. 11 kuyuda verim ve su kalitesinin tespitine yönelik kuyu deneme çalışması yapılmıştır.

Kamu Hizmeti Komisyonu tarafından yürütülen münhal süreci sonucunda 2009 yılında yapılan son istihdamın üzerinden 10 yıl geçmiş, 2019 yılında dairemize 3 yeni mühendis atanmıştır.

SÜT ENDÜSTRİSİ KURUMU (SÜTEK)

Süt Endüstrisi Kurumu, ülkemizde üretilen her damla sütün kontrol ve denetiminden, toplanarak pazarlanmasımdan sorumlu çok önemli önemli bir kurum ve Kıbrıs Türk Hayvancısı’nın sığınacak en hayati limandır.

1977 yılından 2018 yılına kadar üretici çiğ süt ödemeleri sürekli aksayarak yapılmaktaydı. 41 yılından sonra tarihte ilk kez, görevde bulunduğumuz dönemde, süt ödemeleri 15 günlük devrelerle, her ayın 5’i ve 20’sinde, bu günlerin hafta sonu ve resmi tatil gününe denk gelmesi durumunda ise  önceki son iş gününde gerçekleştirilmiş ve süt ödemeleri istisnasız hiç aksamadan yapılmıştır.

Ülkemizde üretilen sütün kalite kontrol sorumluluğunu üstlenen SÜTEK için ek Laboratuvar Projesi hazırlanmış olup Şehir Planlama Dairesi’nden onayı beklenmektedir.

Ocak ayından itibaren SÜTEK Kurumsal Web sayfası hizmete girmiştir. SÜTEK’e üye olan tüm üreticiler, nakliyeciler ve imalatçılar SÜTEK bünyesindeki hesaplarını, ödemelerini, numune sonuçlarını artık anında görmeye başlamıştır.

SÜTEK, Hayvancılık Dairesi ve Veteriner Dairesi işbirliği ile Hayvan Beslemenin Süt Yağına etkisi konusunda düzenli olarak, üreticilere yönelik bölgesel eğitim çalışmaları yapılmıştır.

Mevcut bilgisayar programı geliştirilerek, Bütünleşik Bilgi Yönetim Sistemi’ne geçilmesi yönünde çalışmalar başlamıştır. 15 Temmuz 2019 tarihine kadar program revize edilerek yeni sistem kurulmuş olacak ve süt toplama ve pazarlama süreci, sahadan online veri akışı ile anında kayıtlara geçmiş olacaktır. Konu ile ilgili e-irsaliye programı hazırlanmış, teknik donanım için teklif toplama aşamasına gelinmiştir.

27 Nisan 2019 tarihinde SÜTEK bünyesinde açılan 6 münhal kadro için DAÜ’ye sınav yaptırılmıştır. 3 ayrı bölüme, toplam 6 kadro için 114 kişi sınava başvurmuş olup, sınavda geçer not alıp alan sorularında en yüksek notu alanlar mülakata çağrılmış ve SÜTEK bünyesinde 3 Muhasebe personeli, 2 Sütçülük Teknisyeni ve 1 Pazarlama Memuru ilk kez şeffaf bir sınav sürecinden sonra Kurum kadrolarına alınmıştır. Belirtmek gerekir ki, mevzuata göre bu kadrolara istihdam geçmişte olduğu gibi yine keyfi biçimde de yapılabilirdi ancak bizler hem adil olmak, hem de kurumsal kapasiteyi olası en üst seviyeye çıkarma gayesi ile iş gördüğümüzden, Siyasal populizm yerine akılcı ve adil bir yönetim anlayışı ile hareket ettik.

Yönetim Kurulu, 1977 yılında yürürlüğe giren SÜTEK Yasası’nın yeniden revize edilmesi yönünde DAÜ ile çalışılması yönünde karar üretmiş ve çalışmalar başlamıştır. SÜTEK’in kurumsal kimlik çalışması tamamlanmıştır. Kalite Standart Belgesi alınması ile ilgili çalışma başlatılmış ve Kurum Laboratuvarına Aflatoksin M1 analizleri için HPLC cihazı (Yüksek Basınçlı Sıvı Kromatografi Sistemi) alınması için karar üretmiştir. İhale süreci için teknik ve idari şartname hazırlanmıştır. Merkezi İhale Komisyonu üzerinde ihaleye çıkılma aşaması tamamlanmıştır.

SÜTEK Yönetim Kurulu, 1 Ağustos 2019 tarihinden itibaren açık süt toplanmaması yönünde karar üretmiş olup, üreticilerin soğuk zincire ya da soğutulmuş süt üretimine geçmeleri için çalışma başlatılmıştır. Yine bu sütlerin toplanması için 3 adet küçük tanker izni verilmesi amacıyla çalışma başlatılmıştır.

Öte yandan çiğ süt numune sayıları artırılmış olup gıda güvenliği ve hijyen konularında denetimler sıklaştırılmıştır.

2018 yılında döviz kurlarının artışından dolayı çiğ süte yapılan zamların piyasada hayat pahalılığına sebep olmaması için 16 Mayıs 2018’den Ağustos sonuna kadar 7,187,901.10 TL’lik çiğ Süt Sübvansiye bedeli ödenmiştir. UHT süte 16 Mayıs 2018 tarihinden 31 Ağustos 2018 tarihine kadar 1,072,000.00 TL destek verilmiştir.

HAYVANCILIK DAİRESİ

Hayvancılık Dairemiz, gereken değeri görmekten uzağa düşmüş çok önemli bir dairemizdir. Ülkemizde Hayvancılık ve balıkçılığın sürdürülebilir kılınması bakımından sorumluluğu oldukça ağır olan Hayvancılık Dairesi, görevde bulunduğumuz süre zarfında çok etkin bir çalışma içinde oldu.

Kuraklık ve dövize bağlı olarak aşırı yükselen fiyatlar nedeniyle yem tedarikinde sorun yaşanması üzerine, Türkiye’den karma yem ithalatı serbest bırakılmıştır. Hayvansal üretimde arz talep dengesinin sağlanması için çok yıllık süt ve et talep tahminleri çerçevesinde küçükbaş hayvan sütünün artırılabilmesi için eylem planı hazırlanmıştır.

Kıbrıs Türk Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği’ne üye büyükbaş damızlık işletmeleri kayıt altına alınarak ön soy kütüğü ve soy kütüğü kayıtları sisteme girilmeye başlanmıştır.  Büyükbaş hayvancıların sorunlarının yerinde tespiti ve bilgilendirme yapılması için eğitim çalışmaları başlatılmış ve bu kapsamda işletmeler ziyaret edilmiş ve daha sonra yapılan seminer ile yetiştiricilere bilgi verilmiştir.

Gıda güvenliğinin temini bağlamında sıcak süt alımının durdurulması kararı alınmış ancak sıcak süt veren işletmelerin sektörde kalabilmeleri için dönüşüm projeleri hazırlanmıştır. Soğuk zincir veya soğutulmuş olarak süt vermek isteyen işletmelere hibe desteği verilmeye devam edilmiştir.

Süt ürünlerinin AB müktesebatına uygun biçimde ticaretinin sağlanması amacıyla AB standartlarında süt üretimi yapılabilmesi için gerekli koşulların denetimini sağlayan tüzük hazırlanmış ve AB müktesebatına uyum sürecinde Yem Yasası çalışmaları yapılmıştır.

Organize hayvancılık bölgeleri projesi kapsamında altyapı yatırımlarının geliştirilmesine devam edilmiştir. Tarımda sürdürülebilirliğin sağlanması ve kendi ayakları üstünde durabilen bir sektör yapısı oluşturulması için her alanda optimum işletme büyüklüklerinin hesaplanmasında ilişkin çalışmalar yapılmıştır. Arıcılık, küçükbaş hayvancılık ve süt sektörünün geliştirilmesi için AB’ye birçok proje sunulmuştur.

Denizel canlı kaynaklar, su ürünleri ve balıkçılık alanlarında bilimsel, sürdürülebilir ve planlı bir üretim hedeflenmiştir. Bir ada ülkesi olan Kıbrıs için çok önemli bir fırsat olan bu sektörden ekonomimize çok daha yüksek oranda katkı sağlanabilir. Bu amaçla, su ürünleri ile ilgili resmi kontrol ve denetimlerin etkin olarak yapılabilmesi için Su Ürünleri (Değişiklik) Yasa Önerisi hazırlanmıştır. 2012 yılından beri üzerinde çalışılan “Balıkçılık İzinleri ve Balıkçılık Kaynaklarının Sürdürülebilir Kullanımı Tüzüğü” tamamlanma aşamasına getirilmiştir.

Yine 2014 yılında başlatılan Güzelyurt Körfezinde Su ve Ekonomik Su Ürünleri Ağır Metal Düzeylerinin Araştırılması Projesi tamamlanmış ve sonuç raporu yazılmıştır.

Tarımın diğer kesimlerine olduğu gibi balıkçılığa da (Akaryakıt desteği dahil) Doğrudan Gelir Desteği ödemesi gerçekleştirilmiştir.

“Balıkçı Barınaklarının İyileştirilmesi ve Geliştirilmesi Projesi” kapsamında; Yedidalga (Şht. Salih Hüseyin Limanı), Tatlısu ve Kaplıca Balıkçı barınaklarında basen alanlarının taranması ve temizlenmesi çalışmaları halen devam etmektedir.

Gazimağusa Bölgesi’nde Laguna Balıkçı Barınağı ve Gemikonağı Bölgesi’nde Yedidalga (Şht. Salih Hüseyin Limanı) Balıkçı barınağının daha işlevsel ve kullanabilir olabilmesi için proje hazırlanmış olup 2019 yılında ihaleye çıkılması planlanmaktaydı.

VETERİNER DAİRESİ

Veteriner Dairesi laboratuvarları 2019’un ilk günlerinde Akredite olmuş ve sahip olduğumuz olanaklar itibar kazanarak dünyaca tanınır hale gelebilmiştir.

Çok uzun uğraşları ardından bir AB uyum Yasası olan Veteriner Tıbbi Ürünler Yasası yürürlüğe girdi.

Hayvansal gıda imalathaneleri/işletmeleri ile hayvancılık işletmelerinin denetlenmesi konusunda bir program hazırlandı. Program, 5 Mart 2019 tarihinden itibaren yürürlüğe konuldu. Programa göre, her haftanın Salı günü (Lefkoşa için Pazartesi ve Salı günleri) denetim yapılması planlandı. Kazaların bu programa uymaları ve denetim bulgularını aylık raporlar halinde Merkeze bildirmeleri sağlandı.

Öte yandan, mezbahaların durumu ile ilgili tespit çalışmaları başlatıldı. Hazırlanacak olan programa göre tüm mezbahalar yerinde ziyaret edilerek, sonucuna ilişkin bir rapor hazırlancak.

Polis Genel Müdürlüğü tarafından, dairemiz personellerine yönelik düzenlenen “Soruşturma Memurluğu” eğitimine katılan 19 personele cezai işlem yetkisi sağlanmış oldu.

AB tarafından tek taraflı olarak durdurulmuş olan(2017 yılında)  Hayvan Hastalıkları Eradikasyon Projesi, geriye dönük tüm yükümlülükler yerine getirilerek 2018 yılının Ağustos ayında yeniden başlatılmıştır. II. Dönemde yapılan düzenleme ile I. Dönemde kesildiği halde tazminatı ödenmeyen 167 sığır, 1410 küçükbaş hayvanın Genel Tarım Sigortası tarafından ödenmesi sağlanmıştır.

Brucellalı Hayvanlara İlişkin Tazminatlar ile ilgili olarak ise proje kapsamında brucella (pozitif) çıkan ve mezbahada kesilen hayvanlar için zararın kısmen karşılanması amacı ile belli bir miktar ödeme yapıldı.(I. Dönemde koyun-keçi başına 200TL, sığır başına  1500TL olan ödemeler, II. Dönemde koyun-keçi için 300 TL’ye, sığır için 1800 TL’ye çıkartıldı).

Hayvan Hastalıkları Kontrol ve Eradikasyon Projesi kapsamında olduğu halde I. Dömemde yapılmayan sığır ve koyunlardaki şap hastalığı taraması bu dönemde başlatılmıştır. Şap hastalığı taraması bitmiş olup, raporları hazırlanmaktadır. 

Hayvan Hastalıkları Eradikasyon Projesi’nin II. Dönemine ait fiili çalışmalar Mayıs 2019 yılında sona erecektir. İlgili raporların hazırlığı devam etmektedir.

Hayvansal Atıkların İmha Projesi’nin ihale süreci tamamlanarak, proje fiilen başlamıştır. Ancak toplama merkezlerinin yeri konusunda geçmiş dönemde gereken hassasiyet gösterilmediğimden halen çeşitli sorunlar yaşanmaktadır.

Mezbahaların Denetimi konsunda etkin (ve doğru) bir denetimin yapılabilmesi için mezbaha veteriner hekimlerinin Veteriner Dairesi’ne bağlı olarak çalışmasının ve tam zamanlı olarak mezbahada görevli olmasının sağlanmasına ilişkin çalışmalar başlatılmıştır.

İthalat muayenelerinin giriş limanlarında yapılarak zaman ve kaynak israfının önlenmesine ilişkin çalışma başlatılmıştır.

TOPRAK ÜRÜNLERİ KURUMU

Toprak Ürünleri Kurumu, Kıbrıs Türk üreticisi için hayati önemdedir. Geçmişte son derece hoyrat biçimde kaynakları israf edilen Kurumu devraldığımızda son derece sınırlı bir işlem hacmi ve ciddi bir mali darboğaz içinde olduğu herkesin malumudur. TC Toprak Mahsulleri Ofisi ile sürekli istişarelerde bulunarak, Türkiye’nin iç piyasasında alınıp satılan yem hammaddelerinin ayni koşullarla ülkemize sağlanması yönünde girişimler yapmış ve bu girişimler neticesinde TC iç piyasasında yemlik arpa ile mısır ithalatı gerçekleştirilmiştir.

Ülkemizde ekilen hububat tohumluğunun gençleştirilmesi ve verimliliğin artırılması amacıyla Türkiye Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü’nden (TİGEM) 640 Ton sertifikalı buğday tohumluğu ithal edilerek zahire üreticilerimize aktarılmıştır. Buğdayların gelişim ve verimlilik durumu çok memnuniyet vericidir.

İç piyasada çok yükselen karma yem fiyatlarının düzenlenmesi amacı ile hayvan besleyicilerimizin ihtiyaç duydukları karma yem iyi kalite ve uygun fiyatla Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri’nden ithal edilerek, iç piyasada satışa arz edilmiştir.

Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri’nden 4 uzman ülkemize davet edilerek çiftlikler bazında hayvan sağlığı ve beslenme konularında hayvan üreticilerimize bilgi ve eğitim verilmiştir.

İç piyasada çok yüksek seyreden sofralık patates ile kuru soğanın satış fiyatlarının normal seviyelere çekilmesi ile arz sürekliliğinin sağlanması amacı ile sofralık patates ile kuru soğan ithal edilerek piyasası spekülatörlerin kıskacından kurtarılarak düzenlenmiştir.

Ülkemizde kaliteli tohumluk arpa üretimi amacıyla TÜK- DÜÇ- TAE – TD ortaklaşa tohumluk üretimi projesi hayata geçirilmiştir. Patates, fiğ, favetta ekili sulu alanlara sözleşmeli olarak sertifikalı buğday ekimi gerçekleştirilmiştir.

TÜK Yasası’nda yapılacak değişiklik ile TÜK’ün denetleyici ve düzenleyici Kurum rolünü üstlenmesi planlanmaktaydı. Bu yöndeki Değişiklik Yasa Tasarısı Bakanlar Kurulu’nun gündemine getirilmişti.

Hasad edilen kaliteli ürünler, yeni sertifikalı tohumluklar kullanılarak ve projeye sulu arazisi olan üreticilerimiz de dahil edilerek, TÜK- DÜÇ- TAE – TD ortaklaşa tohumluk üretimi projesinin geliştirilmesi planlanmaktaydı.

DÜÇ ile imzalanacak Protokol ile DÜÇ’nin ekilmeyen arazilerinin buğday ekilerek, TÜK’ün doğrudan buğday üretimine katılması planlanmaktaydı.

Akdoğan Bölgesinde oluşturulacak yüksek kapasiteli kırma ünitesi ile ülkemizdeki hayvan besleyicilerinin kırık arpa ile kırık mısır ihtiyaçlarının karşılanması hedeflenmekteydi.

2019 İlkbahar ürünü patates alım ve ödeme planlamaları ile 2019 ürünü zahire alım ve ödeme planlamaları tamamlanma aşamasına getirilmiştir.

GENEL TARIM SİGORTASI FONU

Son olarak Genel Tarım Sigortası Fonu’nun yürütmüş olduğu çalışmlarla ilgili bilgiler de aktarmak istiyorum.  Bakanlığımız süresinde, Bitkisel Üretim Zorunlu Sigorta Tüzüğü kapsamı ilk kez genişletilerek Seracılık Fon güvencesinde alındı.

En son 2000 yılında revize edilen “Bitkisel Üretim Zorunlu Sigorta Tüzüğü”nün günümüz tarımına hizmet edebilecek normlara kavuşturulabilmesi ve Fon gelirlerinin toplanmasının disipline edilebilmesi adına tüzük değişikliğine gidildi.

Yine son olarak 2000 yılında revize edilen “Hayvancılık Zorunlu Sigorta Tüzüğü”nün günümüz hayvancılığına hizmet edebilecek normlara kavuşturulabilmesi ve Fon gelirlerinin toplanmasının disipline edilebilmesi adına tüzük değişikliği yapıldı.

Veteriner Dairesi’nin yürütmekte olduğu Hayvan Hastalıkları Eradikasyon Projesi kapsamında Brucella Tazminat ödemeleri 2 yıl aradan sonra 2018 yılı itibarı ile düzenli ödenebilecek noktaya taşınmıştır.

Tazminat ödemelerinde baz alınan büyükbaş ve küçükbaş hayvanlarda canlı ağırlık kilogram fiyatları ve 0 günlük buzağı fiyatları 10 yıl aradan sonra üretici lehine revize edilmiştir. (Kilogram fiyatlar 10 TL’den 12’TL ye %20, düşük fiyatları ölen buzağı başına 360 TL’den 480 TL’ye %33 yükseltildi).

2018 yılı Kasım ayına kadar 2016 yılı bütçesi ile idamesini sağlamak zorunda kalan Fon’un, 2016 yılı ek bütçe tadili yapılmış ve 2017 ile 2018 yılı Bütçe Yasaları, Kasım ayı itibarı ile Meclis’ten onay alarak, Fon’un olması gereken işleyişine girmesi sağlanmıştır.  28 Şubat 2019 itibarı ile de 2019 yılı Bütçe Yasası meclisten onay almıştır.

TÜK’e 2014 ve 2015 yıllarında verilen avansın geri ödemesi, 2019 yılı Mart ayında tahsil edilmiştir.

2018 yılı kuraklık ödemesi verim kayıpları da dahil olmak üzere Mayıs ayı itibarı ile toplam 57.365.265,04 TL olarak, tamamen sigortanın öz kaynakları ile bir tamam ödenmiş ve kamu maliyesine herhangi bir külfet getirilmemiştir.

2018-2019 üretim yılı son 100 yılın en fazla yağış alan yılı olması vesilesiyle Sigortanın kurulmuş olduğu yıldan (1982) günümüze kadar 37 yılın toplamından daha fazla zarar tespiti bu yıl yapılmıştır. Bu kapsamda:

Barınaklarda Fırtına Zararı 30 köy 64 üretici

Narenciye Dolu Zararı 10 köy 30 üretici

Tahılda Dolu Zararı 3 köy 25 üretici

Sonbahar Patates de Sel ve Taşkın Zararı 7 köy 15 üretici

Sonbahar Patates Dolu Zararı 1 köy 2 üretici

Seralarda Fırtına Zararı 4 köy 6 sera