Yüksek Yönetim Denetçisi’nin raporu “gelmeyen turist” için teşvik ödemesi yapıldığını ortaya koydu. Charter (özel) seferlere yönelik turistler için yapılan denetimlerdeki ihmaller, Ombudsperson Raporu ile belgelendi.

Rapor, Turizm Çevre Bakanlığı bünyesindeki Charter Mobil Denetim Ekibi’nin usulsüz uygulamalar yaptığını tespit etti.

Ombudsperson raporuna göre, Charter Mobil Denetim Ekibi “ülkede bulunmayan turistlere” denetim yapılmış gibi gösterdi. Buna göre 62 dosyada usulsüzlük tespit edildi.

10 sayfadan oluşan ve basınla da paylaşılan Yüksek Yönetim Denetçisi Emine Dizdarlı’nın imzasını taşıyan raporda, hemen hemen tüm dosyalarda protokole aykırı uygulamaların olduğu belirtildi.
Ombudsperson raporunda söz konusu yanlış uygulamaların ağırlıklı olarak Northern Travel Ltd. ve Akgünler Turizm başvurularında gözlemlendiği belirtildi.

RAPORDAN

“… başvuruların 62’sinin misafir konaklama tarihleri dışında gerçekleştirildiği tespit edilmiştir…”

“…Estonya’dan geldiği iddia edilen yolcuların isimlerinin uçak manifestosunda yer almadığı görülmektedir.”

“… Ercan Havalimanı’ndan giriş yapıp konakladığı iddia edilen misafirlerin isimleri yolcu manifestosunda bulunmadı…”

“…hemen hemen tüm dosyalarda aynı veya benzer hatalar, yanlışlıklar veya protokole aykırı uygulamalar görüldü.”

“…dönemin Turizm ve Çevre Bakanlığı Müsteşarı tarafından görevlendirme hatalı, müsteşar Dana’nın da görevlendirme yetkisi bulunmadı…”

“…yanlış uygulamaların ağırlıklı olarak Northern Travel Ltd. ve Akgünler Turizm başvurularında veya dosyalarında olduğu Dairemizce gözlemlenmiştir.”

Katkılar

Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsperson) Emine Dizdarlı’nın imzasını taşıyan ve Charter Mobil Denetim ekibinde KITOB görevlisi olarak çalışan Aris Denis Terziyan’ın şikayeti üzerine hazırlanan raporda, şu ifadeler dikkat çekti:

Teşviklendirme Esasların 1’inci maddesine göre Türkiye Cumhuriyeti’nden gerçekleştirilecek direkt uçuşlar hariç olmak üzere, Dünyanın herhangi bir noktasından 1 Ocak 2017 - 31 Aralık 2019 dönemleri içerisinde Ercan Havalimanı’nı kullanarak Çarter seferler ile ülkeye turist getiren Tur Operatörleri ve/veya KITSAB üyesi turizm ve seyahat acenteleri teşviklendirilir. Çarterlerde 3. Slotun kullanılması zorunluluğu oluşması, bir takvim yılı içerisinde Ercan Havalimanı’na getirilen turistlerin, KITOB üyesi ve Oteller Encümeni tarafından belgelendirilmiş konaklama tesislerinde en az 7 gece konaklattırılması halinde Tur Operatörü ve/veya KITSAB üyesi turizm ve seyahat acentesine 1.000 - 19.999 aralığında turist taşınması halinde kişi başına 50 Euro, 20.000 - 29.999 aralığında turist taşınması halinde kişi başına 60 Euro, 30.000 ve üzeri turist taşınması halinde kişi başına 70 Euro katkı yapılır.

Ombudsperson raporunda, 1 Ocak 2017 - 31 Aralık 2019 tarihlerini kapsayacak şekilde Charter Mobil Denetim Ekibi’nin ülkede bulunmayan turistlerle ilgili denetim yapıldığını göstererek, teşvik ödemeleri ve başvuruları için hazırlanan 62 dosyada usulsüzlük tespit edildiği yer aldı.

Turist sayısını ve konaklama süresinin artırmak amacıyla Turizm Bakanlığı ile Tur Operatörleri arasında imzalanan Charter Katkı Sözleşmesi uyarınca Tur Operatörü, KKTC veya TC’de kayıtlı herhangi bir havayolu şirketi kanalıyla, Ercan Havalimanı üzerinden ülkeye Avrupa ve/veya üçüncü uyruklu ülkelerden en az 30,000’in üzerinde turist getirmesi halinde Tur Operatörü ve/veya KITSAB üyesi turizm ve seyahat acentesine 1,000 – 19,999 turist taşınması halinde kişi başına 90 Euro, 20,000 - 29,999 turist taşınması halinde kişi başına 95 Euro ve 30,000 ve üzeri turist taşınması halinde kişi başına 100 Euro katkı yapılır.”

62 dosyada usulsüzlük

Ombudsperson raporda, teşvik başvuruları incelenmiş 62 dosyada usulsüzlükler tespit ettiğini belirtti.  “Turizm ve Çevre Bakanlığı Denetim Protokolü, 1 Ocak 2016 - 31Aralık 2018 tarihli Teşviklendirme Esasları çerçevesinde KKTC’ye taşınan turistlere yönelik olarak Tur Operatörleri ile KITSAB üyesi turizm ve seyahat acentelerine ödenecek teşviklerin denetim kıstaslarını içermektedir. Bahse konu Denetim Protokolü’nün 4’üncü maddesi tahtında Mobil Denetim Ekibi tarafından yapılacak denetimler sırasında özel ilgi grupları ve kapalı grupları için otellerden onaylı isim listelerinin alınması gerekmektedir. Çarter gruplar için ise otellerden inhouse ve voucher kontrolünün yapılması öngörülmektedir.

1 Ocak 2017 – 29 Ağustos 2018 tarihleri arasında tüm denetimleri tamamlanıp ödemeleri yapılmış ve/veya ödeme yazıları hazırlanmış toplam 894 adet başvuru bulunmakta idi. Şikâyete konu teşvik başvuruları incelendiğinde 62 dosyada aşağıdaki yanlışlıklar ve/veya usulsüzlükler tespit edilmiştir” denildi.

Yapılan usulsüzlükler şöyle aktarıldı:  “Mobil Denetim Ekibi tarafından yapılacak denetimler esnasında Çarter gruplar için misafirlerin konakladıkları otellerden inhouse ve voucher kontrolünün yapılması gerekmektedir. Söz konusu dosyalarda yaptığımız incelemelerde başvuruların 62 tanesinin misafir konaklama tarihleri dışında gerçekleştirildiği tespit edilmiştir.

Çarter Mobil Ekip Denetim Çizelgesinde Estonya’dan geldiği iddia edilen yolcuların isimlerinin Uçak Manifestosu ile karşılaştırıldığında söz konusu kişilerin isimlerinin uçak manifestosunda yer almadığı görülmektedir.

Çarter Mobil Denetim Çizelgesinde 9 Haziran 2018 tarihinde Ercan Havalimanı’ndan giriş yapıp konakladığı iddia edilen misafirlerin isimleri 9 Haziran 2018 tarihli HY606 Sefer sayılı Yolcu Manifestosunda bulunmamaktadır.

Çarter Mobil Ekip Denetim Çizelgesinde yer alan yolcu isimlerinin 23 Ağustos 2017 tarihinde Çek Cumhuriyeti’nden Ercan Havalimanı’na gelen yolcu listesinde (manifestoda) olmadıkları saptanmıştır”

“Kemal İyikalp’in yetkisi yok”

Ombudsperson raporunda, şikayet konusu olan Mobil Denetim Ekibi sorumlusu Turizm Tanıtma ve Pazarlama memuru olan Kemal İyikalp ile ilgili de görüşünü belirtti. Kemal İyikalp’in Mobil Ekip Sorumlusu olarak dönemin Turizm ve Çevre Bakanlığı Müsteşarı tarafından görevlendirilmesinin hatalı olduğunu, dönemin müsteşarı Kemal Deniz Dana’nın da görevlendirme yetkisi bulunmadığını aktardı.

Raporda, İyikalp’in adaletsiz davrandığı ve/veya yanlış uygulamaları sonucunda Mobil Ekip çalışanlarını mağdur ettiği yönündeki iddiaları teyit edecek ve/veya destekleyebilecek bir bulguya rastlanmadığı da ifade edildi.

Ombudsperson raporunda, 1 Ocak 2017 - 31 Aralık 2019 tarihlerini kapsayacak şekilde Charter Mobil Denetim Ekibi’nin ülkede bulunmayan turistlerle ilgili denetim yapıldığını göstererek, teşvik ödemeleri ve başvuruları için hazırlanan 62 dosyada usulsüzlük tespit edildiği yer aldı.

“Protokole aykırı uygulamalar”

Ombudsperson, yapılan incelemelerde hemen hemen tüm dosyalarda aynı veya benzer hataların, yanlışlıkların veya protokole aykırı uygulamaların olduğunun açıkça görüldüğünü ifade etti. Söz konusu yanlış uygulamaların ağırlıklı olarak Northern Travel Ltd. ve Akgünler Turizm başvurularında veya dosyalarında olduğunun gözlemlendiğini belirtti.

Raporda, 2016  - Temmuz 2018 tarihleri arasında Çarter seferler için en çok teşvik ödenen ilk üç Tur operatörün isimleri ve verilen teşviklere de yer aldı. Tur Operatörlerine çok büyük meblağlarda teşvik ödemeleri yapılmakta olduğu aktarıldı. Raporda, “teşvik için yapılan ön başvurudan, ödeme emrinin çıkmasına kadar yapılan tüm işlemler ciddiyetle ve titizlikle yapılmalı, herhangi bir şüpheye mahal vermemelidir” denildi.

“Usulsüzlük kargaşa yarattı”

Raporda “Denetim Protokolü’nce Bakanlık tarafından belirlenen koşulların çok yüzeysel veya muğlak olduğu, söz konusu süreçlerin denetimini yapmak üzere kadrolu denetçiler var iken görevleri dışında iş yaptıkları nedeniyle Denetçi kadrosu için belirlenen nitelikleri taşımayan kişiler tarafından yapıldığı ve/veya geçici personel tarafından yapıldığı, Çarter seferler için Protokole konan ve uyulması zorunlu olan sürelere riayet edilmediği, geç denetim yapıldığı veya inhouse denetim yapılmadığı, Bakanlık nezdinde eş zamanlı yapılması gereken denetimlerin usulüne uygun olarak yapılmadığı, Çarter Mobil Denetim Ekibinin “inhouse” olarak gerçekleştirmeleri gereken denetimleri pratikte belge üzerinden veya otel resepsiyonundan alınan bilgiler ışığında yapıldığı ve tüm bu hususlar ciddi tutarsızlıklara, tenakuza, usulsüzlüklere ve kargaşaya yol açtığı” belirtildi.

“Temel faydadan uzaklaştılar”

Raporun sonuç bölümünde, Mobil Denetim Ekibinin başlıca görevi Tur Operatörleri tarafından Ercan Havalimanı’ndan giriş yapan ve minimum 7 gece otellerimizde konaklaması öngörülen misafirlerin adamıza geldiklerini ve otellerimizde konakladıklarını tespit etmektir. Mobil Denetim Ekibinden aldığımız bilgide onlara hiçbir belge verilmediği gibi otellerden hiçbir belge de talep edilmediği belirtilmektedir. Bu hususa ilaveten, Mobil Denetim Ekibi başvuruya konu otele giderken kendilerine başka bir memur tarafından hazırlanan Denetim Çizelgeleri verilmektedir ve söz konusu ekip sadece Çizelgede yer alan isimlerin otel listelerinde olup olmadığını kontrol etmektedirler. Denetçilerin elinde herhangi bir belge veya yolcu manifestosu bulunmamaktadır. Bu nedenle de pratikte Çarter Mobil Denetim Ekibi geç denetim yapmakla beraber sadece bir formaliteyi tamamlamak üzere orada bulundukları anlaşılmaktadır. Mobil Denetim Ekibinin hiçbir fonksiyonlarının olmadığı gibi elde edilmek istenen temel faydadan da uzaklaştıkları görülmektedir.

“İşlem başlatılması gerekir”

Ombudsperson, Turizm ve Çevre Bakanlığı’nın söz konusu olumsuzlukların, protokole aykırı işlemlerin veya usulsüzlüklerin önüne geçebilmesi için yasal bir düzenleme yapması veya ivedilikle Protokolü tadil etmesi gerektiğini aktardı.  Bakanlık nezdindeki denetimlerin kadrolu ve denetim yetkisi olan kişiler tarafından yapılması, Mobil Denetim Ekibinin Protokol’de belirtilen oluşumuna dikkat edilmesi ve özellikle bayram ve sair tatiller için yeni düzenlemeler konması gerekmekteği de rapora yansıdı. Bakanlığın, Teşviklendirme Esasları hükümlerine aykırı olarak yanıltıcı veya gerçeğe aykırı bilgi ve belge verilmesinden dolayı haksız ödeme yapıldığını tespit etmesi halinde, geri alınması işlemi için 48/1977 sayılı Kamu Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Yasa tahtında işlem başlatması gerektiği belirtildi.

Akgünler Turizm  ve Northern Travel, Ombudsperson’un raporunun ardından bir açıklama yaparak haklarındaki iddiaları reddettiler.

“Haksız yere teşvik alındığı iddiaları doğru değildir”

Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsperson)’ın raporu sonrasında açıklama yapan turizm acenteleri Akgünler Turizm - Northern Travel, “Turist getirmeden haksız teşvik aldıkları” iddialarının doğru olmadığını belirtti, “Herhangi bir yolsuzluk yoktur” görüşünü paylaştı.

“Şirketlerimizin zan altında bırakılması kabul edilemez” denen açıklamada, “Ombudsman, bu araştırma sürecinde şirketlerimizden en ufak bir izahat talep etmemiştir” eleştirisi de yapıldı.

Açıklamada ayrıca “bugün de dahil, gerek duyulacak her anda gerekli bilgi ve belgeleri isim isim, otel otel ve uçuş bazında sunmaya hazırız” ifadeleri kullanılarak her iki şirketin de gizleyecek hiçbir şeyleri olmadığı kaydedildi.

İşte  açıklamanın tam metni:

“Ülkemizde turizm acentelerinin “turist getirmeden haksız yere teşvik aldığı” yönündeki iddialar doğru değildir. Akgünler Turizm ve Northern Travel, ülkeye turist getirmek için risk alan, kendi öz kaynaklarını kullanan yıllardır büyük özverilerle çalışan şirketlerdir.

Acentelerimiz ülkeye turist getirmeden kesinlikle iddia edildiği gibi teşvik almamıştır. Herhangi bir yolsuzluk yapmamıştır.

Ombudsman tarafından hazırlanan ve kamuoyu ile paylaşılan Rapor içerisinde şirket isimlerine de yer verilerek, ciddi riskler alarak, devletin teşvik ödeyip ödemeyeceğine bakmaksızın, kendi öz kaynaklarını kullanarak, dünyanın dört bir tarafında anlaşmalar imzalayan şirketlerimiz zan altında bırakılmaktadır.

Teşvik sistemi uygulamasında aslında ödemeler, yurt dışındaki tur operatörlerine, yolcunun adaya gelmesi ile birlikte, devletten karşılığını almadan ve devlet adına, acentelerimiz tarafından yapılmaktadır.

Ombudsman, bu araştırma sürecinde şirketlerimizden en ufak bir izahat talep etmemiştir. Bugün de dahil, gerek duyulacak her anda gerekli bilgi ve belgeleri isim isim, otel otel ve uçuş bazında sunmaya hazırız.

Gizleyecek hiçbir şeyimiz yapılan bir yolsuzluğumuz yoktur.

Raporda yer alan iddiaların tamamına verilecek cevaplar, belgeleri ile mevcuttur, Ombudsmana bilgi vermeye hazırız.”