“Stratejik planlama, programlamanın koordinasyonu, uygulamanın izlenmesi, mali işbirliğinin değerlendirilmesi T.C. Kıbrıs İşleri Koordinatörlüğü uhdesindedir.” (TC- KKTC İktisadi ve Mali İşbirliği Anlaşması, Ek 5, madde 5 / 2)

---
Mali İşbirliğine İlişkin Yapı
a) Kıbrıs İşlerinden Sorumlu T.C. Cumhurbaşkanı Yardımcısı
b) TC Kıbrıs İşleri Koordinatörlüğü
c) T.C. Teknik Heyeti
d) TC Kalkınma ve Ekonomik İşbirliği Ofisi
e) KKTC Teknik Heyeti
f) Uygulama Birimleri
---

“Hibe Protokolünün uygulanması ile ilgili olarak projelerin uygunluğu, etkinliği ve sürdürülebilirliğine yönelik ölçme ve değerlendirme yetkisi T.C. Cumhurbaşkanı Yardımcılığı uhdesindedir.” (TC- KKTC İktisadi ve Mali İşbirliği Anlaşması, Ek 5, madde 11)

“T.C. Teknik Heyetinin yetkilendireceği TC. kurum ve kuruluşları, proje faaliyetlerinin uygunluk değerlendirmesi amacıyla; proje ara ve nihai çıktılarının kontrolü ve proje sürecinin izlenmesi için yerinde kontrol ve izleme faaliyetlerinde bulunabilir.” (TC- KKTC İktisadi ve Mali İşbirliği Anlaşması, Ek 5, madde 10)

“Ankara kaynaklı gösterilen projelerden TC kurumlarınca gerçekleşecek olanların ihalesi ve ödemeleri Türkiye’de yapılacak olup ihale ve ödemelerde TC mevzuatı geçerli olacak.”

Altyapı projeleri içerisinde "Ankara kaynaklı projeler" olarak Karayolları Master Planı Uygulaması öne çıkıyor. Bu projeye 20 milyon TL ayrıldı, 2019 yılından da 17 milyon 217 bin TL devretti.

Lefkoşa'ya 500 yataklı hastane yapımı için 2 milyon TL kaynak ayrıldı

TC'den Görevli Kamu Görevlileri ve Uzmanların Ücretleri Projesi de 'Lefkoşa Kaynaklı Projeler' içinde yer alıyor ve 4 milyon TL ödenek ayrıldı.
 

Belediye ve köylerin altyapılarına 45 milyon TL, yol yapım ve bakımına 18 milyon TL, eğitim ve gençlik projelerine 15 milyon TL, tarım sektörüne 7.5 milyon TL, Engelsiz Yaşam Evi’ne 3 milyon TL verilecek.

"Turizm Salgın Destek Programı" adı altında turizm sektörünün 20 milyon TL desteklenmesi hedefleniyor.

YENİDÜZEN Haber Merkezi

TC- KKTC İktisadi ve Mali İşbirliği Anlaşması’nın her adımı Türkiye tarafından kontrol edilecek, onaylanacak, izlenecek, kaynak aktarımı bu şartla yapılacak. Anlaşmaya göre “Stratejik planlama, programlamanın koordinasyonu, uygulamanın izlenmesi ve mali işbirliğinin değerlendirilmesi T.C. Kıbrıs İşleri Koordinatörlüğü uhdesinde” olacak.
Ek 5 madde 11’e göre ayrıca “Hibe Protokolünün uygulanması ile ilgili olarak projelerin uygunluğu, etkinliği ve sürdürülebilirliğine yönelik ölçme ve değerlendirme yetkisi T.C. Cumhurbaşkanı Yardımcılığı uhdesindedir” deniyor.

ARMA modeli: ‘Yetki devri’ mi?

TC ile KKTC arasındaki işbirliğinde “Altyapı Ve Reel Sektör İçin Mali İşbirliği Aracı (ARMA)” başlıklı yeni bir model ortaya çıkıyor.
Mali işbirliğinin programlanması sürecinde "KKTC Yapısal Dönüşüm Stratejisi" dikkate alınarak hazırlanacak taslak proje dokümanları KKTC Maliye Bakanlığı'na iletilecek. Maliye ise bu projeleri KKTC Teknik Heyeti'nin bilgisinde TC KEİ Ofisi'ne iletecek. TC Lefkoşa Büyükelçiliği KEİ Ofisi, uygun gördüğü projeleri belirleyerek, TC Teknik Heyeti'ne iletecek. TC Teknik Heyeti'nin nihai şeklini vereceği Hibe Protokolü'nü ise TC Kıbrıs İşleri Koordinatörlüğü, TC Cumhurbaşkanı Yardımcılığı'nın onayına sunacak.
Uygulamanın mülkiyeti TC Kıbrıs İşleri Koordinatörlüğü’ne ait olacak. Yine anlaşma ek 5'e göre Hibe Protokolünün uygulanması ile ilgili olarak projelerin uygunluğu, etkinliği ve sürdürülebilirliğine yönelik ölçme ve değerlendirme yetkisi de TC Cumhurbaşkanı Yardımcılığı uhdesinde olacak.

“TC kurumları yerinde denetleyecek”

Mali İşbirliğine İlişkin Yapı “Kıbrıs İşlerinden Sorumlu T.C. Cumhurbaşkanı Yardımcısı, TC Kıbrıs İşleri Koordinatörlüğü, T.C. Teknik Heyeti, TC KEİ Ofisi, KKTC Teknik Heyeti ve Uygulama Birimleri” olarak sıralandı.
Projelerin izlenmesine ilişkin de Türkiye Cumhuriyeti'nin Lefkoşa'daki KEİ Ofisi'ne yetki veriliyor.
Anlaşmaya göre, "KEİ Ofisi gerektiğinde proje faaliyetlerinin izlenmesi amacıyla yerinde kontrol ve izleme faaliyetlerinde bulunabilir. KEİ Ofisi değerlendirme raporu T.C. Teknik Heyeti’ne iletilir."
Ayrıca, T.C. Teknik Heyetinin yetkilendireceği TC. kurum ve kuruluşları, proje faaliyetlerinin uygunluk değerlendirmesi amacıyla; proje ara ve nihai çıktılarının kontrolü ve proje sürecinin izlenmesi için yerinde kontrol ve izleme faaliyetlerinde bulunabilecek.

Ankara kaynaklı projelerde ihaleler Türkiye’de

Ayrıca adada yapılacak Ankara kaynaklı projelerin ihaleleri Türkiye’de çıkacak, ihale ve ödemelerde TC mevzuatı geçerli olacak.
2020 TC- KKTC İktisadi ve Mali İşbirliği Anlaşması’nın ekleriyle birlikte detayları da ortaya çıkmaya başladı.
Çoğunluğu geçmiş senelere ait esasları yineleyen eklerde, projeler de tek tek ele alınıyor.
Türkiye, anlaşma ile birlikte 'kamu cari bütçe açığına' katkı amacıyla KKTC maliyesine 1 milyar 250 milyon Türk Lirası cinsinden ABD doları karşılığı kredi borç vermeyi taahhüt ediyor.
Ayrıca 650 milyon TL'si savunma amaçları, 272 milyon TL'si altyapı projeleri ve 115 milyon TL'si de reel sektörün desteklenmesi amacıyla 1 milyar 38 milyon TL de hibe yapılıyor.

TC Teknik Heyet kararı ve onay

Anlaşmaya göre Ankara kaynaklı olarak gösterilen projelerin TC kurumlarınca gerçekleştirilecek olanların ihalesi ve ödemeleri Türkiye’de yapılacak. İhalelerde ve ödemelerde ise TC mevzuatı geçerli olacak.
Mali anlaşmanın ekinde yer alan “2020 Yılı Türkiye Cumhuriyeti Kaynaklarından Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne Sağlanan Hibelerin Kullanımına İlişkin Usul ve Esaslar”a göre projeleri gerçekleştirecek kurumlar gerek görürse ihaleler KKTC’de yapılabilir.
Anlaşmaya göre ihalelere ‘TC mevzuatı izin verirse KKTC’li müteahhitlerin de katılmasına imkan tanınacak.”
Lefkoşa kaynaklı olarak gösterilen projeler ise KKTC tarafının kendi mevzuatına göre yürütülecek.
Projelerle ilgili KKTC makamlarınca düzenlenecek harcama belgesi ise TC Lefkoşa Büyükelçiliği’ne bağlı Kalkınma ve Ekonomik İşbirliği Ofisi (KEİ) tarafından incelendikten sonra uygun görülenler Hazine’ye aktarılacak.
Ankara veya Lefkoşa kaynaklı projelere yönelik ödenek aktarmaları da KKTC makamları ile istişare edilerek, TC Teknik Heyeti kararı ve TC Cumhurbaşkanı Yardımcısının onayı ile gerçekleşecek.
Ayrıca, anlaşmanın aynı ekine göre, "Ay sonu bütçe gerçekleşmeleri ile cari ayın bütçe gelir-gider tahmin özeti her ayın beşine kadar TC Lefkoşa Büyükelçiliği'ne bağlı, eski Yardım Heyeti olarak bilinen Kalkınma ve Ekonomik İşbirliği Ofisine iletilecek.”
 

Ankara kaynaklı hangi projeler var?

Altyapı projeleri içerisinde "Ankara kaynaklı projeler" olarak Karayolları Master Planı Uygulaması öne çıkıyor. Bu projeye 20 milyon TL ayrıldı, 2019 yılından da 17 milyon 217 bin TL devretti.
Bir diğer proje tamamlanma aşamasına gelen Yeni Cezaevi Yapım Projesi. Ankara Kaynaklı diğer projeler olarak Nirengi Ağı, E-Devlet, Gençlik ve Spor Faaliyetleri, Müşavirlik Hizmetleri, Tıbbi Teçhizat ve Teknik Cihaz ayrıca Lefkoşa’ya 500 yataklı hastane yapımı görülüyor.
Lefkoşa’ya 500 yataklı hastane yapımı için 2 milyon TL kaynak ayrılması da dikkat çekiyor.

Lefkoşa kaynaklı projeler

Lefkoşa kaynaklı projelerde öne çıkanlar;

Tarım Sektörü: 7.5 milyon TL
Sanayi bölgeleri: 500 bin TL
Yol Yapım ve Bakımı: 18 milyon TL
Eğitim, gençlik: 15 milyon TL
Engelsiz Yaşam Evi: 3 milyon TL
Polis Teşkilatı: 1 milyon TL
Belediye ve köylere altyapı: 45 milyon TL

Din Hizmetlerine 2.5 milyon TL
Törenlere 2.2 milyon TL
Vakıflar İdaresi'ne 2 milyon TL

TC'den Görevli Kamu Görevlileri ve Uzmanların Ücretleri Projesi de 'Lefkoşa Kaynaklı Projeler' içinde yer alıyor ve 4 milyon TL ödenek ayrıldı.
 

Reel sektör: Turizme 20 milyon salgın desteği

Reel Sektör projelerine destek amacıyla anlaşmada 115 milyon TL hibe ön görülüyor. Bu projelerin detaylarında, 19 milyon 500 bin TL'nin ODTÜ Kuzey Kıbrıs ve İTU Kuzey Kıbrıs Kampusları için ayrıldığı dikkat çekiyor. Tarım sektörüne 26 milyon TL, Sanayi'ye 16.1 milyon TL destek planlanırken, "Turizm Salgın Destek Programı" adı altında turizm sektörünün 20 milyon TL desteklenmesi hedefleniyor. Üniversitelerin tanıtımı, uluslararası akreditasyonu ve araştırmaların desteklenmesi için de 15 milyon TL ayrıldı. Kırsal Kalkınma ve Sosyal Projeler için de 18 milyon TL katkı ayrıldı.

İşte tüm detaylarıyla Ek 5'te yer alan "Arma modeli"nin orijinali