Osteoartrit dünyada en sık görülen kronik bir eklem rahatsızlığıdır. Halk arasında eklem kireçlenmesi olarak da bilinmektedir. Eklemlerde dejenerasyon dediğimiz, yani bir tür yıpranma sonucu ortaya çıkmaktadır.  Bu yıpranma eklemlerde bulunan hiyalin türü kıkırdak dokusunda başlamaktadır. Kıkırdak normal olarak eklemleri yapan kemik yüzeylerini örtmekte ve kemiklerin hareketini kolaylaştırmaktadır. 

Osteoartrit hastalığında eklem kıkırdaklarında yapısal bozulma, aşınma hatta ortadan kaybolma olmaktadır. 

Osteoartrit hastalığı kıkırdakta başladıktan sonra zamanla ilerleyerek kıkırdağın altındaki kemikleri ve çevre bağ dokularını da etkilemektedir. Hastalık eklemlerin normal yapısını bozmaktadır.

Osteoartrit hastalığı tek bir eklemi tutabildiği gibi birden fazla eklemi de tutabilmektedir.

En çok hangi eklemleri tutmaktadır?  

Karakteristik olarak en çok el parmak eklemlerini, dizleri, kalça eklemlerini ve omurgayı tutmaktadır. Fakat ayak bilekleri, omuzlar ve diğer eklemlerde tutulabilmektedir. 

Hastalık en çok hangi yaşlarda başlamaktadır? 

Kırklı ve ellili yaşlarda başlamaktadır ve ilerleyen yaşla birlikte sıklığı artmaktadır. 

Kadınlarda el Osteoartriti ve diz Osteoartriti  erkeklere oranla daha sık görülmektedir. 

Osteoartrit hastalığı için risk faktörleri nelerdir?

Yaşlılık,  obezite, bazı osteoartrit türleri için kadın cinsiyeti, eklemlerde travma sonucu zedelenmeler.

Travma sonucu dizlerde menisküs veya ligamanlarda yırtılma olan kişilerde yıllar sonra dizlerinde Osteoartrit gelişebilmektedir. 

El osteoartritinde ve kalça osteoartritinde genetik bir geçiş olabileceği düşünülmektedir. 

Tam ispatlanmasa da ailede bir Osteoartrit hastalığı olduğu zaman ikinci bir aile bireyinde de Osteoartrit görülme olasılığı artmaktadır. 

Ne tür şikâyetler görülmektedir? 

-Tutulan eklemde ağrı,

-Tutulan eklem fonksiyonlarında kısıtlanma,

-Eklemlerde sabahları ve uzun bir hareketsizlikten sonra görülen eklem tutukluğu. Bu eklem tutukluğu kısa sürmektedir. En fazla 15-30 dakikada geçmektedir, 

-Eklemlerde genişleme, kemik çıkıntıları ve şekil bozuklukları. 

El Osteoartritinde parmakların uç ve orta eklemleriyle, başparmağın kök eklemini tutmaktadır. Ellerde Heberdan nodülleri ve Bouchard nodülleri denilen deformitelere yol açmaktadır. Hastalar günlük işlerini yapmada zorluklar yaşamaktadırlar. 

Bazan da Osteoartrit eklemlerde yavaş ilerlemektedir. Bazan iyileşmeler ve alevlenmelerle seyretmektedir. Eklemler geniş ve şiş olarak görülmektedir fakat bu şişliği  eklemlerdeki kemik büyümeleri ve nodül şeklindeki kemik çıkıntıları yapmaktadır. Bazan da akut alevlenmelerde eklemde inflamasyona bağlı olarak da eklem şişmektedir. Yaş ilerledikçe özellikle diz, kalça ve omurga Osteoartriti  hastaların hareketlerinde ileri derecede kısıtlanma yapmaktadır. 

Osteoartrit hastalarında erken evrelerde ağrılar, hasta eklemi kullanmakla ortaya çıkmaktadır ve istirahatla geçmektedir. Fakat eklem kıkırdaklarındaki aşınma ilerledikçe istirahatta da ağrı olabilmektedir.

Teşhis nasıl konmaktadır? 

Hastaların eklem şikâyetlerinin nasıl başladığı ve nasıl ilerlediğine dikkat edildiği zaman Osteoartrit hastalığı teşhisini büyük oranda koyabiliyoruz. Hastalığın herhangi özel bir testi bulunmamaktadır. Kanda iltihap testleri normal bulunmaktadır. Eklem sıvısından inceleme yapıldığı zaman da burada iltihap hücrelerinin artmadığı görülmektedir. Eklemlerden direkt röntgen çekilmektedir ve Osteoartrit hastalığı ile ilgili değişiklikler aranmaktadır. 

Tedavisi nasıl yapılmaktadır? 

-Hastalarımızın hastalık konusunda bilgilendirilmesi ve eğitilmesi çok önemlidir,

-Hastaların ideal kiloya getirilmesi çok faydalıdır,

-Ağrıların azaltılması ve geçirilmesi için parasetamol veya nonsteroid antienflamatuar ilaçlar, 

-Eklemlerde şişme  ve sıvı artışı olunca eklem içine depo kortikosteroid uygulanması, 

-Eklemlerin ve etrafındaki kasların güçlendirilmesi için düzenli eklem egsersizleri, 

-Eklemleri yıpratacak ve üzerlerine yük ve açık darbeye yol açacak ağır sporlardan kaçınılması gerekmektedir, 

-Ağrılı dönemlerde istirahat edilmelidir, 

-Glukozamin ve kondroitin sülfat tedavileri ile eklem içine eklem kayganlığnı artıran hyaluronik asit uygulamalarının bazı hastalarda ağrıyı azalttığı bildirilmekte, bazı hastalarda ise etkisiz olduğu bildirilmektedir,

-Hastalığı ilerlemiş vakalarda cerrahi müdahale ile eklem protezi gerekebilmektedir.

Referans:Current Diagnosis and Treatment İn Rheumatology 

Lange 3rd edition