UBP-HP koalisyonunun Covid-19 salgını nedeniyle ekonomideki daralmanın etkilerini azaltmak amacıyla hazırladığı ve bugün Bakanlar Kurulu'nda onayladığı 2. Toplumsal Dayanışma Paketi, Başbakan Ersin Tatar tarafından açıklandı.

Başbakan Tatar, 2. paketin ekonomiye 1.144 milyon TL destek öngördüğünü, bunun 429 milyon TL'sinin istihdam desteği olacağını,Covid-19 giderleri kapsamında diğer desteklerin 359 milyon TL ve diğer reel sektöre teşviklerin de 356 milyon TL öngörüldüğünü açıkladı.

Bakanlar Kurulu'nun tamamlanmasının ardından Tatar, Maliye Bakanı Olgun Amcaoğlu ve Ekonomi ve Enerji Bakanı Hasan Taçoy'la birlikte basın toplantısı düzenledi.

Tatar, tüm ülkelerde olduğu gibi KKTC ekonomisinin de salgından ciddi şekilde etkilendiğini belirterek sürdürülebilir bir yapı için turizm ve yüksek öğrenim için açılımlar yaptıklarını, reel sektör için bir takım düzenlemelere gittiklerini açıkladı.

Turizm ve yüksek öğrenime dayalı KKTC ekonomisinde önce sağlık sonra ekonomi dediklerini belirten Tatar, ciddi bir daralma yaşandığını ancak hükümetin bu sıkıntıların aşılması için çalıştığını ifade etti.

26 Mart 2020'de ilki açıklanan paketin ardından yapılan bir takım düzenlemelerle bugüne kadar gelindiğini söyleyen Tatar, 26 Mayıs'ta da Türkiye ile imzalanan İktisadi ve Mali İşbirliği Anlaşması ile ülkeye bir kaynak girişi sağlandığını belirtti.

Hükümetin açıkladığı ilk paketle mart-mayıs arasında çeşitli kesimlere 750 milyon TL'lik finans desteği sağlandığını kaydeden Tatar, nisan ayında 50 bin kişiye 75 milyon TL istihdam destek ödemesi yapıldığını, İhtiyat Sandığı'ndan 16 bin başvuru sahibine 32 milyon TL ödeme yapıldığını, Kalkınma Bankası'ndan 20 milyon TL kredi kullanılarak süt üreticilerine ödeme yapıldığını, kredi garanti fonundan Kalkınma ve Halk Bankası'ndan da bin işletmenin 300 milyon TL kaynak kullandığını açıkladı.

İkinci paket haziran-ekim arasında uygulanacak

Haziran-ekim arasında uygulanacak ikinci paketin işsizliğin önlenmesi, KOBİlerin desteklenmesi, ekonomik faaliyetlerin artırılması, kamu maliyesinin dengelenmesi ve kaynak yaratılması reel sektörün 2021 kalkınma programına kadar desteklenmesi, girdi maliyetlerinin düşürülmesi işsizliğin önlenmesi, ekonomik aktivitenin arıtılması, yeni kamu gelirleri yaratılması, bütçe açığının dengelenmesi, kamu harcamalarında önceliklerin yeniden belirlenmesi, finansa kolay ulaşım amaçladığını kaydeden Başbakan Tatar, 2. paketin ekonomiye 1.144 milyon TL destek öngördüğünü, bunun 429 milyon TL'sinin istihdam desteği olacağını,Covid-19 giderleri kapsamında diğer desteklerin 359 milyon TL ve diğer reel sektöre desteğin 356 milyon TL olacağını açıkladı.

Bazı büyük ülkelerle kıyaslamalar da yapan Başbakan Ersin Tatar, ciddi açılımlarla ekonomide rahatlama sağladıklarını ve rakamların bunu gösterdiğini kaydetti.

Başbakan Ersin Tatar, ciddi açılımlar yaptıklarını belirterek reel sektör ve altyapı sektörüne kamudan alacakların 385 milyon TL olan borcun bir ay içinde ödeneceğini, sosyal güvenlik primlerinin 7 ay fondan karşılanacağını, prim borçlarını ödeyen işverenler için temmuz-ağustosta 4 bin TL işletme katkı payı ödeneceğini, faiz destekli kredi paketinin 1.5 milyar TL'ye yükseltildiğini kaydetti.

Başbakan Tatar, oluşturulacak ekonomik kurulun 3. paket için çalışacağını da açıkladı.Altyapı yatırımlarına hız verileceğini ve 500 milyon TL ayrıldığını kaydeden Tatar, maaş kesintilerinin kaldırılacağını ve yapılan kesintilerin en geç üç ay içinde ödeneceğini bildirdi.

Başbakan Ersin Tatar, ekonomik örgütlere ve bakanlara pakete katkılarından dolayı teşekkür etti.  

İŞTE PAKETİN TAMAMI

Toplumsal Dayanışma İçin İkinci Ekonomik Tedbirler ve Destek Paketi
(22 Haziran 2020)

A.    Reel Sektöre Yönelik Önlemler

1.    Reel sektör ve altyapı yatırımlarına yönelik kamudan olan alacakların tümü bir ay içerisinde ödenecektir.(385 milyon TL)

2.    2020 Ocak ayına kadar Sosyal  Sigorta ve Sosyal Güvenlik pirimleri Yerel işgücü prim borçlarının tamamını ödemiş olan işletmelere (Bankacılık ve Finans, Casino, Bet Ofis, Gece Klüpleri ve GSM operatörlerihariç) tüm çalışanları için işverence beyanedilen pirime esas kazanç toplamının %75’i Devlet tarafından karşılanacaktır. Sosyal Sigorta ve Sosyal Güvenlik primlerinde haziran-aralık 2020dönemi istihdamı destekleme Fonundan karşılanacaktır. 

3.    Nisan ayında verilen ücret desteğinin aynısı Mayıs ayında kapalı olan sektörler için devam edecektir. (Bu destek Mayıs ayı için kapalı olan Turizm Seyahat Acenteleri, Toplu Taşıma, Havaalanı, Otel/Casino, Spor Salonları, Bet Ofisleri, Özel Eğitim Okulları ve Kreş/Etüt sektörlerine yönelik olacaktır.)

4.    Covid–19 salgınından etkilenen ve Bakanlar Kurulu kararı ile faaliyetlerine ara verilen işletmelerden 2020 Ocak ayına kadar Sosyal Sigorta ve Sosyal Güvenlik primleri ile ihtiyatsandığı prim ve depozitleri ile Yerelişgücü prim borçlarını ödeyen iş vereni dahil 5 ve daha az çalışan istihdam eden işletmeler (market,kasap,eczacı,doktor,döviz büroları,finansişletmeleri,kuyumcu,emlak,benzin istasyonları,gece kulüpleri, betofislerihariç) için 2020 yılı Temmuz, Ağustos ayı içinde geri ödemesiz olmak üzere 2000 TL´den toplam 4000 TL işletmelere katkı ödeneği verilecektir.

5.    Daha önce açıklanan KGF garantisi ile faiz destekli kredi paketi 1 milyar TL’den 1,5 milyar TL´ye yükseltilmiştir.

Yeni paketle birlikte bugüne kadar kullanılan krediler de dahil olmak üzere vade süresi 15 aydan 36 aya çıkarılmıştır.3 puan faiz destekli, 6 aylık ödemesiz dönem ise devam edecektir. Ayrıca kredi kullanma süresi de 2020 yılı Temmuz ayı sonuna kadar uzatılmıştır. Paket kapsamında bir işletme için kullandırılacak en yüksek kredi toplamı 4 milyon TL’den 6 milyon TL’ye çıkarılmıştır.
o    1,5 milyar TL’lik paket için
    Maaş ödemesi
    Yurt içinde yapılacak mal - hizmet alımları için keşide edilen çekler (1 Temmuz 2020 tarihinden itibaren düzenlenmiş faturalar için çek beyanı istenmeyecektir.)
    Yurtdışı hammadde alımı
    Devlete olan yükümlülükler
    14 Mart – 20 Mayıs tarihleri arasında yukardaki yükümlülüklerini yerine getirenler
    Kira ödemeleri
    Diğer taraftan 100.000 TL’ye kadar olacak kullandırılmalarda ise yukarıdaki kriterler aranmayacaktır. 

o    1,5 milyar TL tutarındaki pakette küçük işletmeler için sabit faiz uygulaması kredi kullananın veya kullanacak olanın isteğine göre devam edebilecektir. 600 bin TL üzerindeki krediler için ise isteyen bankalarca 15 aydan sonra belirlenecek referansa göre faiz değişikliğine gidilebilmesi adına esneklik sağlanacaktır. 

6.    “Covid – 19 Yaklaşımı” adı altında bankalarda mevcut kredilerin yeniden yapılandırılması Hükümetin liderliğinde, Merkez Bankası ve Bankalar Birliği ile yapılacak temaslarla mevzuata uygun bir şekilde sağlanacaktır. 

Yapılandırma alınan kredi için faiz, vade ve ödemesiz dönemi düzenleme şeklinde olacaktır.
Bu amaçla:
o    Merkez Bankası “Covid – 19 Yaklaşımı”nı destekleyecek önlemleri alacaktır.
o    Rekabeti çalıştırmak üzere özel / tüzel kişilerin mevcut kredilerini yapılandırmak amacıyla kredilerini başka bir bankaya aktarmak istemesi halinde ve sözleşmede erken kapatma ücreti olması durumunda, çıkarılacak Yasa Gücünde Kararname ile bu ücret yüzde 0,5 ile sınırlandırılacaktır. 
o    Kredinin başka bankaya transfer edilmesi halinde ipoteğin diğer bankaya devri zorunlu olacak ve bu devirden herhangi bir masraf ve harç alınmayacaktır.
o    Bir krediyi kapatmak için kullanılacak yeni kredilerden pul vergisi alınmayacaktır.
o    “Covid – 19 Yaklaşımı” 2020 yılı Eylül ayı sonuna kadar yürürlükte olacaktır.

7.    Hizmet ve mal üretiminde girdi maliyetlerinin azaltılması amacıyla sanayi, turizm, tarımve münhasıran yüksek öğrenim kurumları sektörü için elektrik teşvikleri yılsonuna kadar kWs başına 10 kuruştan, kWs başına 25 kuruşa çıkarılacaktır.

8.    İşsiz kalacak olanlara yönelik ödenen işsizlik ödeneği 2020 yılı Ağustos ayı itibarıyla salgından önceki seviyesine dönecektir

9.    Covid 19 dönemi boyunca işletmelerde yaşanan ekonomik zorluklar ve istihdam olanaklarının azalması nedeni ile iş bulmakta zorlanan işsiz KKTC vatandaşlarının istihdamını kolaylaştırmak için  Mart 2020 ile Eylül 2020 arasında İŞBUL portalı aracılığı ile işe alınacak KKTC vatandaşlarına 12 ay boyunca Sosyal Güvenlik prim desteği ile 500 TL ücret desteği verilecektir

10.    KKTC işgücü piyasasının ihtiyaç duyacağı alanlara yönelik olarak mesleki eğitim programları başlatılacak ve kursiyerlere eğitim süresi boyunca maddi destek verilecektir. KKTC İŞBUL portalı geliştirilecektir. Bu kapsamda yeni iş kuracak girişimcilere ve bu işletmelerde istihdam edilecek KKTC vatandaşlarına 24ay boyunca sosyal güvenlik prim desteği ile 12 ay boyunca 500 TL ücret desteği verilecektir.

11.    Tüketicilere yönelik, büyüklüğü 185 metre kareyi geçmeyecek  tek konut alımı amacıyla yılsonuna kadar kullandırılacak Türk Lirası cinsinden 300.000.-TL’ye kadar kredilere, vadesinden bağımsız olarak, 3 yıllık süre ile Kredi Faiz Destek Fonu’ndan 3 puan finansman desteği sağlanacaktır.

12.    Halihazırda verilmiş bazı hükümlerle (menkul icrası, hapislik, mazbata dahil) konut ve işyerlerinin tahliyesine ilişkin hükümlerin uygulanması 31 Aralık 2020 tarihine değin ertelenecektir. Ancak aile davalarında verilmiş tazminat, nafaka, ve hukuk davalarına ilişkin taksitistidaları aksine bir mahkeme kararı bulunmadıkça durmayacaktır.

13.    Kalkınma Bankasından kredi kullanan ve ödeme sıkıntısı yaşadığı gerekçesi ile müracaat eden kredi sahiplerinin, banka yönetim kurulunun uygun görmesi halinde, turizm ve yurt kredilerinin taksitlerinin 31 Aralık 2020 tarihine kadar diğer sektörlerin kredi taksitlerinin ise 30 Eylül 2020 tarihine kadar ötelenmesi yoluna gidecektir.

14.    Kredi kartı limitlerinde sıkıntılar yaşanabileceği gözönüne alınarak, mevcut kredi kartı borçlarının tüketici kredisi kapsamında taksitli krediye dönüştürülmesine olanak sağlanacaktır. Böylece kredi kartı limitlerine rahatlama getirilecektir.
    
15.    Kredi kartlarında Türk Lirası akdi faiz oranının aylık yüzde 2.35 yerine aylık yüzde 1 olarak uygulanmasına 30 Eylül 2020 tarihine kadar devam edilecektir. 

16.    Kredi kartlarında yüzdeon’dan yüzde bire düşürülen asgari ödemetutarı, 2020 yıl sonuna kadar uygulanmaya devam edecektir.

17.    Toprak Ürünleri Kurumunun düzenleyici misyonuna katkı koymak için fiyatlarının kontrol edilebilmesi adına devlet bütçesinde ödenek yaratılarak, Toprak Ürünleri Kurumu’na mali yılsonunda kapatılmak üzere avans olarak 5 milyon TL kaynak yaratılacaktır.

18.    Covid 19’a bağlı olarak düşen iç talep ve daralan ihracat pazarlarına ulaşmayı sağlama amacıyla süt mamülleri ihracat teşvikleri;
o    15- Haziran – 15 Temmuz 2020 dönemindeTürkiye Cumhuriyeti’ne 4,5 TL, 3. ülkelere 2,5 TL 
o    15 Temmuz – 15 Ağustos 2020 döneminde ise Türkiye Cumhuriyeti’ne 3 TL, 3. ülkelere 2,0 TL 

olarak uygulanacaktır. 

19.     Toprak Ürünleri Kurumu tarafından ihraç edilmek amacıyla paketlenecek patatesin paketlenme giderleri için kilo başına 35 kuruş ödeme yapılacaktır.

20.    Tahıl hasadı ve alımlar tamamlandıktan sonra rekolteye bağlı olarak dönüm başına çiftçiye prim desteği sağlanacaktır.

21.    Covit-19´un ekonomik aktivite üzerinde yarattığı etkiyianaliz etmek ve çözüm önerileri üretmek amacıyla ekonomik örgüt temsilcileri ve bürokratlardan oluşacak EKONOMİK KURUL oluşturulacaktır.

22.     Ekonomik Kurul ekim ayına kadar  orta vadeli bir stratejik plan ve öncelikli olarak turizm ve yüksek öğrenim sektörleri olmak üzere “reel sektör” üçüncü paket çalışması yapılacaktır

B.    Kamu Maliyesi ve Diğer Destekler

Covid 19 salgınından dolayı daralan iç talep ve yavaşlayan ekonomik aktiviteye destek vermek adına;

1.    KKTC’de yeni bir finansman modeli olarak tahvil piyasası 31 Ağustos 2020 tarihine kadar oluşturulacaktır. Kamunun ihraç ettiği tahviller gerçek ve tüzel kişilerce de alınıp satılabilecektir.

2.    Yerel yönetimler ile kamuda borçlanma yetkisi olan kuruluşların da daha ucuz maliyetle finansmana erişebilmelerini sağlamak adına, merkezi borçlanma modeli oluşturulacaktır. Burada ihraç edilecek tahvillerde tahvil piyasasına dahil olacaktır.

3.    2020 yılının geri kalanında başta hastane, okul ve yol inşaatları olmak üzere tüm altyapı yatırımlarına yaklaşık 500 milyon TL bütçe ile hız verilecektir. 

4.    Haziran ayından itibaren belediye ve tüm kamu kurumları çalışanları ve emeklilere yönelik yapılan tüm kesintiler kaldırılacaktır. Kalan kesintilerengeç 3ay içinde  ödenecektir.

5.    Tüm konut ve işyeri alımlarında tapu harçlarında indirimler yıl sonuna kadar uygulanacaktır.

6.    185 metrekareyi geçmeyen konut alımları için kullanılacak kredilerde uygulanan BSİV oranlarında yüzde 50 indirim yapılacaktır.

7.    Otomotiv sektöründe uygulanan KDV indirimi  sonuna kadar uzatılacaktır.