Onur Erdoğan

M.Ö. 550 yılında Ahameniş hanedanlığından Büyük Kiros tarafından kurulan Pers Devleti, yayılmacı anlayışıyla çok sayıda fetihler yapar. Bu yüzden kısa zamanda büyük bir imparatorluğa dönüşür. Sınırları iyice büyüyen imparatorluk Orta Doğu’nun gelmiş geçmiş en büyük imparatorluğu kabul edilir.

Büyük Kiros’tan sonraki gelen hükümdarlar aynı anlayışla büyümeye devam eder. Dördüncü hükümdar olan Büyük Darius, genişleyen ve birçok milletin birleşmesi ile oluşan imparatorluğu bir arada tutup, dünyaya gücünü ispatlamak için büyük çapta şenlikler düzenleyebileceği bir şehir kurmaya karar verir. Tam bir gösteriş ve görsel zevk için kurulacak olan şehir, planlanmaya başlar. 

150 YILLIK İNŞAA

Böylelikle Persepolis’in kurulma kararı verilir fakat nerede kurulacağı kararını vermek oldukça zordur. Uzun arayışlar sonucunda şehrin, İran’ın Fars Eyaletinde Şiraz’ın 70 km kuzeydoğusunda 125 bin m2lik bir alanda kurulmasına karar verilir ve kanalizasyonundan saraylarına, sütunlarındaki kabartmalarından, meydanlarına kadar A’dan Z’ye her şeyin planları hazırlanır. Büyük Darius İmparatorluğun dört bir yanından onlarca ustayı Persepolis’i kurmak için toplar ve şehrin inşası başlar. Şehrin yapımı için köle kullanmayıp, herkesi maaşla çalıştırır. Yapımı 150 yıl süren şehrin tamamlanmasını Büyük Darius göremez. Onun yerine gelen Artaxertes ve Kurus şehrin yapımını planlara uygun bir şekilde devam ettirir.

HEYKEL VE SÜSLEMELER

Günümüzde o dönemin görkemli yapısı kalmasa da dünyanın en iyi korunan antik şehirlerinden biridir Persepolis. Şehre, uzun ve geniş yürüyüş yolundan yürüyerek varılıyor ve geniş merdivenlerden çıkılarak, Tüm Milletler Kapısından içeri giriliyor. Buradan itibaren heykeller ve süslemeler başlıyor. Kapının girişinde iki sütun üzerinde bolluk ve bereketin simgesi olan büyük boğa heykelleri bulunuyor. Bunların yanında küçüklü büyüklü törenlerle ilgili heykeller, Ölümsüzler ordusunun heykelleri, hediye veren halk heykelleri, boğayı yiyen aslan heykelleri, çift başlı kartal ve dev Huma kuşu heykelleri şehri süslüyor.

Persepolis’in girişindeki bekleme alanından ilerlediğimizde karşımıza 20 metre uzunluğunda normalde 36 tane sütun olan ama günümüzde çok azı ayakta duran Apadana tören salonu çıkıyor. Apadana tören salonu 10 bin kişilik ve salonun dört yanında dev ahşap kapıları bulunur.  

KARŞILAMA SARAYI

Apadana Sarayı’nın yanında Darius’un inşaatını başlatıp, Artaxertes’in bitirdiği Tachara Sarayı yani Kışlık Saray bulunur. Ahşap sütun kullanılan sarayın ince işçilikle yapılan kabartmalı duvarlarından başka günümüze çok bir şey kalmamıştır.

Persepolis’de en korunmuş yerlerden biri ve en büyük sarayı olan 100 sütunlu saray, 70x70m. büyüklüğündedir. Saray, kralın gelenleri karşıladığı ve hediyeleri kabul ettiği yerdir. 

Şehirde bir diğer dikkat çekici kısım da kabartmalardır. Özellikle Zerdüşt dininin tanrısı olan Ahura Mazda kabartmaları şehrin her yerinde karşımıza çıkıyor. Ahura Mazda kabartmaları saygıdan dolayı her bulunduğu yerde diğerlerine göre daha büyük ve daha üstte bulunuyor. Onun dışında mevsimleri, diğer milletleri ve ölümsüzlük ordusunu betimleyen kabartmalar şehri süsleyen diğer kabartmalardır.

Şehrin en arkasında Kserkhes’in harem olarak kullandığı yer bulunuyor. Şu an üstü kapalı bir şekilde korunmakta ve müze olarak kullanılmaktadır. İçeride o dönemden kalan eserler sergilenmektedir.

İSKENDER’İN YIKIMI

Şehrin hemen arkasında tepe üzerindeki kaya mezarlarının birinde 2. Artaxertes’in mezarı bulunuyor. Diğer mezarın kime ait olduğu henüz bilinmiyor. Ölülere saygıdan dolayı üst kısımlara yapılan mezarlardan bakıldığında bütün Persepolis ve kurulduğu ova manzarası seyrediliyor.

M.Ö. 331 yılında Persleri yenerek Persepolis’i ele geçiren Büyük İskender Şehri komple yakar ve şehri tarihin karanlıklarına gömer.

Persepolis, Şiraz’a 70 km uzaklıkta. Persepolis’e gitmek için şehrin birçok yerinde Persepolis turu satın alabilirsiniz. Diğer bir seçenek olarak daha yakındaki şehir olan Mervdeşt’e otobüsle gidip oradan taksiye binebilirsiniz. Eğer kalabalıksanız direkt Şiraz’dan taksiyle gitmek de oldukça uygun bir seçenek olabilir.