Ülkede son bir buçuk yılda toplam bin 859 iş yeri açılmasına karşın, bin 270’i aşkın iş yeri ise kapandı. Her iki alanda da ‘yiyecek, içecek ve eğlence sektörü’ birinci sırada yer alırken, bunların büyük çoğunluğu ise Lefkoşa bölgesinde yer aldı…

 

En büyük sıkıntının ‘plansız açılan işletmelerle merkezi yerlerin sezonluk çalışır duruma gelinmesi’ olduğuna değinen Kıbrıs Türk Esnaf ve Zanaatkârlar Odası (KTEZO) Başkanı Mahmut Kanber, bu durumu ‘plansızlığın getirdiği açık sorunlar’ olarak nitelendirdi.

Fehime ALASYA

Gün içinde siftah bile yapamayan birçok esnaf, hızla kepenk indiriyor, ekonomideki kriz derinleştikçe kapısına kilit vuran işletme sayısı hızla artıyor…

Ülkede son bir buçuk yılda toplam bin 859 iş yeri açılmasına karşın, bin 270’i aşkın iş yeri ise kapandı.

2017 yılının ocak ayından bu yana olan bir buçuk yıllık sürede en çok kepenk indiren, buna karşın kontrolsüzce açılan işletmelerin başında ise şehir merkezlerinde yer alan yiyecek, içecek ve eğlence sektörleri geldi.

Kıbrıs Türk Esnaf ve Zanaatkârlar Odası (KTEZO) verilerine yansıyan rakamlarda ise ülkede açılan ve kapanan iş yerleri en fazla Lefkoşa bölgesinde yer aldı.

En büyük sıkıntının ‘plansız açılan işletmelerle merkezi yerlerin sezonluk çalışır duruma gelinmesi’ olduğuna değinen Kıbrıs Türk Esnaf ve Zanaatkârlar Odası (KTEZO) Başkanı Mahmut Kanber, bu durumu ‘plansızlığın getirdiği açık sorunlar’ olarak nitelendirdi.

En az açılış Güzelyurt’ta

2017 yılının Ocak ayından bu yana ülkede açılış ve kapanış yapan işletmeler, en fazla Lefkoşa bölgesinde yer alırken, bunu sırasıyla Girne, Mağusa, Güzelyurt ve İskele takip etti.

Buna göre; açılan bin 859 işletmenin 828’i Lefkoşa, 508’i Girne, 347’si Mağusa, 89’u İskele, 87’si ise Güzelyurt bölgesinde yer aldı.

Ülkede en fazla iş yeri açılışı Lefkoşa’da görülürken, en azı Güzelyurt bölgesinde oldu.

Kapanışta da Lefkoşa başı çekti

Kayıtlara geçen diğer verilerde ise aynı zaman diliminde neredeyse benzer oranda iş yerinin ise kapandığı oldu.

Kapanan iş yerleri de yine aynı bölgelerde yaşandı. Kapanan iş yeri fazlalığında da Lefkoşa yine başı çekti.

En çok kapanan iş yeri 608 işletme ile Lefkoşa’da olurken, en az kapanışın ise 10 işletme ile Güzelyurt’ta olduğu görüldü.

Buna göre son bir buçuk yıllık zaman diliminde kepenk indiren bin 270 işletmeden 608’i Lefkoşa, 410’u Girne, 230’u Mağusa, 12’si İskele, 10’u ise Güzelyurt’ta yer aldı.

“En büyük sıkıntı, plansız açılan işletmelerle merkezi yerlerin sezonluk çalışır duruma gelmesi”

Kayıtlara geçen iş yeri kapanışlarının ve açılışlarının neredeyse her yıl aynı oranda seyrettiğini anlatan Kıbrıs Türk Esnaf ve Zanaatkârlar Odası (KTEZO) Başkanı Mahmut Kanber, en büyük sıkıntının ‘plansız açılan işletmelerle merkezi yerlerin sezonluk çalışır duruma gelinmesi’ olduğuna değindi.

Açılıp kapanan işletmeler arasında ilk üçe giren iş yeri dallarının yiyecek, içecek ve eğlence sektörü olduğuna değinen Kanber, bunları ‘plansızlığın getirdiği açık sorunlar’ olarak nitelendirdi.

Kanber, tüm bu sorunların, turizm ve öğrenci potansiyelinin istikrarlı olmayışı ve yılın tüm aylarına yayılmamasından kaynaklandığının altını çizdi.

Öğrencilerin tatile girdiği dönemlerde veya turist sezonunun kapandığı dönemlerde birçok iş yerinin kapandığını belirten Kanber, ülkenin pek çok bölgesinde bu tarz durumlarla karşılaşıldığını kaydetti.

Şehirlerdeki pek çok merkezi yerlerin en büyük sıkıntısının ‘plansız açılan işletmelerle sezonluk çalışır duruma gelinmesi’ olduğuna değinen Kanber, Mağusa Doğu Akdeniz yolu, Metropol yolu, Girne kapısı, Girne Çarşısı gibi merkezi caddeleri bu örneklendirmeye dâhil ederken, ilerleyen dönemde Lefkoşa Surlariçi’nin de sadece sezonluk çalışır hale gelmesinden endişe duyduğunu belirtti.

Kıbrıs Türk Esnaf ve Zanaatkârlar Odası (KTEZO) Başkanı Mahmut Kanber;

“Her şeyin ‘çok’ olmasının önemli olduğu bir ülkede yaşıyoruz”

Kıbrıs Türk Esnaf ve Zanaatkârlar Odası (KTEZO) Başkanı Mahmut Kanber, YENİDÜZEN’e yaptığı açıklamada kayıtlara geçen rakamları, bölgelere dağılımını değerlendirerek, nedenlerine ilişkin açıklamalarda bulundu.

Kanber, açıklamasında şunları ifade etti:

“Ülkemizde çok uzun yıllardır ekonomide istikrar olmadığı bir gerçek, ancak son bir buçuk yıldır dövizin artışı Türk parasının değer kaybı istikrarsız bir yapı oluşturdu. Tabi tek nedeni ekonomik göstergeler değil, ülkedeki küçük ve orta boy işletmelerin işyeri açma kurallarının herhangi bir veriye dayanmadan, isteyenin istediği yerde işyeri açabileceği bir durum olmasından da kaynaklanıyor. Bu durumun ülkemizde rekabeti kalite üzerinden değil, ‘çokluk’ üzerinden rekabet eder bir duruma getirdi.

Buda enflasyon olan meslek kollarında sürekli açılıp kapanmalar yaratıyor. Sonuç olarak ülkemizde ekonominin büyüklüğü işletme sayısının çokluğuyla ölçüldüğü bu düşüncenin dünyada çokta kabul edilebilir bir ölçek olmadığı bir gerçektir.

Oysa biz bunların hiçbirine bakmadan övünerek ne kadar çok işyeri olduğunu, yabancı sermayeli şirketlerin çok olduğunu anlatıp duran bir kamu anlayışına sahibiz, şimdi bu çok açık görünüyor ki madem ülkemizde kriz var ve bizler bu krize bir çözüm bulamıyoruz hala çözümü ithal zihniyetle savunuyoruz. Şuradan para gelecek veya ürün gelecek böylelikle üretmediğimiz için, katma değer yaratamadığımız için yeterince bu krizden çıkmakta sadece bizim elimizde değil ülkemizdeki kalkınma bölgesel veya toplumsal mücadele ile olabilir bunun içinde kooperatifleşme şart.”

“Öğrencilerinin tatile girdiği dönemlerde işyerleri kapanıyor”

“İşyeri açılmaları her bölgenin kendi özelliğine göre bazı alanlarda yoğunluk göstermektedir. Örnek vermek gerekirse Lefkoşa Girne kapısından içeri girdiğinizde işyerlerinin çoğunun boş olduğunu görüyoruz. İş yerlerinin sürekli açılıp kapandığını ve el değiştirdiğini görüyoruz. Metropol yoluna geldiğinizde aynı şeyleri orada görüyoruz. İşyerleri kapanıyor açılıyor ve el değiştiriyor. Yerel işletmeler ardından dış piyasadan gelen insanların deneme yapması derken ardından bu iş yeri gene kapanıyor. Bu süreç böylelikle devam ediyor çünkü kiralar çok yüksek ve dövizle kazanç düşük. Ülkemizde Türk parasının etkinliğini artırmalıyız. Bu söylediğim çerçevede Mağusa Doğu Akdeniz yolu işyerlerinin sürekli kapanıp açıldığında bununla birlikte caddenin iş alanlarına yani yiyecek içecek ve eğlence mekânlarıyla dolu olduğunu görüyoruz. Bu şunu doğuruyor öğrencilerinin tatile girdiği dönemlerde işyerleri kapanıyor.”

“Niteliğin ise esas gösterge olmadığı bir ülkede yaşıyoruz”

“Buda yetmiyormuş gibi üniversitenin kendi içinde bir kent oluşturması kabul edilebilir değil. Bu şehrin yapısını bozmaktadır. Mağusa Surlariçi bölgesini örnek verecek olursak;

Plansız işletmelerin açılmasıyla, yani bu düzenin böyle devam etmesiyle bölgeyi tek tip iş modeli ile karşımızda bulacağız. Aynı şey Girne içinde geçerli yine de Girne çarşısının kiraların çok yüksek olması nedeniyle küçük işletmeler yerine daha çok sermayesi yüksek olan bir elin beş parmağını geçmeyecek çeşitlilikte olduğunu gözlemliyoruz. Bu açıkçası ülke ekonomisine bize göre doğrudan katkı koymamaktadır.

Güzelyurt, Lefke ve İskele’de bu düzenin daha normal gittiğini görüyoruz. Çünkü bu bölgelerde yeni yatırım alanlarının açılması iyi görünmesine rağmen planlanması tüm büyük şeyleri gibi aynı sorunları yaşayacaktır.

Yani şunu demek istiyorum; dünyada ekonomi, halkının yaşam kalitesi, refah durumu, sosyal durumu, kambiyoya olan borç, senede kaç kere tatil yapıyor, çocuklarına iyi bir eğitim verdirebiliyor mu, çocuklar rahatlıkla iş bulabiliyor mu, bunların toplamında ölçülebilir.

Bizdeyse ‘ne kadar çok öğrenci, ne kadar çok turist’ gibi her şeyin ‘çok’ olmasının önemli olduğu niteliğin ise esas gösterge olmadığı bir ülkede yaşıyoruz ve yaşamaya çalışıyoruz.”

“En çok açılıp kapanan ilk üçteki işyerleri yiyecek, içecek ve eğlence sektörü”

“En çok açılıp kapanan ilk üçteki işyerleri yiyecek, içecek ve eğlence sektörü. Burada doğrudan turizmi ve öğrenci potansiyelinin 12 aya yayılmaması ve istikrar oluşmamasıyla, plansızlığın getirdiği açık sorunlardır. Lokanta, kafe, restoran, bar, oyun salonu, gibi sektörler kapanıyor ve farklı sermayelerin eline geçiyor. 

Lefkoşa-Surlariçi’ni de kafe yiyecek içecek, gibi sektörlerle plansız bir şekilde doldurup, ilerleyen dönemde burayı da sezonluk çalışır hale getirebilirler. Mağusa Surlariçi de böyle oldu ve şu anda sezonluk çalışır duruma geldi…

Üstelik çoğu zaman da insanlar iş yerini kapattığını beyan etmiyor, yeni bir iş yeri açacağında beyan etmek zorunda kalıyor veya kendi çabalarımızla bunun tespitini yapıyoruz. Yani rakamlarda görülen kapanışlar, bilinenden çok daha fazladır.”