***  Poli’den “kayıp” bazı Kıbrıslıtürkler’in olası gömü yerlerini onları defneden Şevket Rado’yla birlikte Kayıplar Komitesi yetkililerine gösterdik…

Aslında herşey Güneşköy’e (Nikita) olası bir gömü yeri görmeye gittiğimiz zaman cereyan ediyor… Burada, bize evindeki kuyuyu gösterecek olan şahıs Magundalı – Magunda da Poli’ye yakın… Kayıplar Komitesi yetkilileri Murat Soysal ve Ksenofon Kallis, Magundalı yaşlı amcayla sohbet ederken, Kallis ona 1974’te Poli’de savaşta öldürülen Kıbrıslıtürkler’in nereye gömülü olduklarını bilip bilmediğini soruyor. Yaşlı adam da bu konuda bir şey bilmediğini söylüyor…
Bu soru aklıma yıllar önce “Ölümün kıyısından dönenler” yazı dizim için röportaj yapmış olduğum ve öykülerine hem bu sayfalarda, hem de “İncisini Kaybeden İstiridyeler” başlıklı kitabımda yer verdiğim Ünay ve Hasan Paşa’nın anlattıkları geliyor. Henüz Güneşköy’deyken Ünay Hanım ve Hasan Bey’i arıyorum… Ünay Hanım’ın da babası “kayıp”…  Ünay Hanım’ın babası Ahmet Ethem İbrahim, 21 Ağustos 1964’te, Baf çarpışmalarının ardından orada bulunan ailesini merak ettiği için  AH23 plakalı mavi renkli Morris van arabasıyla Baf’a gitmek üzere Poli’den ayrılmış, bir daha ondan haber alınamamış… Ahmet Ethem İbrahim’e ait Morris van aracı bir süre sonra kamuflaj renklere boyanmış ama aynı araç plakasıyla Poli’den geçerken görmüş Ünay Hanım – aracı Kıbrıslırum askerler kullanıyormuş. Hemen Birleşmiş Milletler’e bilgi vermiş fakat hiçbirşey olmamış…
Hasan Bey ise 1974’te Poli’deydi ve savaşta öldürülenler hakkında bildiklerini bizlerle paylaşmıştı.
Hem Hasan Paşa, hem de eşi Ünay Hanım gönüllü olarak yardıma girişiyorlar. Ünay Hanım, Poli’de 1974’te savaşta öldürülen, Kıbrıslıtürkler’in resmi Kayıplar Listesi’nde “kayıp” olarak listelendirilmiş olanları gömen şahsın halen Kıbrıs’ta tatilde olduğunu, adamın Londra’da yaşayan Polili bir Kıbrıslıtürk olduğunu anlatıyor ve hemen onun telefon numarasını bulacağını söylüyor. Bu “kayıplar” arasında bulunan Ayşe Ramadan’ın 1974’te savaş sırasında okula sığındıkları zaman, bir kurşunla boğazından vurulduğuna da tanıklığını 2004 yılında yaptığımız röportajda anlatmıştı Ünay Hanım…
Ünay Hanım hemen araştırmaya girişiyor ve bir süre sonra beni arıyor,  gömülerde yer almış olan Şevket Rado’nun telefonunu veriyor. Lefkoşa’ya döner dönmez Şevket Rado’yu arıyorum, bizimle Poli’ye gelerek bu “kayıp” Kıbrıslıtürkler’i gömmüş olduğu noktayı göstermeyi kabul ediyor.  Yaşı oldukça ileri olmasına, hasta olmasına, bacağında problemler olmasına, haftada üç kez diyalize girmesine rağmen, Şevket Rado son derece insani bir görevi seve seve kabul ediyor.
O zaman Kayıplar Komitesi yetkilileriyle de konuşup 21 Ekim 2013 Pazartesi sabahı Şevket Rado’yu da alıp hep birlikte Poli’ye gitmeyi kararlaştırıyoruz.
Sabahleyin Kayıplar Komitesi Kazılar Koordinatörü Antropolog Okan Oktay, gidip Şevket Rado’yu Gönyeli’deki evinden alıyor ve Kayıplar Komitesi Kıbrıslıtürk Üye Yardımcısı Murat Soysal’la birlikte Ledra Palace barikatına geliyor. Kayıplar Komitesi Kıbrıslırum Üye Yardımcısı Ksenofon Kallis’in ve kazılarda görevli arkeolog Yannis’in arabalarıyla hep birlikte Poli’ye doğru yola koyuluyoruz…
Sabah erkenden canyoldaşım kalkıp bizim için ikişer tane harika sandöviç hazırladı – sevgili Okan da meyva suyu ve su getirdi portatif bir buzlukta… Poli çok uzak, benim en geç 15.30’da Lefkoşa’ya dönmüş olmam gerekiyor, bu yüzden bir kahve için dahi durak yapmaya fırsatımız olmayacak – ayaküstü sandöviçlerimizi atıştırıp “tabbos” geri dönmemiz gerekecek.
Son sürat Poli’ye gidiyoruz…
Poli’nin girişinde eski mezarlığa gidiyoruz. Bu eski mezarlıkta “kayıp” milletvekili Cengiz Ratip ile “kayıp” öğretmen Turgut Sıtkı anısına 1970’li yıllarda halkın verdiği paralarla yaptırılmış olan anıtın hemen arkasına götürüyor bizi Şevket Rado.  “Kayıp” milletvekili Cengiz Ratip ve beraberindeki Turgut Sıtkı anısına böylesi bir anıt yapılmış olduğunu bilmiyordum…  Cengiz Ratip ve Turgut Sıtkı, 14 Şubat 1964’ten bu yana Poli’de “kayıp” – bu iki “kayıp” için bazı olası gömü yerleri kazıldı, herhangi bir sonuca ulaşılamadı – Pomo’da bir olası gömü yerinde yeni kazılar yapılması planlanıyor… Cengiz Ratip ile Turgut Sıtkı anısına yaptırılan  anıtın arkasına üç “kayıp” Kıbrıslıtürk’ü kazdıkları büyükçe bir mezara yan yana, hep birlikte gömmüş Şevket Rado. Burayı bize gösteriyor…
Şevket Rado 1953 yılından beridir İngiltere’de yaşıyor – 1974 yazında da köyü Poli’ye tatile gelmiş ve savaş çıkınca esir alınmış. Başka Kıbrıslıtürkler’le birlikte tutuldukları yere bazı Kıbrıslırumlar gelerek, en güçlü-kuvvetli beş Kıbrıslıtürk’ü aralarından seçmişler – bu beş kişinin arasında Şevket Rado da varmış – onları savaşta öldürülen üç Kıbrıslıtürk’ü defnetmeye götürmüşler.
Şevket Rado, üç “kayıp” Kıbrıslıtürk’ü tam olarak nereye gömdüklerini gösteriyor Kayıplar Komitesi yetkililerine…Pazartesi devam edecek