Ertuğrul SENOVA

Kıbrıs’ın kuzeyinde yaşam süren kronik hastaların sağlığa, ilaca erişim hakkı gasp edilmeye devam ediyor…

Sağlığına kavuşmak ya da korumak için halihazırda stres altında olan hastaların bazıları, fiyatları oldukça pahalı olan ilaçlara, ‘ihaleye çıkılmadığından dolayı’ devlet değil; dernekler sayesinde ulaşabilirken, bazı hastalar, Dipkarpaz’dan, Yeşilırmak’tan çıkıp yollara düşerek, ilaç peşinde koşturuyor. Bazı hastalar, 1 yıl boyunca ihtiyaç duyduğu ilaca erişemezken, bazıları tahlil için verdikleri kanı, kit eksikliğinden analiz ettiremiyor.

Thalassaemia Derneği, MS Derneği ve Ortopedik Özürlüler Derneği yetkilileri ile görüşen YENİDÜZEN, “ilaca erişim” noktasında yaşanan sorunları, bu sorunları yaşayanlardan dinledi.

Thalassaemia Derneği Başkanı Çiğdem Beşevlerli, “İhtiyaç duyduğumuz serum 1 yıldır yok” derken, MS Derneği Başkanı Sibel Hançerli ise “Eksiklerin biri tamamlanıyor, diğeri eksiliyor. 2 hafta boyunca ilaç alamayan hastalar oluyor. İnsanlar artık ilaç konusunda ‘napalım’ moduna girdi, umudunu yitirdi” ifadelerini kullandı.

Ortopedik Özürlüler Derneği Başkanı Günay Kibrit ise, “idrar torbası, sonda gibi doğal ihtiyaçların karşılanması için gereken malzemelere 1 yıldır ulaşamıyoruz” ifadelerini kullandı.

Devletin belli başlı ilaçları karşıladığını belirten dernekler, çoğu ilaçla ilgili hasta sayısı hesaplanmadan ihaleye çıkıldığını ve ilaçların eksik geldiğini ya da ihaleye bir türlü çıkılamadığını vurguluyor.

Öte yandan Sağlık Bakanı İzlem Gürçağ ise ilaç sorunu yaşandığını kabul etti, “Gerekli telefon görüşmelerini yaptıklarını ve sorunun çözüldüğünü” iddia etti. 

Dernekler ne dedi?

Thalassaemia Derneği Başkanı Çiğdem Beşevlerli: “İhtiyaç duyduğumuz serum 1 yıldır yok”

“150 farklı hastamız var ve 150 farklı ilaca ihtiyaç duyuyoruz” diyen Thalassaemia Derneği Başkanı Çiğdem Beşevlerli, özellikle ilaçları sulandırmak için kullandıkları steril serum konusunda sorun yaşadıklarını, 1 yılı aşkın süredir ilaç ve eczacılığa söz konusu serumun gelmediğini belirtti.

“İlaçlarla alakalı 2-3 ayda bir sorun yaşıyoruz”

“Sağdan soldan aidat ya da yardım toplayarak ihtiyaç duyulan ilaçları almaya çalışıyoruz” diyen Beşevlerli, “Ancak hastanın rutin olarak kullanması gereken ilaçlarla alakalı 2-3 ayda bir sorun yaşıyoruz. Çünkü ilaçlarla ilgili ihaleye çıkılacağında, kronik hastaların sayısı düzgün bir şekilde hesaplanmıyor” dedi.

“İlaçlara erişemez olduk”

“Hastaların sayısı düzgün hesaplansa, bu sefer de bütçe yok” diyen Beşevlerli, “Pandemiden sonra pek çok ilacın üretimi durdu. Hammadde azaldı. Üretim azaldı, ilaçlar pahalılandı. İlaçlara erişemez olduk” ifadelerini kullandı.

“Kan veriyoruz, tahlil yapılamıyor”

Devlet hastanelerinde, ayda bir ve üç ayda bir yapmaları gereken bazı tahliller olduğunu ancak kan vermelerine rağmen çoğu zaman kit bulunmadığından analiz yapılamadığını vurgulayan Beşevlerli, “Pek çok tahlilimizi yapamıyoruz. Bu ülkede kronik hastalar, engelliler değer görmüyor” şeklinde konuştu.

“Biz unutulduk”

Avrupa’da, ilaçların kronik hastaların evlerine gittiğini söyleyen Beşevlerli, “Tamam, KKTC’de bunu beklemiyorum. Ama bari gittiğimde ilacı bulabileyim noktasındayım. Biz unutulduk” dedi.

“150 hasta, 3 hafta boyunca kana ulaşamadı”

150 hastanın 3 hafta boyunca kana ulaşamadığını söyleyen Beşevlerli, “Biri de çıkıp, ‘bu insanlar kan almazsa ölecek’ demedi. Siyasiler, liderler nerede? Ben bunu, dernek başkanı sıfatıyla değil, thalassaemia hastası Çiğdem olarak soruyorum” ifadelerini kullandı.

Kıbrıs Türk Multiple Skleroz (MS) Derneği Başkanı Sibel Hançerli: İnsanlar artık ilaç konusunda umudunu yitirdi”

Kıbrıs Türk Multiple Skleroz (MS) Derneği Başkanı Sibel Hançerli ise pandemin başladığı ilk günlerden bu yana ilaca erişim noktasında sıkıntılar yaşadıklarını vurgulayarak, “Eksiklerin biri tamamlanıyor, diğeri eksiliyor. 2 hafta boyunca ilaç alamayan hastalar oluyor. İnsanlar artık ilaç konusunda ‘napalım’ moduna girdi, umudunu yitirdi” ifadelerini kullandı.

“Bu ilaçlar koruyucu ilaçlardır, asla atlamamamız gereken ilaçlardır”

Devletin, hastalara daha önce 2 aylık ilaçlar verdiğini, şimdi 1 aylık verildiğini ve kutularda 28 ilacın bulunduğunu, 31 gün olan bir ayda, hastaların ciddi mağduriyetler yaşadığını anlatan Hançerli, “Bu ilaçlar koruyucu ilaçlardır, asla atlamamamız gereken ilaçlardır. Ve çok pahalı oldukları için sadece İlaç ve Eczacılık Dairesi’nden alabiliyoruz” dedi.

“Yeşilırmak’tan, Dipkarpaz’dan kalkıp ilaç için her ay Lefkoşa’ya gelen hastalar var”

Hastaların her ay Yeşilırmak’tan, Dipkarpaz’dan Lefkoşa’ya ilaç almak adına yollara düştüğünü, zira ilaç alamayan hastaların atak yaşama ihtimalinin doğduğunu söyleyen Hançerli, “Hasta bu süreçte ciddi bir stres yaşıyor. İlacı aldım, alamadım, atak geçirirsem ne olacak, bu bir kısır döngü şeklini almış durumda” şeklinde konuştu.

“Bazen ‘1 hafta sonra gel’ yanıtı alıyorlar”

Yeşilırmak’tan, Dipkarpaz’dan Lefkoşa’ya giden bazı hastaların ilaç bulamadığını, “1 hafta sonra gel” yanıtıyla karşılaştıklarını, ayda iki kez ilaca erişmek adına uzun yollar kat ettiklerini anlatan Hançerli, “Kronik bir hastalıktan bahsediyoruz. İlaca erişim daha basit olmalı” dedi.

Kıbrıs Türk Ortopedik Özürlüler Derneği Başkanı Günay Kibrit: “idrar torbası, sonda gibi doğal ihtiyaçların karşılanması için gereken malzemelere ulaşamıyoruz”

Özellikle tıbbi malzemeye erişim noktasında sıkıntı yaşadıklarını söyleyen Kıbrıs Türk Ortopedik Özürlüler Derneği Başkanı Günay Kibrit ise “Üyelerimizin; idrar torbası, sonda gibi doğal ihtiyaçlarını karşılamak için kullanmış oldukları malzemeler de ilaçlarla birlikte ihaleyle alınıyor. Sağlık Bakanlığı da bize aktarıyor. Bu konuda geçtiğimiz yıl bir eylem yapmıştık ve bir miktar malzemeye erişmiştik. Ancak o zamandan bu yana başka gelmedi, kendi imkanlarımızla ihtiyaçlarımızı karşılar noktaya geldik” dedi.

“Malzemeler 1 yıldır gelmiyor, 2 ay yetecek kadar almıştık onlar da bu ay sonu bitiyor”

Özellikle felçli hastaların ihtiyaç duyduğu söz konusu malzemelerin 1 yıldır devlet tarafından karşılanmadığını anlatan Kibrit, “Bildiğim kadarıyla ihale henüz sonuçlanmadı. Bu nedenle beklemek durumundayız. Biz geçtiğimiz aylarda almış ve ihtiyaç duyan hastalarımıza, 2 ay yetecek kadar dağıtmıştık. Bu ay sonu bitiyor. Biz yine gidip destek arayacağız” ifadelerini kullandı.