Kıbrıs Türk Sanayi Odası (KTSO) tarafından yürütülen “Kuzey Kıbrıs Sanayi Sektör Analizi” çalışmasına ilişkin raporunun tanıtım ve sunumu bugün yapıldı.

KTSO’da saat 10.00’da başlayan etkinliğe, Cumhurbaşkanı vekili ve Cumhuriyet Meclisi Başkanı Zorlu Töre, ana muhalefet Cumhuriyetçi Türk Partisi Genel Başkanı Tufan Erhürman, Ekonomi ve Enerji Bakanı Olgun Amcaoğlu, Maliye Bakanı Alişan Şan, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Hasan Taçoy, Demokrat Parti’den Hasan Tosunoğlu, bazı milletvekilleri, üst düzey yetkililer ve iş insanları katıldı.

KTSO’nun tanıtım filminin gösterimiyle başlayan etkinlikte, KTSO Genel Sekreter Vekili Belgin Özoğul, “Kuzey Kıbrıs Sanayi Sektör Analizi” raporunun sunumunu yaptı. Özoğul’unun sunumu ardından konuşmalara geçildi.

Özoğul: "Toplam 561 tesis ziyaret edilerek, teknik analizleri yapıldı"

KTSO Genel Sekreter Vekili Belgin Özoğul yaptığı sunumda, sanayi sicil çalışmalarında odaları bünyesinde iki teknik uzmanının görev aldığına işaret ederek, çalışmalar kapsamında farklı sektörlerden sanayi firmalarının yerinde ziyaret edildiğini kaydetti.

Firmalardan alınan verilere ve tesis incelemelerine göre raporların hazırlandığına işaret eden Özoğul, raporların istatistiğe çevrilerek, veri tabanı oluşturulduğunu ve istatistiki veri tabanıyla “Kuzey Kıbrıs Sanayi Sektörel Analiz Raporu’nun” hazırlandığını söyledi.

Kapasite raporlarının iki yılda bir yenileneceğini belirten Özoğul, toplam 561 tesisin ziyaret edilerek, teknik analizlerinin yapıldığını aktardı.

Raporlamaları ve sektörel analizleri tamamlanan firma sayısı 523

Raporlama ve sektörel analizleri tamamlanan firma sayısının 523 olduğuna dikkat çeken Özoğul, Kıbrıs Türk sanayisinin kapasitesinin toplam 27 alt sektör olduğunu ve bu sektörlerin ekonomiye 12 bin 954 istihdam olanağı sağladığını vurguladı.

11 aktif sanayi bölgesi…Sanayicinin 10 bin adet makine teçhizat yatırımı var

Toplam makine teçhizat çalışmasına bakıldığında ise, sanayicinin 10 bin adet makine teçhizat yatırımı yaptığını ifade eden Özoğul, 11 tane aktif sanayi bölgesi bulunduğunu, en büyük sanayi bölgesinin Lefkoşa, sonra da Gazimağusa’da bulunduğunu kaydetti.

2018’lerden sonra yüzde 20’lerde olan enflasyon oranın şu anda yüzde 120 olduğuna işaret eden Özoğul, sanayicilerin zor koşullarda savaş vermeye çalıştığını söyledi. 

Yüzde 20 oranında büyüme

Devalüasyon, asgari ücret  oranlarına, elektrik maliyetlerine bakıldığında sanayicilerin zor koşullarda hayatını sürdürmeye çalıştığına dikkat çeken Özoğul, tüm bunlara rağmen bu dönemde sanayicinin yüzde 20 oranında büyüme gerçekleştirdiğine dikkat çekti.

Ocak 2021-Ağustos 2022 dönemde 17 alt sektörde yeşil hattan ihracat yapıldı

Özoğul, Yeşil Hat Tüzüğü kapsamında ihracat yapıldığını kaydetti. Kıbrıs Türk Ticaret Odası’ndan alınan verilere göre Ocak 2021-Ağustos 2022 dönemde 17 alt sektörde yeşil hattan ihracat yapıldığını ve 91 firmanın bu  ihracat faaliyetine katıldığına işaret eden Özoğul, önceleri 5 milyon Euro civarında olan yıllık ihracatın, 2022’nin başından bu yana 8 ayda 8 milyon Euro’ya ulaştığını vurguladı.    

Raporun hedefinin Kıbrıs Türk sanayi sektörüne doğru yön verilmesi için sanayi ile ilgili sağlıklı istatistiki bilgi ve veri tabanının oluşturulması olduğunu belirten Özoğul, bunlar için sanayi sektöründeki firma sayısı, üretim konuları, üretim kapasitesi, ülke ekonomisine kazandırılan istihdam sayısı, makine teçhizat sayısı, teknolojik altyapı, tedarik zinciri yapısı, sahip olunan sertifikalar, üretim yerleri, üretim tesisinin durumları, tesis toplam alanı, kapasite kullanım oranı, sahip olduğumuz kapasitenin ne kadarının kullanıldığı, kapasite fazlalığı ve eksikliği, çalışan profilinin belirlenmesi gibi faktörlerin incelendiğini söyledi.

Özoğul, amaçlarının sanayi politikalarının ve hedeflerinin doğru verilerle oluşturulması olduğunu vurgulayarak, diğer amaçlarını ise şöyle sıraladı:

“Yatırım kararlarının mevcut kapasiteye ve ihtiyaca göre verilmesi, yerli üretimin geliştirilmesi için teşvik politikasının oluşturulması, sanayicinin hammadde ihtiyacının analiz edilmesi, kayıt dışılığın önlenmesi için gerekli altyapının oluşturulması, sektörel ihtiyaç analizlerinin çıkartılması ve sektör ihtiyacına göre ortak kullanımlı üretim merkezleri oluşturulması, kooperatifleşme adımlarının atışması, finans sağlayıcı kuruluşların doğru yatırımlarla finansman sağlanması, sanayi sektörünün istihdam yapısının analiz edilmesi, sorun ve önerilen belirlenmesi ve gelecek için istihdam politikalarının oluşturulması.”

Özoğul, sunumunda sektörel bazda da bilgilendirmeler yaptı. 

Kamacıoğlu: “Yüzde 2’yle 15 bin kişi çalışabiliyorsa, yüzde 8 veya yüzde 10’la neler yapılabileceğini siz hayal edin”

Kıbrıs Türk Sanayi Odası Başkanı Ali Kamacıoğlu yaptığı açılış konuşmasında, Kıbrıs Türk sanayi sektörünün mevcut durumunu ortaya çıkarmak ve analiz etmek için gerekli sağlıklı verilerin oluşturulması amacıyla sanayi envanter  çalışmalarının başlatıldığını kaydetti.

Ülkede sanayinin durumunun kötü olmadığını ama iyi de olmadığını belirten Kamacıoğlu, sanayicilerin yıllardır üretim için savaş içinde olduklarını kaydetti.

Son 20 yıllık sürede KKTC’ye gelen yarımların sadece yüzde 2’sinin sanayiye aktarıldığına değinen Kamacıoğlu, “Yüzde 2’yle 15 bin kişi çalışabiliyorsa, yüzde 8 veya yüzde 10’la neler yapılabileceğini siz hayal edin” dedi. 

Bu dönemde her türlü zorluğun içinde sanayicilerin bulunduğunu ifade eden Kamacıoğlu, “Kıbrıs’ta ekonomiyi canlandırmak istiyorsanız sanayiciyi güçlendirmeniz gerekiyor” ifadesini kullandı.

Sanayiciye yardım etmenin önemine işaret eden Kamacıoğlu, göreve geldikten sonra yapılanlara bakıldığında, resmi  kaynaklara dayanan bir çalışma olmadığının görüldüğünü ifade etti.

Yapılan kapsamlı çalışmanın tamamının Kıbrıs Türk Sanayi Odası bütçesinden yapıldığına işaret eden Kamacıoğlu, şu ana kadar rapora yüzde 85 oranında bir çalışmanın yansıdığını ve önümüzdeki yıllarda daha çok veri elde edileceğine inanç belirtti.

Kamacıoğlu, Merkez Bankası başkanından, kredi verilirken sanayi sicillerinin incelenmesini istedi.

Erhürman: "Kıbrıs Türk insanı iddiaların aksine girişimcidir"

Ana muhalefet Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP) Genel Başkanı Tufan Erhürman da etkinlikte yaptığı konuşmada, üretimin ne kadar keyfi varsa, insanlar için kendi ülkesinde üretileni kullanmanın o kadar keyifli bir şey olduğunu veriler üzerinden anlatmak gerektiğini ifade ederek, ülkeye gelen turistlere yerli ürünlerin ulaşmasının muhakkak suretle sağlanması gerektiğini vurguladı. 

Sanayici için daha önce de kullanılan “sihirbaz” tabirinin, Kıbrıs Türk Sanayi Odası’nın raporuyla da ortaya konulduğuna işaret eden Erhürman, 2020-2021 rakamlarına bakıldığında sanayi yatırımlarında kimsenin açıklayamayacağı inanılmaz bir artış görüldüğünü kaydetti.

Erhürman, “Çok gururla şunu söyleyebilirim ki Kıbrıs Türk insanı iddiaların çok aksine müteşebbistir, girişimcidir” dedi.

Erhürman, KTSO’nun yaptığı çalışmanın önemine işaret ederek, çalışmaya emek veren herkese teşekkür etti.

Ülkede yılardır yönetim bilimi açısından mümkün olmayan bir şeyden bahsedildiğini ve veri olmadan yönetmeye çalışmanın gerçekleştirildiğini ifade eden Erhürman, yapılan çalışmayla en azından veri ihtiyacının bir kısmının tamamlandığını ve önemli bir adım atıldığını kaydetti.

2018 yılında 4’lü hükümet döneminde nüfus sayımı ve input-output çalışmasının yapılamadığını, eğer bu yapılabilseydi çıkacak verilerin son derece önemli olduğunu belirten Erhürman, “Eğer bu yapılabilseydi, şimdi doğru sektörlere doğru teşviklerin yapılıp yapılamadığının daha net görebilecektik” dedi.

Tufan Erhürman, bu çalışmada görülmesi gereken alt kırılımlardan birinin bu kadar istihdamın yüzde kaçının yerli olduğunu, düz işçi, usta ve usta başı karşılaştırmalarındaki farkın hangi yüzdeliklere gittiğini ve açmazların bilinmesinin önemli olduğunu ifade etti.

Usta, usta başı konumuna gelen ve elinde AB kimliği bulunan insanların Güney'e, hatta Avrupa’ya gitmeye başladıklarına işaret eden Erhürman, dolayısıyla 3 sene önce ara eleman yetiştirilmesini konuşurken, şimdi sadece ara eleman yetiştirmenin yetmeyeceğini, ara eleman yetiştirilirse Güney'e ihraç edilebilecek bir noktaya gelindiğini, bütün bunların rakamlar ve politikalar üzerinden konuşulması gerektiğini vurguladı.

Bunun önemli bir yapısal sorun olmaya doğru gittiğine işaret eden Erhürman, Dolar karşısında en çok değer kaybeden para birimlerinden birine sahip olunması nedeniyle sıkıntı yaşandığını, hammaddenin pahalıya geldiğini, bütün bunların çözümü için bir planlamaya ihtiyaç olduğunu söyledi.

"Müteşebbisi desteklemek için planlama ihtiyacı var, nasıl destekleyeceğimizi bilmek lazım"

“Ülkede ya planlarız, ya da bu işi yapamayız. Müteşebbis var ama müteşebbisi desteklemek için planlama ihtiyacı var, nasıl destekleyeceğimizi bilmek lazım” diyen Erhürman, süt ürünleri konusuna değinerek, ihracat yapmanın önemli olduğunu ama "otellerde ne kadar tükettik" sorusunun cevabının üretilmediğini kaydetti.

Bu veriye ulaşmadan bu işin konuşulamayacağını ifade eden Erhürman, ihracatın tabiri caizse bir türünün de içerde turizm sektörü aracılığıyla tüketilecekler olduğunu, turizme verilecek teşviki sanayideki kullanıma bağlamak gerektiğini söyledi.

CTP Genel Başkanı Erhürman, “Ne ürettiğimizi ve ne kadarını sattığımızı bilmemiz lazım” dedi.

Erhürman, doğru alanlarda kaliteli yatırımlar yapmak gerektiğini de vurgulayarak, ülkedeki harnup ve babutsa üretiminden örnekler vererek, hâlâ kullanılmayan alanlar bulunduğunu söyledi.

Hammadde olarak harnup ihraç edildiğini, ancak harnupun işlenmesinin söz konusu olmadığını aktaran Erhürman, aslında değerli aşamalarının onlar olduğunu, hammaddeyi satmak suretiyle, çok ciddi bir milli gelirden vazgeçildiğini belirtti.

“Ülkeye gelen turistlere yerli ürünlerin ulaşmasının muhakkak suretle sağlanması gerek”

Üretimin ne kadar keyfi varsa, kendi ülkenizde üretileni kullanmanın o kadar keyifli bir şey olduğunu veriler üzerinden anlatmak gerektiğini ifade eden Erhürman, ülkeye gelen turistlere yerli ürünlerin ulaşmasının muhakkak suretle sağlanmasının önemini vurguladı.

Erhürman, kapasite analizlerinin diğer sektörlere yayılması temennisinde bulundu.  

Şan: “İstatistiki bilgi olmadan yol yürümek körebe oynamaya benzer”

Maliye Bakanı Alişan Şan da, siyasete girmeden önce kendisinin de sanayici olduğunu belirterek, Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün, “Her fabrika bir kaledir” sözüne dikkat çekti ve bu sözün hiç eskimediğini söyledi.

Bunun pandemi süreci ve Rusya-Ukrayna savaşında bir kez daha hissedildiğini belirten Şan, pandemi döneminde en temel ihtiyaç olan maske eksikliğinin ülkedeki tekstil fabrikalarının yardımıyla giderildiğini anlattı.

Yüksek enflasyonla birlikte emtia fiyatlarının yükseldiğine işaret eden Şan, büyük güçlerin ekonomik savaşlarının tedarik zincirini bozduğunu ifade ederek, maliyetlerin yükseldiğini söyledi. Para olduğu halde istenilen ürüne ulaşılamadığı zamanlar yaşandığını dile getiren Şan, buna karşın halkın, tüketicinin ihtiyaçlarının her zaman devam ettiğini söyledi ve bunlara cevap verilmesi gerektiğinin altını çizdi.

Ekonominin, kıt kaynakların en verimli ve en doğru şekilde kullanılması olduğunu vurgulayan Şan, bunun için analizlerin ve istatistiklerin çok önemli olduğunu kaydetti.

Sanayicilere her zaman yön veren Sanayi Odası’nın çalışmasının kendilerine ışık tutacağını belirten Bakan Şan, çalışmanın yakından izlenip, analiz edilmesi gerektiğini söyledi.

Göreve geldiğinde ekonomik sivil toplum örgütlerini bakanlığa davet ettiğini anlatan Şan, Sanayi Odası ile birlikte yaptıkları çalışmaların verimli sonuçlarını yakında alacaklarına inanç belirtti.

“İstatistiki bilgi olmadan yol yürümek, tabiri caizse çocukluğumuzda körebe oynamaya benzer” diyen Şan, tüm sektörlerde aynı çalışmaların yapılması gerektiğini kaydetti ve Sanayi Odası ekibine çalışması nedeniyle teşekkür etti.

Amcaoğlu: “Eleştirmek en kolayı”

Ekonomi ve Enerji Bakanı Olgun Amcaoğlu da, takdire bir şayan bir çalışma yapıldığını belirterek, yönetmek ve hedef koyabilmek için bilgiye ihtiyaç olduğunu söyledi.

“Eleştirmek en kolayı” diyen Amcaoğlu, doğruyu yapabilmek için bilgiye yeterince ulaşılamadığını söyledi ve bugünden sonra veri tabanına ulaşılacağını dile getirdi.

Matematiğin sabit bir bilim olduğunu ifade eden Amcaoğlu, Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün, üretime önem veren sözüne vurgu yaptı.

Sanayi Odası’nın raporunda, genç işsizlik oranlarının düşürülmesi ve ihracatın ithalatı karşılaması için nelere destek verileceği planlanırken, enerjinin düşünülmesi gerektiğine dikkat çekildiğini dile getiren Amcaoğlu, ülkede, Enerji Dairesi’ne, Enerji Üst Kurulu’na, Enerjide Verimlilik Yasası’na ve Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu’nun 1974 yılından bu yana değişiklik yapılmayan Fasıl 170 ve 171 ile ilgili yasaların mevzuatlarının güncellenmesine ihtiyaç olduğunu söyledi.

Organize Sanayi Bölgeleri Yasası için çalıştıklarını anlatan Amcaoğlu, enerjinin daha verimli, daha sürdürülebilir, daha ekonomik olması için yeşil enerjiye doğru çalışmaların yapılması gerektiğini vurguladı.

Bakan Amcaoğlu, enerjide girdi maliyetinin düşürülmesi, ülkenin siyasi anlamda önünü tıkayan izolasyon sorunlarının aşılması ve istihdam için mesleki teknik eğitime gerekli önemin verilmesi gerektiğine de dikkat çekti.

Amcaoğlu, Meclis’e gönderilen her yasa ve mevzuatın birinci takipçisi olarak görevlerini yerine getirmeye devam edeceklerini vurguladı.

Taçoy: “AB kendini düşünür, seni düşünmez”

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Hasan Taçoy da, sektörün analiz raporunun çıkarılmasının geçmişte bir hayal olduğunu ifade ederek, ülkenin siyasi konjonktürü gereği ayrı bir şans olarak Sanayi Sicil Yasası’nın yazılması ve Meclis’ten geçirilmesini sağladıklarını söyledi.

“Çok büyük eksiklerimiz var” diyen Taçoy, bir an önce input-output hesaplarının ülkede yapılabilmesi gerektiğini belirtti. Bakan Taçoy, gelişmek için piyasaya yapılan her kuruşluk yatırımın nasıl geri döneceğinin ve ne kadara geri döneceğinin hesaplayabilecek aşamaya gelinmesi gerektiğini de kaydetti.

Sanayicinin en büyük üç derdinden birinin istihdam olduğunu dile getiren Taçoy, “Ne KKTC’de, ne de TC’de çalışan işçi bulamazsınız, ya da istediğiniz ücrete bulamazsınız” diyerek, bu nedenle 3’üncü dünya ülkelerine yönelim olduğunu belirtti.

Ekonominin çarklarının tam olarak dönmediği bir dönemde hedeflerinin piyasadaki işsizlik oranının yükselmemesi olduğunu ifade eden Taçoy, çalışan sayısını görebilmek ve bunu doğru olarak analiz edip, çalışanla paylaşmanın önemini vurguladı.

Piyasanın yüzde 10’unu tutan sanayi sektörünün ekonomiye katkısının yüzde 13 olduğunu ifade eden Hasan Taçoy, bunun daha ileriye nasıl taşınacağının hesaplarını yapmak gerektiğini belirtti.

Teşvik politikalarını yerel çalışanlara doğru yönlendirmek gerektiğini dile getiren Taçoy, 2023 yılında bunu hedef koyarak, hareket edeceklerini kaydetti.

Kapasiteyi artırmak için öncelikle Yeşil Hat Tüzüğü’nü Avrupa Birliği’ne (AB) anlatmak gerektiğini kaydeden Hasan Taçoy, “Ticari paylaşımımızın Güneyle olması gerektiğini Avrupa Birliği’nin de anlaması gerekir” diye konuştu.

Dünyada yok olacak fuel oil’i gaza döndürmenin şart olduğunu kaydeden Taçoy, gaz gelirken, enterkonnektenin nasıl olacağını tartışmak gerektiğini ifade ederek, “AB’nin bize dur demesiyle bu işte durmak olmaz. AB kendini düşünür, seni düşünmez” şeklinde konuştu.

En pahalı maliyetin enerji olduğunu belirten Taçoy, diğerinin ise lojistik destek olduğunu söyledi. Ülkede limanların çok daha iyi çalışması için lojistik planlamanın yapılmasının şart olduğunu vurgulayan Bakan Taçoy, bunların bilinen gerçekler olduğunu kaydetti.

Ortaya konulacak siyasetin hep birlikte ortaya konması gerektiğinin altını çizen Taçoy, raporun ülkeye büyük fayda getireceğine inanç belirtti.

Tosunoğlu: “Yapmamız gereken ev ödevleri var”

Demokrat Parti Milletvekili Hasan Tosunoğlu ise, Sanayi Odası’nın çok önemli veriler üzerinde çalışma yaptığını ve bu gerçekler ışığında yapılması gereken ev ödevleri olduğunu söyledi.

Sanayi ve sanayicinin çektiği yükü iyi bildiğini belirten Tosunoğlu, olguların hayata geçirilmesi noktasında görevdeki bakanlara güvendiğini ifade etti.

Yüksek finansman giderleri, personel sıkıntısı ve enerji giderlerinin sanayicinin başlıca sıkıntıları olduğunu ifade eden Tosunoğlu, dünya devletleri veya Türkiye Cumhuriyeti’nin uyguladığı politikaların ülkeye uyarlanabilmesi durumunda bu sıkıntıların hızla çözülebileceğini kaydetti.

Üretimin önemine dikkat çeken Tosunoğlu, kendi kendine yeten bir sanayi üretimi yapmak gerektiğini belirtti. Mutlu Barış Harekatı’ndan sonra verilen savaşın ekonomik savaş olduğunu ifade eden Tosunoğlu, tek rakibin ise Kıbrıs Cumhuriyeti olduğunu söyledi. Tosunoğlu, bu ekonomik savaşı Türkiye Cumhuriyeti ile birlikte yürütmek gerektiğini ifade etti.

Haber: Tuğçe Ülkü Aydın / Fotoğraf: Erol Uysal (TAK)