Ayşe GÜLER

YDP Genel Başkanı ve Milletvekili Erhan Arıklı’nın Seçim ve Halkoylaması Yasası’nda değişikliğe gidilmesi için hazırlayıp sunduğu öneri ile seçim sistemi yeniden konuşulmaya başlandı.

Hükümet ortakları, bu konuda ‘programa’ bağlı adım atılacağı konusunda birleşti, ana muhalefet partisi başkanı, milletvekili Ersin Tatar da önerinin ivediliğine sıcak bakmadıklarını ifade etti.

YENİDÜZEN, Arıklı’nın önerisinin ardından vekillerle görüştü, bu konudaki nabzı yokladı.

Başbakan Yardımcısı, Dışişleri Bakanı Kudret Özersay, hükümet programında Seçim ve Halk Oylaması ile ilgili bir gönderme olduğunu kaydetti, dolayısıyla böyle bir çalışma için Arıklı’nın önerisine ihtiyaç olmadığını belirtti.

Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanı, CTP Milletvekili Erkut Şahali, Seçim ve Halk Oylaması Yasası’ndaki değişikliğin hükümet programındaki biçimiyle ele alınması gerektiğini söyledi.

Yasanın ruhuna müdahale etmeksizin, Yüksek Seçim Kurulu’nun yaptığı uyarılar çerçevesinde hareket edilmesi gerektiğini belirten Şahali, hükümet programında; uygulamada yaşanan sıkıntı ve aksaklıkların giderilmesi, daha güvenilir ve hızlı sonuç üretilebilmesi bakımından çalışma yapılması gerektiğinin ifade edildiğini kaydetti.

Öte yandan Eğitim Bakanı, TDP Genel Başkanı, Milletvekili Cemal Özyiğit ise tek bölge seçim sisteminin sorun olduğunu, değiştirilmesi gerektiğini dile getirerek, Seçim ve Halk Oylaması Yasası’nın ‘seçim sistemi’ ile ilgili bölümünde değişiklik yapılmasının hükümet programında yer aldığını, önümüzdeki günlerde hükümetin de bir çalışması olacağını dile getirdi.

Önerinin ivediliğine sıcak bakmadıklarını ifade eden UBP Genel Başkanı Milletvekili Ersin Tatar ise komitede tartışılmasında yarar olduğunu belirtti.

Tatar, bu konuda acele edilecek bir durum olmadığını söyleyerek, mahkemenin de çeşitli görüşleri olduğunu sözlerine ekledi.

Koalisyon protokolü ne içeriyor?

Koalisyon protokolünde Seçim ve Halk Oylaması Yasası ile ilgili düzenlemeler yer alıyor.
Protokolde, bu konuda YSK ile istişare edilerek, seçmenin iradesinin azami surette sandığa yansıması ve demokrasi ilkeleri çerçevesinde yeniden gözden geçirilerek, düzenlenmesi öngörülüyor.

 Hükümet’e mensup partilerin temsilcileri, bu konuda programa bağlı adım atılacağı konusunda birleşti, ana muhalefet partisi başkanı, milletvekili Ersin Tatar da önerinin ivediliğine sıcak bakmadıklarını ifade etti.

VEKİLLER NE DÜŞÜNÜYOR?

Başbakan Yardımcısı, Dışişleri Bakanı Kudret Özersay:
“Hükümet programında var”

Başbakan Yardımcısı, Dışişleri Bakanı Kudret Özersay, hükümet programında Seçim ve Halk Oylaması ile ilgili bir gönderme olduğunu kaydetti, dolayısıyla böyle bir çalışma için Arıklı’nın önerisine ihtiyaç olmadığını belirtti.

Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanı, CTP Milletvekili Erkut Şahali:
“Yasanın ruhuna müdahale etmeksizin, YSK uyarıları dikkate alınmalı”

Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanı, CTP Milletvekili Erkut Şahali, Seçim ve Halk Oylaması Yasası’ndaki değişikliğin hükümet programındaki biçimiyle ele alınması gerektiğini söyledi.
Yasanın ruhuna müdahale etmeksizin, Yüksek Seçim Kurulu’nun yaptığı uyarılar çerçevesinde hareket edilmesi gerektiğini belirten Şahali, hükümet programında; uygulamada yaşanan sıkıntı ve aksaklıkların giderilmesi, daha güvenilir ve hızlı sonuç üretilebilmesi bakımından çalışma yapılması gerektiğinin ifade edildiğini kaydetti.
Şahali, yurttaşın hem karma oy hem de parti içerisinde seçim hakkına sahip olması gerektiğini belirtti.
CTP’de son iki kurultayın elektronik ortamda oylayarak gerçekleştirdiğini hatırlatan Şahali, bunun ülke çapında yapılmasının çok kolay ve sanılanın aksine düşük maliyetli olduğunu söyledi.
Şahali, seçim sisteminin özünü ve ruhunu yıpratacak bir yaklaşımın doğru olmadığını bu nedenle de  elektronik ortama geçişin tartışılması gerektiğini sözlerine ekledi.

Eğitim Bakanı, TDP Genel Başkanı, Milletvekili Cemal Özyiğit:
“Seçim sistemi ile ilgili bölümde değişiklik yapılmalı”

Öte yandan Eğitim Bakanı, TDP Genel Başkanı, Milletvekili Cemal Özyiğit, karma oylar konusunda partinin net bir duruşu olmadığını, ayrıca tartışmaya ihtiyaç duyulduğunu belirtti.
Özyiğit, “Parti içinde taraftar olanlar da var, olmayanlar da var… Bunu değerlendirmemiz gerekiyor” şeklinde konuştu.
Seçim ve Halk Oylaması Yasası’nın ‘seçim sistemi’ ile ilgili bölümünde değişiklik yapılmasının hükümet programında yer aldığını söyleyen Özyiğit, önümüzdeki günlerde hükümetin de bir çalışması olacağını dile getirdi.
Özyiğit, YDP Genel Başkanı Arıklı’nın kendi partisi adına öneri sunduğunu, doğru önerilerin değerlendirilebileceğini belirtti.
Tek bölge seçim sisteminin sorun olduğunu, değiştirilmesi gerektiğini dile getiren Özyiğit, parti olarak 3 bölgeli seçim sisteminin hayata geçmesi ile ilgili daha önce öneri sunduklarını ifade etti.
Özyiğit, parti olarak sundukları öneride Lefkoşa, Girne, Güzelyurt ve Lefke 16 milletvekili, İskele ve Mağusa bölgesinde 18 milletvekili şeklinde ‘daha adil’ dağılım olabileceği yönünde olduğunu kaydetti.
“ Bizim tavrımız, yarın seçim oluyormuş gibi izlenim değildir” diyen Özyiğit, önümüzdeki süreçte seçim sisteminin hükümetin gündeminde olacağını yineledi.

UBP Genel Başkanı, Milletvekili Ersin Tatar:
“İvediliğine sıcak bakmıyoruz, komitede tartışılmalı”

Önerinin ivediliğine sıcak bakmadıklarını ifade eden UBP Genel Başkanı Milletvekili Ersin Tatar, komitede tartışılmasında yarar olduğunu belirtti.
Tatar, bu konuda acele edilecek bir durum olmadığını söyleyerek, mahkemenin de çeşitli görüşleri olduğunu dile getirdi.
Toplumun ve siyasetin geneline bakarak, hareket edilmesi gerektiğini aktaran Tatar, “Bu iş aceleye getirilecek bir iş değildir. Çok ciddi bir iştir. Komitede ciddi çalışma yapılarak, oybirliğiyle geçmişti” dedi.
Tatar, karma oyun bir hak olduğunu söyleyerek, kaldırılması halinde sandığa gitme oranının düşebileceğine, bu yönde endişe taşıdığını kaydetti.
Şu anda hiçbir partiye ait olmayan insanların seçimlerde sevdiklerine oy verdiğini dile getiren Tatar, “Karma oyu kaldırdığınıza bu insanların bir kısmı sandığa gitmez” dedi.
Tatar, geçtiğimiz seçimde sandığa gitme oranın yüzde 60 olduğunu ifade ederek, bu oranın daha da düşmesinin seçim sonuçlarının meşrutiyetinin tartışılmasına neden olduğunu belirtti.
Seçim sonuçlarıyla ilgili oy sayımında sıkıntılar yaşandığına ilişkin sorunlar yaşandığını aktaran Tatar, sistemdeki karmaşa nedeniyle bir takım karma oyların geçersiz sayıldığını dile getirdi.
Tatar, UBP olarak ülke genelinde sistemin devam etmesi yönünde bir anlayışa sahip olduklarını söyledi.

 Koalisyon protokolü ne içeriyor?.. Hükümet’e mensup milletvekillerinin işaret ettiği Hükümet Programı’nda ‘seçim ve Halk Oylaması’na ilişkin herhangi bir düzenleme bulunmamakla birlikte, Koalisyon protokolünde de sadece, “bu konuda YSK ile istişare edilerek, seçmenin iradesinin azami surette sandığa yansıması ve demokrasi ilkeleri çerçevesinde yeniden gözden geçirilerek, düzenleneceği’ yazılmıştı.

ÖNERİ NE İÇERİYOR?

YDP Genel Başkanı ve Milletvekili Erhan Arıklı’nın Seçim ve Halkoylaması Yasası’nda değişikliğe gidilmesi için hazırlayıp sunduğu öneri, Resmi Gazete’de yayımlanarak halkın bilgisine getirildi.
Yasa önerisiyle ilgili görüş ve öneriler, yirmi gün içinde yazılı olarak Meclis Başkanlığı’na iletilebilecek.
Genel gerekçesine göre, Arıklı’nın sunduğu Seçim ve Halkoylaması (Değişiklik) Yasa Önerisi’yle, KKTC seçim sisteminden karma oyun kaldırılması öngörülüyor.
Karma oy sisteminin şu ya da bu partiyi iktidara getirmemek, şu ya da bu partiyi parlamentoya sokmamak amacını güttüğü savunulan yasa önerisine göre, siyasette istikrarsızlığa neden olduğu öne sürülen karma oy, yasanın genelinden kaldırılacak.
Önerinin genel gerekçesinde, önerinin “mevcut yasada yer alan milletvekili seçimine yönelik, bazı prensiplerin yeniden düzenlenmesini ve siyasal partilerin, siyasal yaşamdaki önemini daha net ortaya çıkarmayı amaçladığı” belirtildi.

Üç seçim bölgesi

Yasa değişikliği önerisi, ülkenin genel nüfusu ve ilçelere dağılımı da dikkate alınarak sadece milletvekilliği seçimlerine yönelik olarak, ilçe sınırları birleştirilerek üç seçim bölgesi yaratılmasını da düzenliyor. Yasa önerisinde 1. Milletvekili Seçim Bölgesi, (Lefkoşa, Güzelyurt ve Lefke ilçe sınırları); 2. Milletvekili Seçim Bölgesi, (Mağusa ve İskele ilçe sınırları) ve 3. Milletvekili Seçim Bölgesi (Girne ilçesi sınırları) olarak düzenlendi.

Bağımsız cumhurbaşkanı adayı olmak için 500 imza

Yasa önerisiyle öngörülen bir başka değişiklik de Cumhurbaşkanlığı’na bağımsız aday olacak kişilerin, yasada öngörülen nitelik ve başvuru koşullarına ek olarak en az 500 yurttaşın isim ve soy ismi, kimlik kartı numarası, oturma adresi ve imzası bulunan ve noter tarafından onaylanan aday talep belgesini Yüksek Seçim Kuruluna başvurusu ile birlikte iletmesi şartı getirilmesini içeriyor.

Siyasi partilerin seçim ittifakı yaparak seçime girmeleriyle ilgili kuralları da düzenleyen yasa önerisi, ayrıca bu düzenlemelere bağlı olarak milletvekili seçimine, seçim ittifakı yapmak koşuluyla katılan siyasal partilerde, genel yüzde beşlik seçim barajı koşulu aranmamasını da öngörüyor.

Arıklı’nın Seçim ve Halkoylaması (Değişiklik) Yasa Önerisi’ndeki gerekçelerin “ülkedeki, farklı siyasi görüş ve temele dayalı siyasal partilerin ve yapının, top]umun her temsilcisinin yasama organına dahil edilerek çoğulcu demokrasilerin yaratılmasını demokratik yapının adil, şeffaf ve uygulanabilirliğinin artırılmasının hedeflendiği” belirtildi.

Yüksek Mahkeme Başkanı Şefik,  “Aynı yasa altında yeni bir seçim yapılmasını arzu etmiyorum” demişti… Hatırlanacağı üzere; Yüksek Mahkeme Başkanı Narin Ferdi Şefik, Seçim Yasası’nda yaşanan aksaklıklara değinmişti. Şefik, mevcut yasa ile yeni bir seçime gidilmenin çok zor olduğunu anlatmıştı.

Yüksek Mahkeme Başkanı Şefik, Seçim Yasası’ndaki sıkıntılara değinmişti:
“Aynı yasa altında yeni bir seçim yapılmasını arzu etmiyorum”

Hatırlanacağı üzere; Yüksek Mahkeme Başkanı Narin Ferdi Şefik, Seçim Yasası’nda yaşanan aksaklıklara değinmişti.
Şefik, mevcut yasa ile yeni bir seçime gidilmenin çok zor olduğunu anlatmıştı.

YENİDÜZEN’e verdiği röportajda konuşan Şefik, karşılaştıkları sıkıntıları şöyle anlatmıştı: “Son yaşadığımız genel seçimin ardından bu yasa ile yeniden bir seçime gidilmesini arzu etmiyorum. Aynı sistemle seçim yapmaya kalkarsak çok zorlanacağız, çalışacak kimsede bulmayacağız.Mevcut yasa zor değildir, oy vermekte, gerek Yüksek Seçim Kurulu gerekse siyasi partiler oy kullanımı hakkında izahat verdi. Halkın büyük bir çoğunluğu da bunu anlıyor. Sorun oyların cetvellere yansıtılması, bu oldukça uzun bir zaman alıyor her sandıkta 300 kadar kişinin oy kullandığı, bunların  en az 20’sinin karma oy kullandığı kabul edilirse, bir karma oy pusulası 20 dakikada cetvellere yansıtıldığından, sadece 20 oy pusulasının cetvellere yansıması 400 dakika alıyor. Sandık görevlileri en erken saat 07.00 itibariyle görevlerinin başına geçiyor ve dikkatleri dağılmadan oy verme işlemi bitene kadar çalışıyorlar. Sandıkların kapanmasından sonraki işleri oy pusulalarının cetvellere yansıtılması ve bu işlemler uzun saatler alıyor. Mevcut sistem altında genel seçimlerinin yapılması halinde seçim günü çalışacak olanlar 24-48 saat arası bir süre çalışmak zorunda kalacaklardır”

“Karar mercii Meclis”

İki grup halinde çalışmanın mümkün olmadığına işaret eden Şefik, “sandıkta çalışacak birilerini bulmakta zorlanacağız” demişti.

Seçim sisteminin yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini yapılan röportajlarda, Meclis bütçe görüşmelerinde bu hususu dile getirdiğini kaydeden Şefik, karar verecek olan ilgili merciinin Meclis olduğunu kaydetmişti.

Genel seçimlerde çalışanların hepsinin perişan olduğunu ve birçoğunun yeniden verilecek olan para ne olursa olsun çalışmayacağını ifade eden Şefik, “Farklı bir yönteme gidilmesi gerekmektedir. Seçimlerde YSK’ya yardımcı yerel bir üniversite ile yapılan görüşmelerde, oy pusulalarının optik okuyucu vasıtası ile cetvellere dökülmesi alternatifi görüşüldü, bu şekilde oylar bilgisayara en kısa sürede işlenebiliyor. İşlemler optik okuyucu ile daha erken netice verebilir, ancak şu an çalışmalar ne safhada, bu maksat için kaç optik okuyucu istenir bilmiyorum. Arzumuz, tekrar genel seçime gidilmeden önce Meclisin 5/76 Seçim ve Halk Oylaması Yasasını gözden geçirmesi.  Bizim gibi küçük bir toplumda seçimin iki üç günde neticelenmesi, buna mukayesen 20-30 milyon nüfuslu ülkelerde sonuçların birkaç saatte netleşmesi ülkemiz için doğru bir görüntü değildir” şeklinde konuşmuştu.